56
кіреді. Желілік сипаттамалар желінің жалпы жұмыс жасауын бағалайды және
оларға келесілер кіреді:
- жүктеме, желімен қызмет көрсетілетін сұранымдардың уақыт
бойынша орташа саны және қызмет көрсетіп тұрған құрылғылардың
(арналардың) орташа саны;
- желіде қызмет көрсетуді күтетін сұранымдардың саны;
- желіде бар сұранымдар саны (күту және қызмет көрсету күйлеріндегі);
- желіде сұранымның қосынды уақыты;
- сұранымның желіде болудың қосынды уақыты.
Жаппай қызмет көрсету теориясы әртүрлі желілердің сипаттамаларын
есептеу әдістерін және жұмыс жасаудың берілген сипаттамаларын қамтамасыз
ететін желі параметрлерін таңдау әдістерін ұсынады.
Модельдерде үрдістерді құрудың әртүрлі әдістерін жаңғырту үшін
жаппай қызмет көрсету желілерінің атқарымдық мүмкіншіліктері желіге
арнайы түйіндерді қосу арқылы кеңейтілуде.
Осылай есте сақтаушы құрылғыларды қолданумен байланысты
әсерлерді көрсету үшін желілік модельдерге есте сақтаушы құрылғылардың
жұмысын модельдейтін жады түйіндері қосылады. Жады сұранымдар
арасында таралатын сыйымдылықпен сипатталады.
Жады түйінінің кірісіне келіп түскен сұранымға қызмет көрсету талап
етілген жады ұяшықтар санын бөлумен сипатталады. Егер жадыда талап
етілген өлшемді аймақ болмаса, сұраным кезекке тұрады және ертерек түскен
сұранымдарға берілген жадының босатылу мезетін күтеді.
Желінің мүмкіншіліктері сұранымдар маршрутын басқаратын арнай
түйіндерді қолдану арқылы кеңейтілуі мүмкін: сұранымды бір уақытты
бірнеше маршрут бойынша бағыттайтын; сұранымдардың қозғалысын
синхрондайтын; сұранымдардың белгілерін өзгертетін және т.б.
Жаппай қызмет көрсету үрдістерін жаппай қызмет көрсету жүйелерінің
және
жадының,
сұранымдар
көзінің
және
қабылдағыштарының,
сұранымдардың маршрутизация үрдістерінің жұмысын модельдейтін
қосымша
түйіндермен
әрекеттесу
күйінде
жаңғыртатын
желілер
стохастикалық желілер деп аталады. Стохастикалық желілерге жаппай қызмет
көрсету үрдістерін құрудың бір нұсқасы ретінде қарастырылатын жаппай
қызмет көрсету желілері кіреді.
Желі түйіндерінің құрамы және олардың арасындағы байланыстардың
кескіндемесі шынайы жүйедегі құрылғылар құрамына және олардың өзара
әрекеттесу тәртібіне сәйкес келеді. Осының арқасында желілік модельдерді
құру үрдісі едәуір түрде жеңілдетіледі және желілердің жұмыс жасау
үрдістерінің және олармен модельденетін жүйелердің баламалылығы
қамтамасыз етіледі.
Құрылымдардың
және
шынайы
жүйелердің
тәртіптемелерінің
күрделенуі жаппай қызмет көрсетудің классикалық әдістерін қолдануды
қиындатады. Ол желілік құрылымы бар жүйелерге тән шешілетін
тапсырмалардың
өлшемділігінің
өсуімен
байланысты.
Өлшемділікті
57
меңгерудің мүмкін әдістерінің бірі болып модельдерді жаппай қызмет көрсету
желілері қалпында қолдану болып табылады.
3. АӨО-ні аналитикалық және имитациялық әдіспен модельдеу
3.1 Ақпаратты өңдеу орталықтары ЖҚЖ ретінде
Ақпараттық-есептеу орталықтары ақпараттарды таратудың дуплексті
арналары арқылы еркін топологиямен бірегей желіге қосылған корпоративті
есептеу желісін қарастырайық. Ақпаратты өңдеу орталықтарының жалпы
саны n-ге тең. Желіге сыртқы ортадан m < n дербес сұранымдар көзінен
қызмет көрсетілуге сұранымдар келіп түседі. Сұранымдар көзі олардан келіп
түсетін сұранымдар интенсивтілігі желіде бар сұранымдар санынан тәуелсіз
болатын шексіз түрлі болуы шамаланады.
Сыртқы орта бұл – қолданушылар жұмыс жасайтын жұмыс
станцияларының жиынтығы. Станциялардың саны үлкен шама, ал
статистикалық түрде қолданушылар біртекті болғандықтан (алынған жауапты
ойланудың, сұранымның мәтінін терудің кездейсоқ уақыттары барлық
қолданушылар үшін ықтималдықтың бірдей таралу заңдарына ие), дербес
жұмыс жасайтын қолданушылардан келіп түсетін қосынды сұранымдар
ағынын шексіз көзден бірегей рекуррентті сұранымдар ағыны ретінде
шамалауға болады. Сұранымдардың желіге келіп түсу мезеттері арасындағы
кіріс интервалдар ұзақтылықтары келесі параметрге ие
, бұл жерде
k=1,2,…,m – кіріс ағынының нөмірі және экспоненциалды таралуларға ие
болуын шамалаймыз. 0 индексі сұранымдардың сыртқы ортадан келіп түсуін
білдіреді. 1/
шамасы k нөмірлі ағындағы сұранымдардың келіп түсу
мезеттері арасындағы орташа интервалға тең.
Келіп түсетін сұранымдарды өңдеу бойынша ақпаратты өңдеу орталығы
жұмысын сыртқы ортадан келіп түсетін сұранымдар және басқа ЖҚЖ-лардан
келіп түсетін кез-келген топты сұранымдардың қосындысынан тұратын кіріс
сұранымдарының бірегей ағыны бар бірарналы жаппай қызмет көрсету
жүйесіндегі қызмет көрсету ретінде елестетейік. Жеке алынған көзден шыққан
сұраным қатаң белгілі АӨО-ге келіп түседі, қызмет көрсетілгеннен кейін
сұранымдардың желі арқылы жүру маршруты арқылы басқа АӨО-ге барады
деп санайық. Маршрут желінің құрылғыларының көптеген нөмірлерінің
жиыны болып табылады және өңдеу үрдісі кезінде ЖҚЖ ағынның сұранымын
өтеді, оларға 1-ден m-ға дейін нөмірлер беріледі. Егер k-ші сұранымдар
ағынының маршруты тек АӨО нөмірін иеленсе, сұраным осындай АӨО-де
өңделгеннен кейін жүйеден шығып, сыртқы ортаға кетеді (басқа АӨО-лардың
есептеу қуаттарын қолданбай АӨО-де толықтай қызмет көрсетіледі). Егер
АӨО-ге j-нөмірлі сұраным i-нөмірлі АӨО-дан келіп түссе, онда j-шіде
өңделгеннен кейін сұраным жауап хабарламасы түрінде маршрутпен
анықталатын құрылғылар арқыды i-нөмірлі ақпаратты өңдеу орталықтарына
беріледі.
