Титульный лист программы дисциплины (syllabus)

Мерзiмдi басылымдар

5 Каржы-Каражат, экономикалық мерзiмдi басылымы, ай сайын.

6. Экономнкалық шолу. Ұлттық банк басылымы, тоқсан сайын.

7. ҚазЭУ хабаршысы, Т.Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық университетiнiң мерзiмдi басылымы, тоқсан сайын.

8. Альпари. Экономикалық зерттеу институтының ғылыми-практикалық, экономикалық мерзiмдi басылымы, ай сайын.

1 Тәуекел және белгісіздік, тәуекел теорияның негіздері.

2 Тәуекелдердің негізгі элементтері.

3 Экономикалық тәуекелдердің болу себептері.

4 Тәуекел және тәуекелді жағдай.

5 Тәуекел құқықты болуының концепциясы.

1 Тәуекел және белгісіздік, тәуекел теорияның негіздері.

2 Тәуекелдердің негізгі элементтері.

3 Экономикалық тәуекелдердің болу себептері.

1 Тәуекел жіктеуінің негізгі элементтері.

2 Тәуекел жіктеуінің авторлық үлгілері.

3 Әртүрлі кәсіби қызметіндегі тәуекелдердің сипаттамасы.

1 Тәуекел жіктеуінің негізгі элементтері.

2 Әртүрлі кәсіби қызметіндегі тәуекелдердің сипаттамасы.
Тапсырмаларды орындау үшін әдістемелік нұсқаулар Аталмыш тақырыпты зерделеу барысында тәуекелдердің жіктелуін және оның олардың негізгі элементтерін ұйымдастырудың қағидалары мен құрылымына назар аударыңыз.
3 Тақырып Тәуекел басқаруының негізгі қағидалары – 4 сағат.

Мазмұны:

1 Тәуекелді басқару кәсіпорынды басқару жүйесінің элементі ретінде.

2 Тәуекелді басқарудың объектісі мен субъектісі.

3 Тәуекел басқаруының негізгі есептері, принциптері және әдістері.

4 Тәуекелдерді басқару процессінің блок-схемасы.

5 Тәуекелдерді басқару процессінің кезеңдері: талдау, ақпаратты жинау мен өндеу, тәуекелдерді жою мен минимизациялау әдістері.

6 Тәуекел жағдайында шешімдерді қабылдау.

7 Лапластың жетпейтін негіздеуінің қағидалары. Вальдтың максималдық өлшемі, Севиджтің минималдық өлшемі, Гурвицтің макс-мини өлшемі.

1 Тәуекелді басқару кәсіпорынды басқару жүйесінің элементі ретінде.

2 Тәуекел басқаруының негізгі есептері, принциптері және әдістері.

3 Тәуекелдерді басқару процессінің кезеңдері: талдау, ақпаратты жинау мен өндеу, тәуекелдерді жою мен минимизациялау әдістері.

1 Тәуекелдерді басқару әдістері жіктемесі.

2 Тәуекелдерді басқару әдістерін таңдау.

3 Таңдалған тәуекелдерді басқару әдістерін орындау.

4 Мониторинг нәтижелері және тәуекелдерді басқару жүйесін жетілдіру.

5 Тәуекелдерді басқару әдістері (төрт әдіс). Тәуекелдерді өтеуден қашу әдістері. Тәуекелдерді басқару әдістерінің схемасы. Тәуекелдерді басқару әдістерін қолдану шектеулері. Локализациялау әдістері және тәуекел диссипациялау. Интеграцияның тәуекелдерді минимизациялау әдісі ретіндегі төрт негізгі түрі. Диверсификация тәуекелді диссипациялау әдістері түрлері ретінде. Диверсификация түрлері. Тәуекелдерді өтеу тәуекелдерді басқарудың алдын алу әдістері ретінде. Кәсіпкерлік тәуекелдерді төмендету. Iскер серіктестерді тексеру әдістері бес «C» ережелері. Ақпараттық тәуекелдерді басқару. Ақпараттық тәуекелдер топтары.

6 Тәуекелдерді қаржыландыру әдістері және оларды жіктеу схемасы. ағымдағы табыстан шығынды жабу (Current expensing of losses). Қордан шығынды жабу (Reserving). Несие қолдану арқылы шығынды жабу (Borrowing). Өзін-өзі сақтандыру негізінде шығынды жабу (Self-insurance). Кэптингтік сақтандыру ұйымдарын құру (captive insurance). Келісімшарт негізінде жауапкершілікті табыстау арқылы залалды жабу (Contractual transfer). Мемлекеттік немесе муниципалдық органдардың қолдауы негізінде шығынды жабу (Budget support). Демеушілік негізінде шығынды жабу (Sponsorship).

Тапсырмалар:

Аудиториядағы кезекті талқылау үшін келесі сұрақтар:

1 Тәуекелдерді басқару әдістері жіктемесі.

2 Тәуекелдерді басқару әдістерін таңдау.

3 Нәтижелер мониторингі және тәуекелдерді басқару жүйесін жетілдіру.

4 Тәуекелдерді басқару әдістері (төрт әдіс). Тәуекелдерді өтеуден қашу әдістері. Локализациялау әдістері және тәуекел диссипациялау. Интеграцияның тәуекелдерді минимизациялау әдісі ретіндегі төрт негізгі түрі. Диверсификация тәуекелді диссипациялау әдістері түрлері ретінде. Тәуекелдерді өтеу тәуекелдерді басқарудың алдын алу әдістері ретінде. Кәсіпкерлік тәуекелдерді төмендету. Iскер серіктестерді тексеру әдістері бес «C» ережелері.
Тапсырмаларды орындау үшін әдістемелік нұсқаулар Кәсіпорында тәуекелдерді басқарудың әдістерін қарастыра отырып, олардың өзара байланысын және өзара толықтыруын ескеру қажет.
5 Тақырып. Экономикалық тәуекелді сандық бағалаулардың жүйесі – 3 сағат.

Мазмұны:

1 Тәуекелдерді сандық бағалауна жалпы әдістемелік көзқарас.

2 Тәуекелдерді сандық бағалау және оларды анықтайтын әдістері.

3 Тәуекелдерді бағалау статистикалық әдістері.

4 Тәуекел құнының концепциясы(Value at risk – VAR). Тәуекел құнын (VAR) анықтаудың негізігі параметлері. Тәуекел шкаласы және оларды өлшем сипаттамасы.

5 Тәуекелдерді сандық бағалау үшін пайдаланылатын спецификалық көрсеткіштер. Тәукел аймағы сипаттамасы. Қаржылық есептеме көрсеткіштері негізінде кәсіпорын банкроттығының диагностикасы (тәуекел банкроттылығы).

1 Тәуекелдерді бағалау статистикалық әдістері.

2 Тәуекелдерді сандық бағалау үшін пайдаланылатын спецификалық көрсеткіштер.

3 Қаржылық есептеме көрсеткіштері негізінде кәсіпорын банкроттығының диагностикасы (тәуекел банкроттылығы).

1 Эксперттік процедуралардың сипаттамасы.

2 Экспертизалардың жалпы схемасы және эксперттік топтардың қалыптасуы, сұрақтардың қалыптасуы, анкета құру, эксперттермен жұмыс істеу және эксперттік бағалаудың өнделуі.

3 Тәуекелді бағалаудың эксперттік әдістері.

1 Эксперттік процедуралардың сипаттамасы.

2 Экспертизалардың жалпы схемасы және эксперттік топтардың қалыптасуы, сұрақтардың қалыптасуы, анкета құру, эксперттермен жұмыс істеу және эксперттік бағалаудың өнделуі.

3 Тәуекелді бағалаудың эксперттік әдістері. Жағдайлық есептеді шешу.

1 Тәуекел менеджментінің негізгі анықтамалары және түсінігі.

2 Тәуекел менеджментін қолдану позициялары.

3 Тәуекелдерді басқарудағы ғаламдық міндеттер: тәуекел менеджментін қолдану, тәуекелдерді түрлері бойынша басқару; тәуекелді бағалау дәлме-дәлділігі.

4 Тәуекел менеджментінің қызметтері.

5 Тәуекел менеджментін ұйымдастыру. Түсініктер: көкейкөз, инсайт, эвристика. Тәуекел менеджментінің ережелері.

1 Тәуекел жағдайын модельдеу.

2 Қаржыларды оперативті басқарудағы тәуекел талдауы.

3 Өндіріс қатерлігін анықтау.

4 Ең рентабельді өндірісті таңдау.

5 Есеп шығару.

1 Банк тәуекелдерін басқару.

2 Ақпараттық белгісіздік сыныптарының көздері. Ф. Найттың математикалық база негізінде сандық өлшеу тәуекелдерді басқарудағы тіл табуы.

3 Банк тәуекелдерін анықтау.

4 Банк тәуекелдерінің түрлері.

5 Банк ресурстарын қайтармау тәуекелдері.

6 Банк несие тәуекелдерін бағалау. Банк ресурстарын орналастыру объектісі (ОРР). Банк активтерінің сомалық тәуекелдері. Банк ОРР қатерлі көрсеткіштері. ОРР қатерді бағалауды жүргізу базалық схемасы. Банк ОРР бағалаудың негізгі кезеңдері эәне әдістемесі. Банк ОРР бағалаудың формализдік методологиясы.

7 Лизингтік инвестициялауда пайда болатын тәукелдерді басқару. Лизингтік мәміле қатысушыларын сақтандыру қорғанысы.

8 Тәуекел стратегиясының превентивтік және қолдау іс-шаралары.

9 Агроөнеркәсіптік кешендегі тәуекел менеджменті. Тәуекелдерді хеджирлеу. Форвардтық және фьючерстік келісімшарттар. Опциондар. Сақтандыру немесе хеджирлеу. Хеджирлеу моделі.

1 Тәуекел және тәуекелдік жағдай.

2 Тәуекел құқықты болуының концепциясы.
2 Тақырып. Тәуекелдер жіктеуінің негізгі қағидалары – 15 сағат.

1 Селективтік тәуекелдер. Банкроттылық тәуекелдер. Биржалық тәуекелдер. Көліктік тәуекелдер – жауапкершілік дәрежесі бойынша төрт топ (E, F, C, D.). Валюталық тәуекелдер. Аймақтық тәуекелдер. Кешендік тәуекелдер. Инновациялық тәуекелдер.

2 Шаруашылық келісімшарттарды орындамау тәуекелдері.

3 Нарықтық конъюнктураның өзгеруі және бәсекелестіктің ұлғаю тәуекелдері.

4 Шетін шығындар мен табыстардың төмендеуінің пайда болу тәуекелдері. Кәсіпкерлік ұйымдардың мүлігін жоғалту тәуекелдері. Өнім сұранымсыздығы тәуекелі. Форс-мажорлы тәуекелдер.
3 Тақырып. Тәуекел басқаруының негізгі қағидалары – 4 сағат.

1 Тәуекел жағдайында шешім қабылдау.

2 Лапластың жетпейтін негіздеуінің қағидалары. Вальдтың максималдық өлшемі, Севиджтің минималдық өлшемі, Гурвицтің макс-мини өлшемі.
4 Тақырып. Кәсіпорындағы тәуекелдерді басқару әдістері – 4 сағат.

1 Тәуекелдерді қаржыландыру әдістері және оларды жіктеу схемасы. Ағымдағы табыстан шығынды жабу (Current expensing of losses). Қордан шығынды жабу (Reserving). Несие қолдану арқылы шығынды жабу (Borrowing). Өзін-өзі сақтандыру негізінде шығынды жабу (Self-insurance). Кэптингтік сақтандыру ұйымдарын құру (captive insurance).

2 Келісімшарт негізінде жауапкершілікті табыстау арқылы залалды жабу (Contractual transfer). Мемлекеттік немесе муниципалдық органдардың қолдауы негізінде шығынды жабу (Budget support). Демеушілік негізінде шығынды жабу (Sponsorship).
5 Тақырып. Экономикалық тәуекелді сандық бағалаулардың жүйесі – 3 сағат.

1 Тәуекел құнының концепциясы(Value at risk – VAR). Тәуекел құнын (VAR) анықтаудың негізігі параметрлері.

2 Тәуекелдерді сандық бағалау үшін пайдаланылатын спецификалық көрсеткіштер.

3 Тәуекел аймағы сипаттамасы.

1 Эксперттік процедуралардың сипаттамасы.

2 Экспертизалардың жалпы схемасы және эксперттік топтардың қалыптасуы, сұрақтардың қалыптасуы, анкета құру, эксперттермен жұмыс істеу және эксперттік бағалаудың өнделуі.

3 Тәуекелді бағалаудың эксперттік әдістері.

1 Тәуекелдерді басқарудағы ғаламдық міндеттер: тәуекел менеджментін қолдану, тәуекелдерді түрлері бойынша басқару; тәуекелді бағалау дәлме-дәлділігі. Түсініктер: көкейкөз, инсайт, эвристика.

2 Тәуекел менеджментінің ережелері.
8 Тақырып. Тәуекелдерді салалық басқару – 3 сағат.

1 Банк тәуекелдерін басқару. Ф. Найттың математикалық база негізінде сандық өлшеу тәуекелдерді басқарудағы тіл табуы.

2 Банк тәуекелдерін анықтау.

3 Лизингтік инвестициялауда пайда болатын тәукелдерді басқару. Лизингтік мәміле қатысушыларын сақтандыру қорғанысы.

3 Тәуекел стратегиясының превентивтік және қолдау іс-шаралары.

4 Агроөнеркәсіптік кешендегі тәуекел менеджменті.

5 Форвардтық және фьючерстік келісімшарттар. Опциондар.

10. кеңес беру кестесі СӨЖМ (СӨЖМ СӨЖ-дің 25% құрайды)

Дәріске бару және тәжірибелік (семинар, лабораторлық, жеке, студиялық) 0-100 баллмен бағаланады.

Әр ссабақ 0-100 баллмен бағаланады.

Жіберу рейтингісі барлық орындалған тапсырмалардың орташа арифметикалық түрінде шығарылады (дәріске бару, үй тапсырмалары, СӨЖ тапсырмалары,тәжірибе тапсырмалары, межелік бақылау және т.б.).

Пән бойынша қорытынды бақылауға оқу бағдарламасының барлық тапсырмаларын орындаған студенттер жіберіледі (барлық зертханалық жұмыстардың, СӨЖ бойынша жұмыстар мен тапсырмалардың орындалуы мен тапсырылуы), курстық жобаны қорғау үшін оң баға алғандар және жіберурейтингін жинаған дар ( баллдан кем емес).

Әрбір пән бойнша студенттің оқу жетістіктерінің деңгейі (сондай-ақ қорытынды бақылау формасы МЕ болып табылатын пәндерден) ЖБ мен ҚБ (емтихан, сынақ, курстық жобаны қорғау) бағаларынан тұратын және олардың салмақты үлесін ескере отырып (ЖРСҮ және ҚБСҮ) қорытынды бағамен анықталады (Қ).

Қ = ЖР*0,6 + ҚБ*0,4

Салмақты үлестері жыл сайын университеттің ғылыми кеңесімен бекітіледі және ЖР үшін 0,6-дан, ал ҚБ үшін 0,3-тен артық болмауы керек.

Пән бойынша қорытынды бақылау тек қана оқушы жіберу рейтингі бойынша да, қорытынды бақылау бойынша да оңтайлы баға алған жағдайында ғана қорытынды баға саналады. Қорытынды бақылауға себепсіз келмеу «қанағаттанарлықсыз» бағасына теңестіріледі. Пән бойынша аралық аттестациялау мен емтихан нәтижелері студентке сол күнде не келесі күні, егер емтихан күннің екінші жартысында өткізілсе жеткізіледі.

Қорытынды бағаның дұрыс есептелуі үшін межелік бақылау мен қорытынды емтиханда 0-ден 100 балл аралығында бағаланады.

Межелік бақылау бағасы ағымдағы бағалар мен межелік бақылау бағаларынан құралады. Оқу жетістіктері, яғни «Қаржы» мамандығы бойынша студенттің білімдері, машықтары, мүмкіндіктері және біліктілігі сандық эквивалентіне және дәстүрлі баға шкаласына сәйкес келетін көпбаллдық әріптік жүйе бойынша бағаланады.

Барлық тапсырмаларды тапсырмаған студенттер емтиханға жіберілмейді..

Әрбір оқу сабақтары бойынша тақырыпты қайталау мен өткен материалдарды өтеу міндетті. Оқу материалдарын меңгеру дәрежесі тесттермен немесе жазбаша жұмыстармен тексеріледі. Студенттерді тестілеу ескертусіз жүргізілуі мүмкін.

Мұғалімнің жетекшілігімен студенттердің өздік жұмысын орындау кезінде (СӨЖМ) келесі төрт негізгі функцияны ескеру қажет.

Бірінші – оқу пәндері бойынша белгіленген сабақтар аралағында алынған оқытушының ақпараты студенттермен белсенді қабылдауын жүзеге асыруды болжайды.

Екінші функция мынаны болжайды: студенттер оқытушының ұсыныстары негізінде өздігінен әдістемелік-нұсқаулық құралды, оқу әдебиеттерін зерттейді, үй тапсырмасын орындайды,бақылау және курстық жұмыстарын орындайды. Бұл кезеңде студенттен жұмыс жасау тәсілдерін білуді, қиыншылықтарды шешуі мен өзін-өзі ұйымдастыруы мен өздік тәртіп талап етіледі.

Үшінші функция студенттердің өзінің қиын жағдайларын жүйелеу мен талдаудан,қиындықтардың себептерін анықтау мен оқу материалдарын ұғу мен меңгеруден, басқа оқу істерінен тұрады. Студенттер шешілмейтін қиындықтарды оқытушы сұрақтар жүйесіне аударады (реттеп,ресімдейді), өзіндік жауап нұсқаларын құрастырады.

Төртінші функция оқытушыларға кеңес, түсіндірулер үшін бет бұруы..
14. Әдебиеттер тізімі
Негізгі

1 Корпоративтік қаржы: оқу-әдістемелік оқулық. – Павлодар : Кереку, 2011. – 80 б.

2 Әлжанова Н.Ш. Инвестициялық жобалау : электрондық оқу құралы. – Алматы, Нұр-пресс, 2010. – 250 б.

3 Жобаларды талдау : Экономика мамандықтарының студенттеріне арналған оқу құралы. – Павлодар : Кереку, 2010. – 80 б.

4 Қаржы менеджмент : оқу құралы. – Павлодар : Кереку, 2009. – 65 б.
Қосымша

Мерзiмдi басылымдар

5 Каржы-Каражат, экономикалық мерзiмдi басылымы, ай сайын.

6. Экономнкалық шолу. Ұлттық банк басылымы, тоқсан сайын.

7. ҚазЭУ хабаршысы, Т.Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық университетiнiң мерзiмдi басылымы, тоқсан сайын.

8. Альпари. Экономикалық зерттеу институтының ғылыми-практикалық, экономикалық мерзiмдi басылымы, ай сайын.

Әдістемелік нұсқаулардың титулдық беті

Форма Ф СО ПГУ 7.18.4/20