86
ТЕСТ АЛДЫНДАҒЫ САУАЛНАМА
Тренингтен кейінгі тест нәтижелерімен салыстырыңыз.
Осы сауалнама толығымен құпия болып табылады.
Оқу барысын бақылап отыру мақсатында осы алаңда аты-жөніңіздің бас әріптерін
және туған жылыңыздың соңғы екі санын жазыңыз:
1. Барлық жастағы балалар өз АИТВ-мәртебесін білуге құқығы бар.
Толығымен
келісемін
Келісемін
Пікірім жоқ
Келіспеймін
Толығымен
келіспеймін
«Менің .... екенімді ешкім білмейді» танысуға арналған жаттығуы
Жаттығу бір-бірімен таныс қатысушыларға, мысалы, бір ұжымда жұмыс жасай-
тындарға лайық. Қатысушылар дөңгелене тұрып, кезек-кезек ортаға шығып, өз
өмірбаянынан басқа қатысушылар білмейтін бір деректі айтады.
Мысалы: «Менің фортепьянода ойнайтынымды ешкім білмейді».
4-ҚОСЫМША:
Тест алдындағы сауалнама
Тест алдындағы келесі сұрақтар балаға бағдарланған тәжірибеге және балалар-
дың құқықтарына қатысты қатысушылардың наным-сенімдерінде және түсінік-
терінде орын алатын өзгерістер картасын жасауға арналған. Олар келесі тақырып-
тарды қамтиды:
1. Балаға АИТВ-мәртебесін жария етуге қатысты көзқарасы;
2. Ата-аналардың/қамқоршылардың тәжірибесін және оның балалардың тәрбие-
леуге қатысты шешімдеріне қалай әсер ете алатынын түсінуге қатысты көзқара-
сы;
3. Баланың өмірлік тәжірибесі оның емделуге ықылас танытуына не әсер ететінін
түсіну;
4. Балалармен жыныстық қатынас туралы әңгімелесуге қатысты көзқарасы;
5. Стигма деген не екеніне және біз тәжірибемізде стигмаға не себепті жол бе-
ретінімізге қатысты көзқарасы;
6. Адамдарды (балалардың және ата-аналарды/қамқоршыларды) АИТВ-ны зерт-
теуге қатыстыру қажеттілігін түсіну.
Қатысушылардан жоғарғы жақтағы алаңды аты-жөндерінің бас әріптерімен
және туған жылының соңғы екі санымен толтыруды өтініңіз. Сауалнама құпия
екенін, бірақ сіз тренинг тудыруы мүмкін кез-келген өзгерістерді бақылап отыра
алатыныңызды ерекше атап өтіңіз.
87
5-ҚОСЫМША:
Келісу, келіспеу
Оқып шығу қажет пікірлер (сіз әрдайым мағынасыз бір пікірден бастай аласыз,
мысалы, «Әр адам таңғы асқа ірімшек жеуі керек» немесе «Дәрігерлер тегін шоколад
таратуы тиіс»).
1. Когнитивтік дамуы қалыпты 9 жасар бала өз АИТВ-мәртебесін білуі тиіс.
2. Когнитивтік дамуы қалыпты 11 жасар бала, егер тіпті ата-анасы келіспесе де, өз
2. Балаға АРТ бермейтін ата-ана/қамқоршы - нашар ата-ана/қамқоршы.
3. Егер бала АРВ дәрілерін қабылдамаса, оны бірнеше аптаға ауруханаға жатқызып,
оларды қабылдауды үйрету керек.
4. Балалармен және жастармен жыныстық қатынас туралы әңгімелесу оларды
жыныстық қатынасқа түсуге итермелейді.
5. ЖИТС-орталықтардағы мамандар өз жұмысы барысында балаларға қатысты
стигма көрсетілуіне жол беруі мүмкін.
6. Біз балалармен және ата-аналармен/қамқоршылармен АИТВ туралы ақпарат-
пен қалай бөлісетінімізге көңілім толады
Толығымен
келісемін
Келісемін
Пікірім жоқ
Келіспеймін
Толығымен
келіспеймін
Толығымен
келісемін
Келісемін
Пікірім жоқ
Келіспеймін
Толығымен
келіспеймін
Толығымен
келісемін
Келісемін
Пікірім жоқ
Келіспеймін
Толығымен
келіспеймін
Толығымен
келісемін
Келісемін
Пікірім жоқ
Келіспеймін
Толығымен
келіспеймін
Толығымен
келісемін
Келісемін
Пікірім жоқ
Келіспеймін
Толығымен
келіспеймін
88
АИТВ-мәртебесін білуі тиіс.
3. Когнитивтік дамуы қалыпты 15 жасар бала, егер тіпті ата-анасы келіспесе де, өз
АИТВ-мәртебесін білуі тиіс..
Содан соң, пікірталастан кейін, 3-ші сұраққа қосымша сұраңыз: «Бұл бала жыны-
стық қатынасқа түсу жағынан белсенді, осы жайт жауабыңызды өзгерте ме?»
6-ҚОСЫМША:
Сценарийлер: Балалардың құқықтары және АИТВ-мәртебесін тәжірибеде
жария ету
1-сценарий
София – 12 жаста, ол 3 жасында ауруханада АИТВ шалдыққан. 4 жасынан бастап
АРТ қабылдайды. Ата-анасы оның АИТВ шалдыққанын білгенін қаламайды. Тым жас,
түсінбейді, балалық шағын бұзады дейді. Қызға сырқаты туралы айтуға болмайды де-
геннен танбайды.
Соңғы уақытта Софияның қан талдамасының нәтижелері ол АРТ қабылдамай жүр
деген болжам жасауға негіз береді. Кішкентай кезінде оған беріп жүрген дәрілерді
дәрумен деп алдарқатқан, ал анасы болса, Софияның дәріні күнде аузына салатынын
көріп жүргенін айтады, бірақ оның ағзасындағы CD4 жасушаларының саны және ви-
рустың бар болуы Софияның дәрі ішпей жүргенін көрсетеді. София – өте ақылды қыз.
2-сценарий
Темір - 9 жаста. Ол 6 жасынан бері АИТВ-мен ауырады, ауруханада емделіп жүрген-
де шалдыққан. Отбасы медицина қызметкерлеріне сенбейді және олар (отбасы мү-
шелері) медицина қызметкерлерінің айтқанның бәрін істесе, балаларының жағдайы
тек нашарлай түседі деп ойлайды. Олар көбінесе қабылдауға келмейді, ал келсе, еш-
теңе айтпайды немесе қатты ашуланып, қызметкерлерге баланы өлтіруге тырысып
жатқанын айтып, кінәлайды.
Темірдің ағзасында CD4 жасушаларының саны өте аз, ол жуық айларда АРТ қабыл-
дауы тиіс. Отбасы болса, дәрі баланы улайды дейді және енді тек құдай ғана көмекте-
се алады деп сенетіндіктен, дұға жасайды.
3-сценарий
Әмина - 15 жаста. Туа сала АИТВ шалдыққан. Анасы қайтыс болған, әкесі жайлы еш
мәлімет жоқ. Тәтесімен бірге тұрады. Өте тұйық, үнемі бақытсыз болып көрінеді. Әми-
наға АИТВ шалдыққаны 14 жасқа толғанда ғана айтылған. Тәтесі отбасында осы ту-
ралы басқа ешкім білмеуі тиіс дейді. Әмина АРТ дәрілерін төсегінің астындағы қорап-
та тығып ұстауға мәжбүр, ал тәтесі оны отбасындағы басқа балалардан үнемі бөлек
тамақтандырады. Әминаға арналған арнайы ас ішу құралдары және тәрелкелері бар.
Ауруханада тәтесі Әмина есейгенде оған ешкім үйленгісі келмейтіндіктен, онымен не
істейтінін білмейтінін жиенінің көзінше жиі айтады.
7-ҚОСЫМША:
Рөлдік ойын: Балаға АИТВ-мәртебесін жариялауға ата-анасының/қамқоршы-
сының ақпараттық келісімін алу
Достарыңызбен бөлісу: |
