116
І. Ертегіні оқып, қарамен жазылған сӛздерге сұрақ қойыңдар.
Түлкі мен жолбарыс.
Бұрынғы уақытта түлкі мен жолбарыс жолдас болыпты. Екеуі бір жардың басына келіп
қоныпты. Жолбарыс айтыпты:
- Мен мына жардан құлап кетермін, сен түлкі, менен тӛмен жат, - депті.
Сӛйтіп, түлкі жолбарыстың аяқ жағына жатыпты. Жолбарыс ұйықтап қалған да, түлкі
жолбарыстың үстіңгі жағына шығып жатып:
- Әй, жолбарыс, мені басып кеттің, арырақ жат! – депті.
Жолбарыс жылжи бере, жардан құлап кетті. Құлап барып, ӛліп қалыпты.
ІІ. Қарамен жазылған сӛздерді ӛздерімен байланысты етістіктермен бір теріп
жазыңдар.
ІІІ. Мақал-мәтел жаттайық.
Тар жерде табысқан –
Кең жерде келіседі.
Жолдасын тасатаған жолда қалар
Жақсының күнде бір үйі кеңиді,
Жаманның күнде бір үйі кемиді
ІV. Берілген үстеулермен сӛйлем құрастырыңдыр.
Кеше, түнде, жазғытұрым, қыстыгүні, жолшыбай, жоғары, ілгері, осында, алға.
V. «Кім кӛп біледі?» - ойыны.
Берілген уақыт ішінде білетін үлгілерді тез айту керек. Кім кӛп айтса, жеңеді. Үстеудің
түрлері. Қашан? сұрағына жауап болатын үстеулерді мезгіл үстеулері дейміз: ертең,
айтамын, бүгін келемін.
Қайда? сұрағына жауап болатын үстеулерді мекен үстеулері дейміз: артта қалды, тӛмен
құлдырады.
Қалай? сұрағына жауап болатын үстеулерді сын-қимыл үстеулері дейміз: жақсы оқыды,
тез жазды.
1. Ертегі оқып, қайда? қашан? қалай? сұрақтарына жауап беретін үстеулерді үш бағанға
теріп жазыңдыр.
Арыстан мен түлкі.
Арыстан қартайды. Аңдарды бұрынғысындай аулай алмайтын болды. енді аңдарды
айламен аулағысы келедің. Ӛзі үңгірде жатты да:
- Аурумын, жүруге әлім жоқ, - деп барлық аңдарға хабар таратты.
Аңдар бір-бірлеп арыстанның халін білуге келеді. Арыстан аңлдардың біреуін де
қайтармайды. Бәрі де арыстанға жем болады.
Бір күні түлкі келеді. Ол үңгірден алысырақ тұрады да:
- Халіңіз қалай, тақсыр? – деп кӛңілін сұрайды.
- Халім нашар! Неге жақынырақ келмейсің? Берірек кел, түлкіжан, бір азырақ
сӛйлесейік? – деді арыстан.
Түлкі:
- Мен саған жақын барар едім-ау, бірақ саған кірген із бар да, шыққан із жоқ. – деп
жүріп кетті.
ІІ. Үстеулердің қай сӛзбен байланысты екенін сызбамен кӛрсетіп, оларға сұрақ
қойыңдар. (Ертегі бойынша).
ІІІ. Жаңылпаштар жаттайық.
Піскен алма топ-топ түсті,
Топ-топ түсіп, кӛптеп түсті.
Фольклор жанрларының балалардың кӛркемдік талғамына, жан дүниесінің қалыптасып,
рухани марқаюына, психологиясына, таным – түсінігінің артуына, ӛз халқының мінез –
құлқына, тұрмыс – салтынан хабар алуына тигізер әсері мол.
117
Әдебиеттер тізімі:
1. Қазақстан Республикасының Білім беру туралы заңы. Астана, 2007 ж.
2. Қазақ фольклористикасы. Алматы. «Ғылым», 2012 ж.
3. Рахметова С. Қазақ тілін оқыту методикасы. – Алматы, «Ӛлке» 2015 ж.
4. «Ана тілі» оқулықтары. – Алматы, 2000 – 2016 ж.
5. «Ана тілі» оқулықтарына әдістемелік нұсқаулар.- Алматы, «Атамұра» 2000 – 2016 ж.
Аннотация
Ауыз әдебиеті - халқымыздың асыл да мол мұрасы, нелер бейнелі сӛз маржандары осы ауыз
әдебитінде. Ауыз әдебиетінен сусындамаған, нәр алмаған бірде-бір шынайы суреткер болған емес.
Барлық халықтың, кейнгі жазба әдебиетінің бастауы фольклор болған.
Аннотация
Фольклор благородное наследие нашего народа, какое образное слово, которое пьют ädebïtinde
драгоценных камней. Ни один из устной словесности swsındamağan пищи не был настоящим
художником. Все люди, после начала письменной литературы и фольклора.
Annotation
Blagorodnoe folklore heritage naşego naro any of the homeland obraznoe word computer ädebïtinde
dragocennix kamney. One ni from wstnoy slovesnostï swsindamağan pïşçï or zhambyl currently
xwdojnïkom. all work, done after conception in pïsmennoy literature and folklore.
УДК 37:173
ЖЕСТОКОСТЬ В ОТНОШЕНИЯХ С ДЕТЬМИ В СЕМЬЕ
Кулданова А.Е., Гущина Е.М.
Таразский государственный педагогический институт, г. Тараз
Семья - это первая общественная ступень в жизни человека. Она с раннего возраста
направляет сознание, волю, чувства детей. Семья – колыбель духовного рождения человека,
важный и во многом незаменимый этап в развитии каждой личности. Детство является таким
этапом в жизни человека, когда формируется здоровье, закладываются личностные свойства
и ценности, определяющие качество его будущей жизни. И в то же время это период, когда
ребенок в силу своего социального статуса находится в зависимости от взрослых, нуждается
в их поддержке и защите. Но в суровой действительности многие дети переживают насилие,
становятся свидетелями и жертвами физических, сексуальных и эмоциональных
злоупотреблений со стороны взрослых. Причем часто эти злоупотребления исходят от самых
близких для ребенка людей – от родителей.
Президент страны Назарбаев Н.А. отметил, что: «Через крепкие родственные узы из
поколения в поколение передаются все самые лучшие духовно-нравственные ценности
казахстанского народа - толерантность, трудолюбие, любовь к родной земле, уважение к
старшим, гостеприимство и устремленность в будущее. Семья - это стержень казахстанского
общества, основа всех новых достижений нашей страны в экономике, культуре, социальной
политике. Благополучие каждой казахстанской семьи - ключевая цель реализации Стратегии
«Казахстан-2050».
В неблагополучных семьях дети значительно чаще переживают кризисные ситуации,
сопровождающиеся нервно-психическим напряжением, выраженной тревожностью,
неустойчивостью самооценки, потребностью в психологической поддержке и др.
Самостоятельно успешно преодолеть эти ситуации, как правило, детям трудно, и они часто
используют неконструктивные защитные техники вытеснения, избегания, ухода от решения,
отказа от деятельности, принесшей неуспех, а также агрессивные формы замещения и
Э
кстрапунитивные реакции.
Достарыңызбен бөлісу: |
