Вестник таразского государственного педагогического института

50 
 
2. Janelle Cox- Teaching strategies to build student confidence; 
3. Jessica Stevenson «self-Esteem, Self-Image and confidence»; 
4. Nathaniel Branden «Wiley Book», «The psychology of self-esteem»; 
5. Branden N. «The psychology of self-esteem»; 
6. Maslow A.H. Motivation and Personality.NY Harper Rows; 
7. Marianne Williamson «Our Deepest Rear»; 
8. Dr. Kim Maertz «Healthy Self-esteem»; 
9. Richard D.Lavoie «Positive self-esteem». 
 
Аннотация 
Бұл  мақалада  студенттердің  сенімділігін қандай жолдармен  ұлғайтуға  болатының кӛрсетілген. 
Бұл сенімділік - сабақ атмосферасы мен бүкіл білім беру процесіне тікелей байланысты. Кӛбіне ӛзіне 
сенімсіз  оқушылардың  үлгерімі  нашар  болады,сондықтан  бұл  ӛте  ӛзекті,  кӛңіл  бӛлуге  тұрарлық 
мәселе  болып  табылады.Бұл  мақалада  осы  мәселені  шешу  үшін  әртүрлі  жолдар  карастырылған, 
сондай-ақ  мұғалімдерге  кеңестер  және  «студенттердің  ӛз  ӛздерінің  сенімділіктерін  кӛтеру  үшін  не 
істеу керек» деген сұраққа жауап қамтылған. Бұл мақала қиын балалармен жұмыс істейтін болашақ 
мұғалімдер мен тәрбиешілер үшін пайдалы болуы мүмкін. 
 
Аннотация 
В данной статье указаны пути и способы повышения самооценки у учащихся. От уверенности 
учеников  зависит  их  мотивация,  которая  напрямую  связана  с  атмосферой  урока  и  всем  учебным 
процессом.  Зачастую  ученики  с  низкой  успеваемостью  -  это  неуверенные  в  себе  дети,  поэтому 
самооценка  учащихся  -  это  важная  проблема,  на  которую  стоит  обращать  внимание.  В  этой  статье 
собраны  различные  способы  и  пути  решения  этой  проблемы,  также  советы  учителям  и  ответы  на 
вопрос  "Что  нужно  делать,  чтобы  помочь  ученикам  повысить  их  самооценку"  Статья  может  быть 
позленной для будущих педагогов и педагогов, работающих с трудными детьми.  
Annotation 
This article describes ways of raising students’ self-esteem. Their motivation directly depends on their 
confidence,  which  affects  the  atmosphere  of  a  lesson  and  studying  process.  Students  with  low  academic 
progress are usually unconfident pupils. That is why students' self-esteem is very important aspect which we 
should  pay  attention  to. There  are  many  ways  to  solve  the problems  and  advice  for teachers in  the  article. 
Also, there are answers for the question "what to do to help students to improve their performance and self-
esteem". The article might be useful for prospective and actual teachers, who work with problem children. 
 
 
ӘОЖ 589.47 
 
МӘҢГІЛІК РУХАНИ ҚҦНДЫЛЫҚТАР:ҦЛТТЫҚ ИДЕЯ МӘСЕЛЕЛЕРІ 
 
Әбдіқадырова Т.Р., Сатар Қ. 
Тараз мемлекеттік педагогикалық институты, Тараз қ. 
 
Қоғамда  ӛзіндік  орны  бар,  уақыт  пен  кеңістікке  де  кейде  саясатқа  да  ілесе  бермейтін 
бағытты  әдебиеттен  табамыз  яғни,  қоғамдық  ғылымдар  қатарындағы  ғылым  -  әдебиеттану 
ғылымы демекпіз. Қоғамдық ӛмірде болатын саяси-әлеуметтік ӛзгерістер адамзат санасына, 
сол кезеңнің рухани ӛміріне де сапалы ӛзгеріс ала келетіні  ақиқат. Ал, тарихи шындықтың 
бәрі бертін келе жаңа  адам бейнесі, замандас тұлғасы, кӛркем шындықтың құнды сипаттары 
арқылы  уақыт  ӛңдеуіне  түсері  хақ.  Әр  кезеңнің  кӛркемдік  тұтастығын  рухани  әлемде 
әйгілейтін  кӛркем  әдебиеттің  әр  түрлі  ағымындағы  кӛркем  принциптерді  әдебиеттану 
ғылымының  үш  саласы-әдебиет  тарихы,  сыны,  теориясы  арқылы  әр  кез  ӛз  талдау  -
талғамынан  ӛткізіп,  уақыт  таразыға  салып  отырады.  Сондықтан  да  тәуелсіздік  кезеңіндегі 
қазақ  әдебиеттану  ғылымындағы  жаңа  үрдістер  мен  тың  кӛркемдік  бағыттар  пайда  болуда     
(әлемдік  ӛнер  мен  ғылымда  орын  алған  структурализм,  семантика-символдық, 
антропологиялық,  психоаналитикалық,  герменевтикалық,  семиотикалық  мектептер  мен 
модернизм, постмодернизм, постструктурализм, неомифологизм т.б сынды түрлі бағыттар). 

51 
 
Әлемдік  әдебиеттану  ғылымында  жасалып  жатқан  ӛнердің  жаңа  философияның 
стратегиясы біздің ұлттық әдебиеттануда да ӛз бағытын айқындап, тың теориялық түсініктер 
мен ұғым-танымдарды  ұлттық ұғымға лайықтап, ғылыми-интеллектуалды айналымға түсіру 
талап  етілуде.  Соның  бірі  -  осы  Мәңгілік  ел  концептісі.  Ұлттық  ғылымның  тарих, 
мәдениеттану,  әдебиеттану,  психология,  салаларында  кеңінен  орнығып,  ғылыми  тұрғыда 
дәйектелген  ұлттық  идея  мәселелері  мен  мәңгілік  рухани  құндылықтар  бүгінгі  кӛзқарас 
тұрғысынан  зерттеліп,  оның  нәтижесі  жоғары  оқу  орындарының  студенттеріне  арналған 
оқулықтарда жариялануы - бүгінгі уақыт талабы. 
Қазақ  әдебиеттануында  соңғы  жылдары  арнайы  зерттеле  бастаған  Мәңгілік  Ел 
концептісі,  ұлттық  идея  мәселелері    зерттеушілерден  интеллектуалдық  ізденісті  аса  қажет 
етеді.  
Үшінші  мыңжылдыққа  Қазақстан  тарихта  тұңғыш  рет  бүкіл  әлем  түгел  мойындаған 
тәуелсіз  мемлекет  ретінде  енді.  Әлемдік  ӛркениет  кӛшіне  ілескен  еліміздің  ендігі  дамуы 
адамзаттың  және  әлеуметтік  ӛрлеудің  даңғыл  жолымен  ӛрістейтіні  туралы  сӛз  ӛнері 
ӛлкесінде де орынды ойлар айтылып келеді. Әлемдік гео-экономикалық саясатта тек ӛзіндік 
болмысы,  ғасырлар  тереңінен  келе  жатқан  рухани-имани  құндылықтары,  тӛлтума 
мәдениетімен  мойындала  бастаған    халқымыздың  ӛнері,  әдебиеті,  әдебиеттану  ғылымы, 
оның барлық салалары бүгінгі ой-сана еркіндігін сезінген тәуелсіз елдің ғылыми-теориялық  
таным-түсінігін  әлі  кең  кӛлемде  әрі  терең  талдаулар  арқылы  ғылыми  айналымға  әлі  ене 
қойған жоқ. Әрбір жаңа ғасырда әрбір ұлт, халық рухани мәдениеті, тӛлтума ӛнерімен ғана 
ене  алатынын  ескерсек,  бүгінгі  Мәңгілік  Ел  концептісі  мәселесінің  ұлттық  әдебиеттану 
ғылымында  зерттеліп,  теориялық  тұрғыдан  талданып,  ғылыми  айналымға  енуі  соңғы 
жылдардағы ҚР Білім және ғылым министрлігі тарапынан беріліп отырған Ғылыми жобалар 
негізінде  Тараз мемлекеттік педагогикалық институты ұжымының зерттеу еңбектері арқылы 
атқарылып келеді.   
Үшінші мыңжылдықтағы қазақ әдебиеттануы – мәдени дамудың ұлттық бағдарламасы, 
яғни  ұлттың,  рухани  мәдениетінің  біртұтастығын  сақтап,  бағытталған  кешенді 
бағдарламалардың  қабылдануы  және  оны  жүзеге  асыру  тетіктерінің  жан-жақты 
ойластырылуы аясында  ӛзекті мәселе ретінде күн тәртібіне қойылып отыр. Ұлттық руханият 
құндылықтарын  жүйелеп,  зерттеп,  зерделеуде  кезек  күттірмес  кӛкейкесті  мәселе  болып 
отырған  тӛл  әдебиетіміздің  жаңа  үрдістерін  игеру,  оларды  интеллектуалдық  айналымға 
ендіріп,  кейінгі  ұрпаққа  жеткізу  бүгінде  ӛз  зәрулігін  танытуда.  Сол  себепті  де  ұлттық 
әдебиеттану  ғылымындағы  соны  жаңалықтарды  әлемдік  әдеби  ойлардан  бӛліп-жармай 
біртұтас  мәдени  контексте,  рухани-ақпараттық  кеңістікте  қарастыру-  егеменді  еліміздің 
рухани еркіндікке ие екендігіне айқын дәлел. 
Қазіргі қазақ әдебиеттану ғылымындағы әрбір ғылыми ізденіс, жаңаша кӛзқарас ұлттық 
руханиятқа, тәуелсіз елдің Мәңгілік ел идеяларына қызмет етері  хақ. Автор және оқырман, 
кейіпкер,  автор  тұлғасының  астарлы,  кӛп  мәнді  поэтикалық  бітімі,  адресат,  кӛркем  деталь 
таңбалар  жүйесі  және  символ  проблемалары  соңғы  кездері  Мәңгілік  рухани  құндылықтар 
тұрғысынан талданып, кеңінен зерттеліп жүр. 
Баяндау түрлері, реминисценция мен интертекст қана емес, әдебиеттегі зат, предметтік 
бейнелеу  жүйесі,  уақыт  пен  кеңістік  ұғымдары  да  әр  қырынан  тың  кӛзқарастармен 
сараланып, талдана бастады. Сондықтан да соңғы жылдары әдебиеттану ғылымында кӛркем 
туындыдағы  кӛзқарас,  архетип,  стиль  т.б.  тӛңірегіндегі  тың  ойлар,  жаңа  пайымдаулар, 
теориялық талдаулар ӛріс алып келеді. Міне, осы ізденістердің бәрі ұлттық идея, Мәңгілік ел 
концептісі, ұлттың рухани құндылықтары тарапынан  қарастырылып, зерттелініп келеді. 
Тәуелсіздік әсерін сезінген ғалымдар әлемдік ғылым кӛкжиегіндегі болашақ мүмкіндігі 
мол  методологиялық  межелерді  жетілдіре  дамытуға  ден  қойды.  Тәуелсіздік  тұсындағы 
теориялық ойлар мен талдау тереңдігі, типологиялық жинақтау, тарихылық пен ғылыми ой-
тұжырымдар мәңгілік рухани құндылықтар негізінде жүзеге асады деп күтілуде.