Қуандыкова Н. Т. ҚАржылық есеп модульдік бағдарлама бойынша

Кассалық операциялар есебі және құжатталу тәртібі

жүктеу 449,84 Kb.

бет	17/131
Дата	12.12.2022
өлшемі	449,84 Kb.
	#40573

1 ... 13 14 15 16 17 18 19 20 ... 131

?óàíäûêîâà Í. Ò. ?Àðæûëû? åñåï ìîäóëüä³ê áà?äàðëàìà áîéûíøà

Кассалық операциялар есебі және құжатталу тәртібі

1 Кассаның орны және есепке алуды ұйымдастыруға негізгі талаптар

2 Кассадағы нақты ақшаның қозғалысын құжатпен қамту
3. Кассалық есеп берулерді құрастыру, тексеру және өңдеу
Ақша қаражаттарының сақтау, қабылдау мен беру үшін әрбір шаруашылық жүргізуші субъектінің касссасы болады. Касса орналасқан үй-жайы кассалардың техникалық жағынан беріктігі және өрттен-сақтау сигнализация құралдарымен жарақтандыру жөніндегі талаптарға сәйкес оқшаулануға әрі жабдықталуға тиіс. Субъектілер басшылары ақшаның кассада, сондай-ақ оны банктен жеткізетін немесе банкке өткізген кезде сақталуын қамтамасыз етуге тиіс. Белгілі бір субъектіге тиесілі емес қолда бар ақша мен басқа да құндылықтарды кассада сақтауға тыйым салынады. Субъект өзінің кассасында қолда бар ақшаны қажетті шекте сақтауы және ақша түсімін ең аз мөлшерде пайдалануы керек. Ең аз мөлшерден тыс нақты ақшаны субъект есеп айырысу шотына қоса есептеу үшін банк мекемесіне өткізуге тиіс.
Кассир — материалдық жауапты адам. Ол касса операцияларын жүргізу тәртібімен таныс болуға тиіс. Осыдан кейін ғана оның материалдық толық жеке дара жауапкершілігі туралы онымен шарт жасалынады. Егер еңбекақы мен басқа да төлемдерді беру үшін субъект басшысының жазбаша бұйрығы бойынша басқа адамдар тартылатын болса, онда бұлардың материалдық толық жеке дара жауапкершілігі туралы олармен де шарттар жасалынды.
Кассадагы операциялар есебі – 1010 «Кассадағы нақты ақша» бөлімшесінің активті жинақтаушы шоттарында:
1010 — «Кассадағы нақты ақша» және оған келесі субшоттар ашылады:
1011-«Кассадағы нақты ақша» теңгеде
1012«Кассадағы нақты ақша валютада»
Шоттың дебеті бойынша кассаға қабылданған ақша қаражаттары, кредиті бойынша жіберілген ақша қаражаттары есепке алынады.
Дебеттік қалдығы кассадағы ай басына қалдықты көрсетеді.1010шотының
кредиттік айналымы ж/о №1,ал дебеттік айналымы №1ведомісінде кассир есебі негізінде есепке алынады.Әрбір кассир есебіне ж/о және ведоміс №1де арнайы жол бөлінеді
2.Кассаға ақша қабылдау бас бухгалтер қол қоятын касса кіріс ордерлері (ү.№КО-1) бойынша жүзеге асырылады. Кассаға ақша салған жеке немесе заңды түлғаларға бас бухгалтер мен кассир қол қойған ақшаны қабылдағаны туралы түбіртек (квитанция) (ордердің қиынды бөлігі) беріледі. Төлемдерге ақша билеттері мен теңге ақшаларды қабылдаған кезде кассир «Төлем таңбаларын анықгау тәртібі белгілерін» басшылықңа алуға міндетті.
Кассадан ақша беру кассаның шығыс ордерлерімен (ү.№КО-2) немесе басшы мен бас бухгалтер қол қойған тиісінше рәсімделген төлемдер тізімдемелерімен, ақша беруге жазылған өтінішпен, шоттармен және басқа да құжаттармен рәсімделеді. Егер касса шығыс ордерлеріне қоса тіркелген құжаттарда субъект басшысының рұқсат берілген қолы болса, ордерге оның қол қоюы міндетті емес. Жекелеген адамға кассаның шығыс ордері бойынша ақша берген кезде кассир алушының төлқұжатын немесе жеке басының куәлігін көрсетуді талап етеді. Оның атауы мен нөмірін, оны кімнің және қашан бергенін ордерде көрсетеді. Алушы касса ордеріне қол қояды және алған сомасын: теңгені - жазумен, тиынды - сандармен көрсетеді.
Сенімхат бойынша берілген ақша жағдайында касса шығыс ордерінде ақшаны алуға сенім білдірілген адамның тегі, аты мен әкесінің аты көрсетіледі. Егер ақша төлем тізімдемесі бойынша жүргізілетін болса, ол тізімдемеге: «Сенімхат бойынша» деген жазу жазылады. Бұл жазуды касса шығыс ордеріне немесе ведомосқа (төлем тізімдемесі) қоса тіркейді.
Кіріс және шығыс касса ордерлері мен оның орнына жүретін құжаттарды бухгалтерия дәл әрі айқын етіп сиямен немесе түтікше қаламмен жазып береді.
Жалақы, уақытша еңбекке қабілетсіздігі жөніндегі жәрдем-ақылар мен сыйлықтар төлемдерінің ведомосы бойынша таратылады, оның қасбетінде (титул) ақша беретін мерзімі жазумен жалпы сомасын көрсете отырып басшы мен бас бухгалтердің рүқсат жазбасы көрсетіледі.
Банктен ақша алғаннан кейін үш күн өткен бойда кассир төлем тізімдемесіне еңбекақысы бойынша тиесілі сомасын алмаған адамдардың тегі тұсына мөртабан соғады немесе «Депозитке салынды» деп қолымен жазып белгі соғады, берілмеген сома төленбеген жалақы тізіміне енгізіледі; тізімдемеде нақты төленген сома мен депозитке салынуға тиісті сома жөнінде жазылады. Егер төлемді кассир емес, уәкілдік алған адам жасайтын болса, төлем тізімдемесінде: «Тізімдеме бойынша ақша таратқан (қолы)» деген жазу жазылады. .
Кассалық айнымалылардың бір күндігін салыстырғаннан кейін, касса меңгерушісі кіріс кітабында операционды кассаның қолма – қол ақшанаң есебін және басқа да құндылықтардың жалпы кіріс және шығыс ақшаларының сомасын жазады.
Одан кассалық қалдығын саны мен қатар алдыңғы күнгі құндылықтардың басқа да қалдықтарының сомасын қортындылайды. Содан кейін құндылықтардың сақталуына жауапты лауазымды тұлғалардың қол қоюымен құжаттандырылады. Егерде кассадағы қолма – қол ақшалардың қалдығымен және бухгалтерлік қалдығы шығындалған болса, касса меңгерушісі тез арада банк басқарушысына, бас бухгалтерге және кассалық бөлімшелердің бастығына бұл туралы айтуы қажет. өйткені бұл шығындарға тез арада шара қолдану керек. Касса мәліметінен кейін касса меңгерушісі кассалық құжатты кітапшаларды немесе кассалық жұмысшыға барлық құжаттарымен қосымша мәліметтерімен бірге оны құруға немесе кітапшалауға береді. Міндетті түрде сақтауға қойылады.

Кіріс кассасындағы операциялардың ұйымдастырылуы.

Қоғамдағы бағдарламалық қамтамасыз ету мен технологияларды пайдалану, рұқсат етілмейтін талаптарды сақтау бөлімшелеріндегі ережелерді, кіріс және шығыс кассасындағы операциялардың жүргізілу тәртібі ішкі құжаттармен бекітілген болуы қажет. Қоғам кассасы клиенттерден қолма – қол ақшалардың төлемдерін бюджетке, мемлекеттік қорларға, еңбекті жарнаға, заңды тұлғалармен кәсіпорынның игілігіндегі төлемдерді сондай-ақ жеке тұлғалардың шотындағы төлемдерді есепке алуға, қабылдауға құқығы бар. Қоғам кассасына қолма – қол ақшаларды қабылдау клиенттерден келісімдерді есепке алу олрадың коореспонденттік шоттары былай жазылады.

Қолма – қол ақшаларды жарнамалауды хабарлау.
Кіріс кассалық ордерлермен.

Кассадағы қолма – қол ақшаларды тапсыру үшін клиент кіріс кассалық құжаттары толтырады және оны қызметкерлерге тапсырады. Кассалық құжатты уәкілдік адам қол қою қажет. Қызметкер кіріс кассалық құжаттың дұрыс толтыруын бақылайды, оны дайындайды да бухгалтер бақылауына кассалық журналды ақша сомаларының бейнелеуіне өткізеді. Кассир кіріс кассалық құжаттарды тексеріп болғаннан кейін клиентті шақырады және одан банкноттарды парақтап, ал манеталарды крушкалап қабылдайды. Кассир қолма – қол ақшаларды қабылдағаннан кейін соманы салыстырады. Кіріс кассалық құжатта көрсетілген сомамен қайта есептелген дәлелде болғанда. Кассир кіріс кассалық құжаттын сонша сәйкес келсе ғана толтырылады, ақшана әкелген адамға «кіріс касса» квитанциясын немесе кіріс ордерін көшірмесін береді. Кассалық журналдағы жазу жойылады, кіріс кассалық құжат сызылып тасталады және кассалық құжат күшіне тігіледі. Жұмыс күшінің соңында кассир кіріс кассалық құжатқа негізделген бір күндік кассалық айналымын есеп анықтамасы мен қалдық құндылықтарды құрады және анықтамадағы сомма мен қазіргі қабылданған соманы салыстырады.
Байланыс бөлімнің бастығы оның орынбасары почталық байланыс операторы қолма – қол ақшаларды, сонымен қатар клиенттерден байланыс ұйымдарының көрсетілген қызметтерді туралы ақшалай құжаттарын алады. Барлық түскен ақша қаржылары күнделікте форма 130 әрбір күн сайын кірістеледі ақшалай құжаттармен бірге бастыққа немесе бақылаушы жұмысшыға берілді.

Шығыс кассасындағы операциялардың ұйымдастырылуы.

Қолма – қол ақшалардың берілуі ағымды және коореспонденттік шоттары клиент банктерінде мыналар мен жасалынады:

Ақшалай чектермен.
Шығыс кассалық ордерімен.

Басқа құндылықтардың берілісі байланыстан тыс ордерлерінде толтырылады. Шығыс операциясын істеу касса меңгерушусі кассирге қажетті есптелген сомалардың қолма – қол ақшалары кіріс және шығыс ақшаларының есебінің кітабындағы кассирге қол қою арқылы беріледі. Байланыс болімшелерінің операция кассаларының операторы жұмыс басталу күнінің басында негізгі кассадан қажетті қолма – қол ақшалай аваныстарын алады. Ннгізгі кассадағы көрсетілген сомалардың шығыс оператордың қолымен форма № 55 кітабында дайындалады.
Қолма – қол ақшаларды алу үшін клиент операцияларды жұмысына кассалық құжаттарды көрсетеді, содан кейін тексеруге сәйкес және құрылуын бухгалтерлік – бақылаушыға өткізеді кездей соқ жағдайда ол болмаған жағдайда кассирге чектегі срммалардың жазып алынуы кассалық шығыс журналындағы және тұлғаға, қолма – қол ақшаларды алушыға, бақылаушы маркаға ақшалай чектен немесе шығыс кассалық ордерінің екіші экземплері кассаға оны көрсетуге беріледі
Операционды күн ішінде клиент қолма – қол ақшаларды екі немесе одан да көп ақшалай чектерді өз банкісінің шотындағы қалдықтарды алуға құқығы бар. Операцияларды жұмысшыларға шығыс кассалық құжаттарды кассирге беруі қолма – қол ақшаларды алушылар арқылы беруге тиым салынады
Бухгалтерлік – бақылаушы шығыс кассалық құжатты кассирге береді ол мыналарға міндетті.

Қолма – қол ақшаларды алушыны чек номері немесе шығыс кассалық ордерінің мномері бойынша шақыруға және одан арлған сомманы анықтау;
Клиенттен алған қолма – қол ақшалардың құжатта барын, қолы немесе оның жеке куәлігі туралы мәліметтерді тексеру, сонымен қатар құжатта көрсетілген мәліметтер бойынша чектегі соммалардың айнылымын клиенттің өзі куәландырылуын, чектегі ақша айналымының қолын құжатта көрсетілген үлгімен салыстыру;
Берілуге тиісті қолма – қол ақшаларға дайындау:
Кассаға көрсетілген бақылаушы марканың номерін ақшалай чектегі номермен салыстыру және бақылаушы маркіге клейлеп қою;
Клиенттің қатысумен берілуге дайындалған сомма ақшаларын берік және шығыс құжатқа қол қою. Кассир қол қою ақшаларды беруде толық және толық емес қораптағы тіркелген қағазбен банктерде белгіленген, парақтап қайта санау шарттарында құртылмаған сақталған соммамен сонымен қатар болек түр банкноталарды дайындайды. Содан кейін клиенттің қатысумен қорапты міндетті кепілдік тігісінің кассирдің коды және кассамен қолма –қол ақшаларды қайта санау кассасының соммаларының қабылданғаны туралы журнал жазбаларында, сонымен қатар ақшалардың қабылданғаны немесе олардың өзіне берілген құжаттарды, бір күндік кассалық айналымның анықтамаларды құрыпжәне бухгалтерлік есеп мәліметтерінің қорытындысы мен салыстырды.

Кассалық айнымалылардың бір күндігін салыстырғаннан кейін, касса меңгерушісі кіріс кітабында операционды кассаның қолма – қол ақшанаң есебін және басқа да құндылықтардың жалпы кіріс және шығыс ақшаларының сомасын жазады.
Одан кассалық қалдығын саны мен қатар алдыңғы күнгі құндылықтардың басқа да қалдықтарының сомасын қортындылайды. Содан кейін құндылықтардың сақталуына жауапты лауазымды тұлғалардың қол қоюымен құжаттандырылады. Егерде кассадағы қолма – қол ақшалардың қалдығымен және бухгалтерлік қалдығы шығындалған болса, касса меңгерушісі тез арада банк басқарушысына, бас бухгалтерге және кассалық бөлімшелердің бастығына бұл туралы айтуы қажет. өйткені бұл шығындарға тез арада шара қолдану керек. Касса мәліметінен кейін касса меңгерушісі кассалық құжатты кітапшаларды немесе кассалық жұмысшыға барлық құжаттарымен қосымша мәліметтерімен бірге оны құруға немесе кітапшалауға беред.
Касса бөлімшесінің бастығы оператордан кассалық анықтамамен фарма МС 42 қолма – қол ақшалардың соңғы есепке алуын қабылдайды. Кассалық айналамның анықтамаларының форма МС 42 мәліметтерін форма №6 55 кітап жазбасымен міндетті түрде салыстыруы қажыт мшотында кассалық кіріс және шығысында бөлек таңдап алынады. Баланстан тыс құжаттар баланстан тыс шоттардың мөлшерімен таңдап алынады: алдымен кіріс, содан кейін шығыс.
Кассалық құжаттарды кіріс және шығыс бөлек есептеу таспасы жұмысшылармен жазылған есептеуді дайындаған кассалық құжаттар папкасына келтіреді. Папкаға кассалық құжаттар мен банктің кіріс және шығыс құжаттары тігіледі. Папканың титулды парағы кассалық құжаттары реквезивтерге сәйкес құрылады. Қолма – қол операционды касса және басқа да құндылықтар кітабының есебімен салыстырғаннан кейін, папканың жазылу бетінде кассаның құжаттары жұмысшылармен, оны құрған және касса меңгерушісімен құжаттандырылады. Кітапшалау белгілеген тәртіпте немесе кітапшаланбайтын кассалық құжаттары әрбір күннен таңдалған және толық құрылуына дейін папкада болады кассалы меңгерушінің жауапкершілігімен қоймада немесе болек жазбайтын сейортерде бір шын ішінде сақталынады, содан кейін сақталуға жіберіледі.
Кассалық айналымды кассалық журналмен кассалық салыстырғаннан кейін кассир, кассир меңгерушісіне құрылған белгіленген тәртіпте олардың қалған қолма –қол ақшаларын қалдығымен бірге анықтамасын және кассалық құжаттарды өткізеді.

Қолма – қол ақшалардың қалдығының анықтамаларында өзінің кіріс және шығыс ақшаларының кітабында есепке алу жобалары жазылғандығы
Кассир өткізген құжаттар сонымен және өзінде тұрған анықтамалардың сомаларының сәйкестігін. Содан кейін кассир меңгерушусі кассирдің есебін алу оның тамашаларының негізінде операционды каассашоттранда кассалық кіріс және шығысында бөлек тыңдап алынады. Баланстан тыс құжаттар баланстан тыс шоттардың номерімен таңдап алынады: алдымен кіріс, содан кейін шығыс.

Кассалық құжаттарды кірісі және шығысы бөлек есептеу таспасы жұмысшымен жазылған есептеуді дайындаған кассалық құжаттар папкасына келтіріледі.
Папкаға кассалық құжаттар мен банктік кіріс және шығыс құжаттары тігіледі. Папканың титулді парағы кассалық құжаттары резервтерге сәйкес құрылыды. Қолма – қол операционды касса және басқа да құндылықтар кітабының есебімен салыстырғаннан кейін, папканың жазылу бетінде кассалық құжаттары жұмысшылармен, оны құрған және касса меңгерушісімен құжаттандырылады
Кітапшалау белгілеген тәртіпте немесе кітапшаланбайтын кассалық құжаттары әрбір күннен таңдалынған және толық құрылуына дейін папкада болады. Кассалы меңгерушісінің жауапкершілігімен қоймада немесе бөлек нанбайтын сейортерде бір шын ішінде сақталынады, содан кейін архивке сақтауға жіберіледі.

жүктеу 449,84 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 13 14 15 16 17 18 19 20 ... 131