|
I кезең .Ұйымдастыру кезеңі
|
"Көпір
тапсыр
малары "
|
Сұрақтарға жауап бер
1.Массасы 100 кг дене 10 м биіктіктен биіктігі 3 м үйдің төбесіне құлап түсті. Ауырлық күшінің істеген жұмысы.
Бер: шешуі: есептелуі:
m=100кг А=mg(һ1-һ2 )=100 кг·10м/с2·(10м-3м)=7000 Дж=7 кДж
һ1=10м
һ2=3м
g=10 м/с
Т/к: А-?
2.Серіппені 6 см-ге созғанда оның потенциалдық энергиясы 180 Дж болды.Серіппенің қатаңдығы қандай?
Бер: шешуі:
х=6 см=0,06 м ;
Еп=180 Дж к=
Т/к: к-?
|
|
ІІ кезең.(топтық жұмыс)
Жаңа тақырыпты өз бетіңмен меңгеріп көр.(төмендегі жетелеуші тапсырмалар арқылы)
|
Теориясы: “Білу”
(Кім? Не? Қашан? Қайда? Не істеді? )
|
Сұраққа жауап бер
1.Аспандағы ұшақта қандай энергия түрлері бар?
Жауабы: Онда потенциалдық және кинетикалық энергия бар
2.Механикалық энергия дегеніміз не?
Жауабы: Дененің потенциалдық және кинетикалық энергияларының қосындысын механикалық энергия деп атайды. W=Ек+Еп
3.Табиғатта және техникада энергияның түрленуі бола ма?
Жауабы: Механикалық энергияның бір түрі екінші түріне үздіксіз айналып отырады.
|
Теориясы:
“Түсіну”
(Неге? Себебі? Неліктен?)
|
Жауабын түсіндіре отырып,қос нүктенің орнына тиісті сөзді қой
1.Садақты тартқан кезде механикалық энергияның түрлену себебін түсіндір.
Жауабы: Садақ кермесінің потенциалдық энергиясы ұшқан жебенің кинетикалық энергиясына айналады.
|
Теориясы: “Талдау”
(Салыстыр. Айырмашы лығы неде?)
|
Бос нүктенің орнына тиісті сөздерді қой.
1.Потенциалдық энергия деп әр түрлі денелердің өзара орналасуы бойынша анықталатын энаргия.
2.Денелердің қозғалуы салдарынан туындайтын энергия кинетикалық энергия деп аталады.
3.Дененің потенциалдық және кинетикалық энергияларының қосындысы механикалық энергия деп аталады.
4.Тұйық жүйенің механикалық энергиясы өзгеріссіз толық күйінде сақталады. W=Ек+Еп = тұрақты (const)
5.Механикалық энергияның сақталу заңы;
Тұйық жүйені құрайтын денелер арасында тек қана ауырлық күші немесе серпімділік күші әрекет ететін болса,онда тұйық жүйенің толық энергиясы тұрақты болады.
|
Теориясы:
“Жинақтау”
(қорытынды шығар, сызба сөзжұмбақ)
|
Формуланы толтыр
Механикалық энергия
|
W=Ек+Еп
|
Дененің әр түрлі биіктіктегі Еп және Ек энергиялары
|
Еп1Еп2 ; Ек1Ек2
|
Биіктіктің кез- келген деңгейіндегі энергия
|
W1=W2
W1= Еп1+Ек1 ; W2= Еп2+ Ек2
|
|
Практикасы
“Қолдану”
(қарапайым тапсырмалар беру)
|
Есепті шығар.
Жер бетінен 10м биіктіктегі балконнан 0,5 кг доп көкжиекке параллель 10 м/с жылдамдықпен лақтырған жерге түсер кездегі доптың механикалық энергиясы
Бер; Шешуі; Есептелуі;
һ=10 м Wр= mgһ Wр=0,5 кг·10 н/кг·10 м=50 Дж
m=0,5 кг Wк= Wк = = 25 Дж
10м/с W= Wр+ Wк W=50 дж+28 дж=75 Дж
Т/к: W-?
|
Практикасы
“Баға беру”
(Сен қалай ойлайсын? Не істер едің?)
|
Сұраққа жауап бер.
Денелер сыртқы денелермен әрекеттеспейтін,тек ауырлық күшінің немесе серпімділік күшінің ғана әрекетесуінен тұратын тұйық жүйеде қандай энергия сақталады.
Жауабы: Менің ойымша механикалық энергия.
|
|
ІІІ бағалау кезеңі (жеке жұмысы)
Тест. Дұрыс жауабын тап.
|
Теориясы:
“Білу” (Кім? Не? Қашан? Не істеді?)
|
1.Денелердің қозғалысы бойынша анықталатын энергия?
А) кинетикалық ә) потенциалдық толық энергия б)Энергия
2.Жер бетінен һ биіктікке көтерілген дененің энергиясы
А) ә) mgһ б) в)
3. 0,5МДж –да қанша Джоуль бар?
А)5*106 Дж ә)5*105 Дж б) 5*10 -6 Дж
|
Практикасы
“Қолдану”
(жоғарыдағы қарапайым тапсырмалар үлгісінде болу керек)
|
Есептерді шығарыңдар.
1.Массасы 100 т ұшақ жерден 1 км биіктікке көтерілгенде
жылдамдығы 200 м/с болады. Оның жермен салыстырғандағы
механикалық энергиясы қандай?
Бер: Шешуі:
m=100т=105кг W= Ек+ Еп; Ек= ; Ер= mgһ;
һ=1км=103 м Ек ===2*109 Дж
=200м/с Еп=105кг*10м/с2*103кл=1*109Дж
g=10 м/с 2
Т/к: W-? W=(2+1)*109Дж=3*109Дж
2.Массасы 5 т жер серігін 100 км биіктікке 8 км/с болатын бірінші ғарыштық жылдамдықпен шығару үшін қандай жұмыс шағындалады? Жер серігінің орбитадағы механикалық энергиясы неге тең?
Бер; Шешуі;
m=5т=5*103кг А=Ер= mgһ ; W= Ек+ Еп ; Ек=
һ=100км=105 м Ек ===160*109 Дж
=8км/с=8*103м/с А=Еп= mgһ =5*103*10м/с2*105м=5*109 (Дж)
g=10 м/с2 W=(160+5)*109=165*109=165 (ГДж )
Т/к А, W -?
|
Практикасы
“Баға беру” (Сен қалай ойлайсын? Не істер едің?)
|
Есептерді шығар
Массасы 9г оқ қалыңдығы 5см тақтайды тесіп өтіп , өзінің жылдамдығын 600 м/с –тан 200 м/с шамасына дейін кемітеді. Кинетикалық энергияның өзгерісін , тақтайдың үйкеліс күшін және оның жұмысын табыңдар. Кедергі күшін барлық жағдайда да тұрақты деп алыңдар.
Бер: шешуі:
m = 9г = 9*10 -3 кг ΔЕк=; ΔЕк = ;
s = 5см = 5*10 -2 м
2= 200 м/с
1= 600 м/с Аүйк = ΔЕк= Fүйк *S ; Fүйк =
Т/к: ΔЕк -? Fүйк =?
Аүйк-?
есептелуі:
ΔЕк = 2002 – 6002) м 2/с 2 = 1440 Дж; Аүйк = 1440 Дж
Fүйк =
|