«Тўтынушылардыѕ электр ќондырєыларын пайдалану кезіндегі ќауіпсіздік техникасы ќаєидаларын бекіту туралы» Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2012 жылєы 24 ќазандаєы №1353 Ќаулысы

 

210. Осы бөлім тұздарды еріту, су ерітінділері электролизінің өндірістік қондырғыларында, түрлендіргіш қосалқы станцияларының шиналарында түзетілген ток кернеуі бар гальвандық жабын қондырғыларында немесе 1000 В дейінгі электролиздер (ванналар) серияларында, оларда жедел ток ауыстыру, жөндеу, құрастырып жинау, ретке келтіру жұмыстары мен сынақтарын орындайтын, ұйымдастыратын электртехникалық және электртехнологиялық персоналға арналады.

211. Электролизді қондырғыларды пайдаланған кезде қызмет етуші персонал электр қондырғыларында қызмет ету кезінде осы Қағидалардың негізгі талаптарын, осы тараудың тиісті тармақтарымен өзгертілмеген шамада, басшылыққа алады.

212. Электролиздерде тікелей қызмет ететін электр технологиялық персоналдың электр қаупсіздігі бойынша II топтан төмен болмауы талап етіледі. Электролизді қондырғылардағы жұмыстарды тікелей ұйымдастыратын инженерлік-техникалық жұмыскерлердің біліктілік тобы бағынышты жұмыскерлердің біліктілік тобынан төмен болмайды, яғни электр қауіпсіздігі бойынша III топтан кем болмайды.

213. Түзетілген токтың шина өткізгіштерін жөндеу, шунттау, электролиздер сериясынан, электролиздік ванналар және олардың бұғаттаудан шығару, электролиздердің (ванналардың) оқшауламасын тазалау, кернеуді түсіру және шиналарды жерге қосу жұмыстарынан кейін жүргізіледі. Үрдістің үздіксіздік шарттары бойынша және қалдық кернеу әлі бар кезде жұмыстарды кернеуді түсіріп жүргізу мүмкін болмаса, ал электрден қорғау үшін негізгі және қосымша қорғаныс құралдарын қажетті көлемде пайдалану және электр тоғынан жарақаттану мүмкіндігін болдырмау шараларын сақтаған жағдайда, аталған жұмыстарды кернеу беріліп тұрғанда орындауға рұқсат етіледі.

Кернеу беріліп тұрғанда аталған жұмыстар наряд-рұқсаттама бойынша жүргізіледі. Жұмыс жүргізушінің электр қауіпсіздік тобы IV топтан кем болмауы тиіс.

214. Электролиз серияларынан ток жүктемесін түсірудің барлық мерзімі ішінде электролиз залдарында және түрлендіргіш қосалқы станциялардағы барлық жұмыстар жүктеме сериялары кезіндегі жұмыстарға қатысты сақтандыру шараларын сақтай отырып жүргізіледі.

215. Электролиз қондырғыларында, сондай-ақ су ерітінділері электролиздерінде қызмет көрсететін персонал электрден қорғау құралдарын (диэлектрлік қолғаптар мен диэлектрлік етіктерді) қолданады, - оларды қолдану еңбек қорғау жөніндегі нұсқаулықтар арқылы реттеледі.

216. Электролиз залдары мен жертөлелерінде кернеуі 12 В аспайтын тасымалды электр шамдарын пайдалануға рұқсат етіледі. Шамдар тұрақты орнатылған 12 В желі розеткасынан қоректенеді.

217. Электролиз ванналарының (электролизерлер) параллель қатарларында жұмыс жүргізген кезде персоналға бір-бірлеріне немесе қызмет етілетін жол бойындағы персоналға аспаптарды, құрал-саймандарды және кез келген басқа заттарды беруге, сондай-ақ көпірлі кран немесе тельфер ілмектерінің арқансым аспасына жанасуға рұқсат берілмейді.

218. Құрастыру және жөндеу жұмыстарына ағаштарды, төсеме тақтайларды және тасымалды сатыларды пайдаланған кезде жұмыс істеп жатқандардың электр тоғынан жарақаттануын болдырмайтын, қауіпсіздік шаралары көзделеді.

219. Электролиз қондырғыларында немесе оларға жақын маңда кернеу түсірілмей немесе электр қозғағыш күштің қалдығы бар кезде электр техникалық емес персонал жүргізген жұмыстар, электр қауіпсіздігі бойынша тобы III топтан төмен емес электр техникалық персоналдың бақылауымен орындалады.

220. Электролиз корпусын «жер» әлеуетінің басып қалуын болдырмау үшін металл қорғанысы немесе армировкасы бар қысылған ауаны немесе суды келтіру үшін пайдалануға тыйым салынады.

221. Электролиз залдарында дәнекерлеп пісіру осы электролиз өндірісінің (балқыту немесе су ерітінделері электролизі) өзіндік ерекшеліктерін ескере отырып, әзірленген және кәсіпорын басшылығы бекіткен нұсқаулықтар сәйкес жүргізіледі.

222. Әрбір дәнекерлеп пісіру агрегатынан оның қуат күшіне қарамастан бір мезгілде бір ғана дәнекерлеушіге жұмыс істеуге рұқсат етіледі. Корпустарды жерге қосуға және дәнекерлеу трансформаторының екінші реттік орамаларын шығаруға рұқсат берілмейді. Дәнекерлеп пісіру трансформаторы оқшаулағыш табанға орнатылады және диэлектрлік материалдардан істелінген қаптамамен жабылады.

223. Дәнекерлеп пісіру жұмыстарын жабық металл ыдыстарда, құдықтарда, пеш көмейінде, газ жолдарында және ылғалдылығы жоғары жерлерде жүргізуге арналған электр дәнекерлегіш агрегаттар бос жүріс кернеуін автоматты ажырату құралдарымен жабдықталады немесе оның мөлшері 0,5 сек. уақыт ішінде 12 В дейін төмендетілуі тиіс.

224. Жергілікті нұсқаулыққа сәйкес жүзеге асыралатын электролиз корпусындағы оқшауламаның жағдайда жүйелік бақылау орнатылады.

Электролиз қондырғыларын тексеру, ауысымда кемінде 1 реттен кем емес, кезекші технологиялық персоналмен жүргізіледі. Тексеру кезінде:

1) ток өткізгіш заттардың немесе тұз кристалдарының жерге тұйықталмағанына;

2) оқшаулағыштың, оқшаулағыш бөлшектердің, оқшаулағыш тігістердің бүтіндігіне және оларда ток өткізгіш ластардың жоқтығына;

3) серияның екі шетіндегі жерге қатысты әлеуеттерінің біркелкі таратылмауына көз жеткізу қажет.

Оқшауламаның табылған ақауларын тез арада жою қажет.

225. Машинисттің көпірлі кранның кабинасынан түсетін авариялық баспалдағы оқшаулағыш материалдардан немесе бір мезгілде екі оқшаулағыш үзіктерді адам денесімен жабуға келмейтіндей, оның екіден кем емес оқшаулағыш салғысымен орнатылады.

226. Персоналдың металдарды, ұнтақтарды сұрыптау немесе қорытпаны құю жұмыстары жүргізілетін электролиздер аймағындағы тұздарды еріту электролизі залының жертөлесінде болуына тыйым салынады.

227. Электролиздерді кептіру және қыздыру (электролиздерді айнымалы токпен қоректендіру) трансформаторлары міндетті түрде қоршалады, ал трансформатордағы барлық ауыстырып қосылуды электротехникалық персоналмен ажыратылған кернеумен орындайды.

228. Су жеткізетін өңештерді, сондай-ақ дәнекерлеу кәбілдерін электролиздердің, ұсақтағыштың үстіңгі жағына орналастыруға тыйым салынады.

229. Электролиздер ұсақтағыштардың түйіспелерін бақылау және созу, сондай-ақ, оқшауламаны тазалауға бригада құрамы екі адамнан тұратын арнайы үйретілген электртехнологиялық персонал орындауға тиіс.

 

230. Коммутациялық аппараттағы жұмысқа рұқсаттама осы Қағидаларда көзделген және жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін, коммутациялық аппараттың қателікпен іске қосылып кетуіне тосқауыл болатын іс-шараларды қоса алғанда, техникалық іс-шараларды орындағаннан кейін беріледі.

231. Жұмыс күйіндегі қысымда тұрған ашық ауадағы ажыратқышқа көтерілуге келтіру жұмыстарын жүргізгеннен кейін немесе сынақтар кезінде рұқсат етіледі. Токтан ажыратылған ашық ауадағы жұмыс күйіндегі қысымда тұрған ажыратқышқа ауа толтырылған бөлектегішпен көтерілуге барлық жағдайда рұқсат берілмейді.

232. Сынақ жүргізу немесе ретке келтіру үшін ауадағы ажыратқышқа көтерілмес бұрын:

233. Ауа жинағыштардың ішінде адамдардың болуымен байланысты жұмыстарға рұқсат берудің алдында:

234. Ажыратқыштар мен ауа жинағыштардағы манометрлердің нөлдік көрсетулері қысылған ауа қысымының жоқтығына нақты дәлел болып табылмайды.

235. Байқап керу, ретке келтіру және сынау кезінде әуе ажыратқыштарды токтан ажырату және қосу уақытында жұмыскерлердің ажыратқыштарға жақын тұруына жол берілмейді.

236. Коммутациялық аппаратты, оны ретке келтіру және реттеу кезінде сынау мақсатында қосу және ажырату үшін нарядты тапсырмай, жедел ток тізбектеріне, жетектің ток беретін тізбектеріне уақытша кернеу беруге сондай-ақ ажыратқыштарға ауа жіберуге рұқсат етіледі.

 

237. Арба жабдығында немесе ЖТҚ шкафының бір кесігінде жұмыс кезінде жабдығы бар арбаны жөндеу қалпына домалатып шығару қажет, ток өткізгіш бөліктері кернеуде қалған кесіктің пердесін құлыпқа жауып, қауіпсіздік «Тоқта! Кернеу» плакаты ілу қажет; арбада немесе жұмыс орындалатын кесікте «Осы жерде жұмыс істе» деген плакатты ілу қажет.

238. ЖТҚ-дан тыс жұмыстарда, оған қосылып тұрған қондырғыларда немесе кері кететін ӘЖ және КЖ-де ажыратқышы бар арбаны шкафтан жөндеу қалпына домалатып шығару қажет; пердені немесе есіктерді құлыпқа жауып, оларға «Қоспа! Адамдар жұмыс істеп жатыр» немесе «Қоспа! Желіде жұмыс жүріп жатыр» деген плакаттар ілу қажет. Бұл ретте арбаны орнату рұқсат етіледі:

1) ажыратқышы бар арба мен жерге қосқыш пышақтар арасында бұғаттау болған кезде осы пышақтарды қосқаннан кейін қадағалау қалпына;

2) ЖТҚ-ның шкафтарында жерге қосқыш пышақтар немесе мұндай бұғаттау болмаған кезде оны құлыпқа жабу шартымен қадағалау және жөндеудің аралық қалпына.

Аралық қалыптағы арбаны қосылымда жерге қосу құралдарының бар немесе жоқтығына қарамастан орнатуға жол береді.

Жылжып кететін ӘЖ-де жұмыс істеуінде, ЖТҚ шкафына жерге қосу құралын орнату кезінде осы Қағидалардың 156-тармағында көзделген талаптарды ескеру қажет.

239. Ток беретін сақтандырғышта ЖТҚ-ның итеріп жылжытылған арбаларындағы операцияларды кернеу беріліп тұрғанда бірақ жүктемесіз орындалуға рұқсат етіледі.

240. Ажыратқышы бар арбаны сынақтан өткізу және басқару мен қорғау тізбектерінде жұмыс істеу үшін бақылау қалыптарында орнатуға, ЖТҚ-дан тыс, жылжып кететін ӘЖ-де және КЖ-де немесе оларға қосылған жабдықта, электр қозғалтқыштарымен жалғанған механизмдерді қосқанда, жұмыстар жүргізілмеген немесе ЖТҚ шкафында жерге тұйықтау жұмысы орындалған жағдайда рұқсат етіледі.

241. Вакуумды ажыратқыштармен жабдықталған ТҚ-да амплитудалық шегінің мәні 20 кВ астам болатын кернеу жоғары доға сөндіргіш камераларды сынау, пайда болатын рентген сәулелерінен персоналды қорғау үшін арнайы экранды пайдаланып орындау қажет.

 

20. Діңгекті (бағаналы) ТҚС және ЖТҚС

243. Киоск үлгісіндегі діңгекті ТҚС және ЖТҚС жұмыстарға рұқсаттама - желіде кернеудің бар немесе жоқтығына қарамастан, алдымен кернеулігі 1000 В дейінгі коммутациялық аппараттарды, содан кейін кернеуі 1000 В жоғары желілік ажыратқыштарды айырғаннан және қосалқы станцияның ток өткізгіш бөліктеріне жерге қосу құралдары салынған бойда береді. Егер кернеуді 380/220 В жағынан беру мүмкін болса, онда бұл кернеудің желілері қарама-қарсы қоректендіру жағынан ажыратады, олардың қателікпен немесе өздігінен қосылып кетуіне қарсы шаралар қабылдануға, ал қосалқы станцияларда осы желілерге, коммутация аппараттарына дейін жерге қосу құралы салынады.

244. Діңгекті трасформаторлық қосалқы станцияларда, ауыстырып қосу пункттерінде және қоршаулары жоқ басқа құрылғыларда айырғыштардың, жүктеме ажыратқыштардың жетектері, кернеуі 1000 В жоғары шкафтар және кернеуі 1000 В дейінгі қалқандар құлыппен жабылады.

Орнықты сатылар қызмет көрсету алаңында ажыратқыштармен бұғатталады және құлыппен жабылады.

 

245. Тұтынушылардың жұмыс істеп тұрған электр қондырғыларындағы трансформаторларда жұмыс жүргізу кезінде жұмыс жүргізу қауіпсіздігін қамтамасыз ететін ұйымдастыру және техникалық іс-шаралар орындалады.

246. Трансформатор багына көтеріп шығаруға байланысты трасформатордағы және металл конструкцияларда орналастырылған құрғақ реакторлардағы жұмыстар биіктікте орындалатын жұмыстарға (жер бетінен 1 м және одан артық биіктіктегі жұмыстар) жатады. Бұл жұмыстарды жүргізу кезінде жұмыс істеушілердің биіктіктен құлап кетуін болдырмау шаралары қабылданады.

247. Трансформатор бактарының ішінде жұмыс істеу үшін арнайы дайыңдықтан өткен, жұмысшылар мен мұндай жұмыстарды жүргізу технологиясымен таныс мамандарға рұқсат беріледі.

248. Трансформатор багы ішіндегі жұмыс кезінде жарықты қамтамасыз ету кернеуі 12 В аспайтын, қорғаныс торы бар, зауыттан шыққан тасымалды шамдар немесе аккумуляторлы қолшамдар арқылы жүзеге асырылады. Бұл ретте тасымалды шамның бөлгіш трансформаторы бактан тыс орнатылады.

249. Трансформатор майын қайта өңдеу, оны құрғату, тазалау, газсыздандыру бойынша жұмыстарды қорғағыш киімдер мен аяқ киім киіп орындалады.

250. Майсыз тасымалданатын және азотпен толтырылған трансформатор багына адамдар кірмес бұрын, азотты шығару шараларын қабылдау қажет.

251. Трансформатор багы ішінде жұмыс жүргізіп жатқан адамдарға үздіксіз бақылау орнату қажет.

252. Бакқа құрғатылған ауа жіберіп, трансформаторға саңылау жасау кезінде мынадай талаптарды орындау қажет:

253. Су буларын тор көмегімен қатыру жұмыстарында мынадай сақтандыру шаралары сақталуы қажет:

254. Құрастыру жұмыстарын жүргізгенде, өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуге айрықша көңіл болу қажет.

255. Трансформаторларды құрастыру және жөндеу кезінде мынадай сақтандыру шараларын орындау қажет:

256. Трансформаторды маймен толтыру (немесе майды ағызу) кезінде ораманың шықпаларын және бакты (трансформаторда электростатикалық зарядтардың пайда болуын болдырмау жол бермеу үшін) жерге тұйықтау қажет.

257. Трансформаторлардың биік орналасқан (3 м және жоғары) элементтерін тексеру және техникалық қызмет көрсету сүйегіштері және үстіңгі жағында алаңдары бар орнықты сатыларға шығып орындалады.

 

258. Құрастыру және дәнекерлеу жұмыстарында ток трансформаторларының бірінші реттік орама тізбектерінде шиналарды ток өткізгіш ретінде пайдалануға тыйым салынады.

259. Екінші реттік тізбектердің, электр өлшегіш аспаптардың, релелік қорғаныс және электр автоматты монтаждау аяқталғаннан кейін біткенге дейін ток трансформаторларының екінші реттік орамалары қысқа тұйықталады.

260. Екінші реттік орамалардың қарама-қарсылығын тексеру кезінде қарама-қарсылықты көрсететін аспап ток трансформаторларының бірінші реттік орамасына импульс бергенге дейін екінші реттік қысқыштарға жалғанады.

 

23. Электр қазандар

262. Құбырларды ажыратуға байланысты жұмыстарды орындау алдында (ысырманы, құбыр учаскесін ауыстыру) электр дәнекерлегіштің көмегімен құбырдың ажыратылатын бөліктерін сенімді жалғап алу керек. Үзілген жерлерді байпаспен айнала қоршағанда мұндай қосылым талап етілмейді.

263. Оқшауланған корпусты электр қазанның қаптамасы құлыппен жабылады. Қаптаманы ашуға қазаннан кернеу түсірілгеннен кейін ғана рұқсат беріледі.

264. Жұмыстық қысым 0.07 мПа жоғары электр бу қазандары және су жылыту температурасы 115^оС жоғары су жылытқыш қазандар қолданыстағы «Электродтық қазандар мен электр қазандықтарының құрылысы және қауіпсіз пайдалану қағидаларының» талаптарына сәйкес пайдаланылады.