Тысты өткен халықаралық конференцияда. Жалғасы 2-бетте иә

РеспубликалыҚ ҚоҒамдыҚ-саяси аҚпаРаттыҚ газет

№192 (192) 

30.10.2009 жыл, жұма

www.alashainasy.kz

4

e-mail: info@alashainasy.kz

Гүлнар АхметовА

Қар

жы мен 

Қ

а

лт

а

мұнай өңдеу кешені

нарық

Энергокешен

Семейден жаңа 

ұшақтар ұшады

Жақында Шығыс Қазақстанда 

жаңа ұшақтар пайда болады. мұндай 

істі жүзеге асыруға «ер тіс» әлеумет-

тік-кәсіпкерлік коопорациясының 

(ӘКК) көңілі ауып отыр. 

ұшақтарға  ерекше  көңіл  бөлінудің 

өзін дік  себептері  бар.  өйткені  Семейдегі 

әуе компаниясы қазір Семей-алматы-Се-

мей бағытында үздіксіз ұшып жүрген Як-

40  маркалы  екі  ұшақты  қолданып  жүр. 

тозығы жеткен бұл ұшақтарды бұдан ары 

қарай  қолдануға  еліміздің  көлік  және 

коммуникация министрлігі келесі жылдан 

бастап шектеу қойғаны тағы белгілі.

Сөйтіп,  «Семей-авиа»  аҚ  өз  қара-

мағындағы ең басты техниканы жаңартуға 

мүмкіндік  алды.  Бұл  жұмыс  «ертіс»  Әкк-

мен әуе компа ниясы арасындағы екіжақты 

келісім  бойын ша  жүзеге  асады.  2015 

жылдың  со ңына  дейін  жоспарланған 

жобаға «ертіс» Әкк 310 млн теңге салып 

отыр.  ең  алдымен  алғашқы  қаржыға  екі 

әуе  кемесі  алынады  деп  жоспарлануда. 

одан  соң  оларды  тіркеуден  өткізіп,  сақ-

тандырып,  ұшқыштар  мен  тех ник  ма-

мандар құрамын іріктеу жұмыс тары жүр-

гізіледі.

осы  жылдың  маусым  айынан  бастап 

«Семей-авиа»  аҚ-тың  бас  акционеріне 

айналған  «ертіс»  әлеуметтік  корпора ция-

сының басқарма төрағасы ермек көшер-

баевтың айтуынша, бөлінген қаржыны әуе 

компаниясының тек 2012 жылдан бас тап 

қана  қайтара  алады.  Бұл  компа нияның 

аяғынан тік тұрып алуы үшін берілген уа-

қыт деген сөз. ұшақтарды жаңарту арқылы 

авиакомпанияның  бола шақта  жабылып 

қалуына жол берілмейді.

 елмейір АхмеД, 

 Шығыс Қазақстан облысы

? Б i л г i м   к е л г е н   Б i р   с џ р а ћ

Б i л г i м   к е л г е н   Б i р   с џ р а ћ

Сіздің айтып отырғаныңыз кСро қаржы 

министрі  Валентин  Павловтың  есімімен 

«Павлов  рубльдері»  атанған  банкноттар 

тә різді.  айналымнан  шығарылғанына  16 

жыл  болып  қалғандықтан,  қазір  бұл 

ақшаны  ұлттық  банк  те,  коммерциялық 

банктер де айырбастамайды. нумизматтар 

арасында  сұраныс  бар-жоғын  білгіңіз 

келсе  www.allegro.kz  сайтына  хабар лан-

дыру  бере  аласыз.  Біз  дәл  осы  ақшаға 

сұранысты байқай алмадық. есесіне, тең-

генің  алғашқы  нұсқасы  өтімді  екен.  мы-

салы,  Сүйінбай  ақын  бей неленген  3  тең-

гелік  үшін  250  теңге,  абы лайхан  суреті 

бар 1 теңгелікке 150 теңге тө ленеді. рубль-

дің  ертеректе  шыққан  нұс  қа лары  құнды. 

Сатушылар 1961 жылы шыққан 25 рубльді 

485 теңгеге, 1918 жылы шыққан 5 рубльді 

650  теңгеге  бағалапты.  нумизматтар 

сирек  кездесетін  ақшаға  құмар.  рубль-

деріңізді  қазір  өткізе  алма саңыз,  сақтап 

қойғаныңыз  абзал.  немере-шөбере лері-

ңіздің  заманында  құны  кө терілуі  ық ти-

мал. 

Бұл  деректі  ұлттық  банктің 

www.nationalbank.kz  сайтынан 

көре аласыз. Қазақстан қор бир-

жасында  тек  доллар  мен  евро 

саудаланатындықтан  өзге  валю-

талардың  бағамы  доллар  құны 

арқылы,  яғни  кросс  курсы  әдісі-

мен  есептеледі.  Бейсенбі  күнгі 

ба ғамға  сәйкес,  ең  арзан  валю-

талар  беларусь  рублі  (0.06), 

өзбек сомы(0.10), венгр форинті 

(0.82),  қырғыз  сомы  (3.46), 

ресей рублі (5.16) және чех кро-

насы (8.49) екен. Яғни 1 беларусь 

рублін алу үшін 6 тиын жеткілікті, 

ал чех валютасы үшін 8 теңге 49 

тиын  шығару  керек.  Сонымен 

қатар  көп  теңге  төлеуді  қажет 

ететін  шетел  ақшаларын  айта 

кетейік:  1  кувейт  динары  (527), 

латыш  латы  (315),  ағылшын 

фунт  стерлингі  (246),  евро 

(223), аҚш доллары (150), ка-

нада доллары (140).

Қай валюта арзан, қайсысы қымбат?

рубльді алатын адам бар ма? 

Жақында кітаптың арасынан біраз рубль тауып алдым. Ата-анам теңге айна-

лымға енгенде айырбастамай ұмытып кетіпті. осы рубльдерді қазір банктерде 

айырбастауға бола ма?

 Дүйсен РАҚым, Көкшетау

теңгемен  салыстырғанда,  шетелдік  ең  арзан  және  қымбат 

валюталар қандай? мұндай деректі қайдан табуға болады?

 ерсін ҚоЖАғұлов, Екібастұз 

ІРІ өнДІРІСтІ ҚАйтА ҚұРылымДАу

Үстіміздегі  жылдың  мамырында  Үкі-

мет тің  «Қазақстан  республикасының  мұ-

най  өңдеу  зауыттарын  кешенді  дамыту 

жоспары» атты қаулысы бекітілгені белгілі. 

онда  еліміздегі  мұнай  зауыттарын  қайта 

құрылымдау, өндіріс көлемін ұлғайту, өнім 

сапасын  жақсарту,  экологиялық  талап-

тарды  күшейту  мәселелері  қарас ты рыл-

ған.

  еліміздің  мұнай  өңдеу  потенциалына 

тың серпін бере алатын бұл жобада атырау 

мұнай  өңдеу  зауытында  шикізат  өңделу 

тереңдігін  82  пайызға  жеткізіп,  еуро-4 

стандартындағы  сапаға  қол  жеткізу  көз-

делген. Бұл зауыттың қайта құры лымдауы-

ның  бірінші  кезеңін  жа пондық  «JGC-Mar-

ubeni» корпорациясы 2003-2006 жыл  да ры 

300  миллион  долларға  жүзеге  асырғаны 

белгілі. ендігі мақсат – жалпы құны 2 642,7 

миллион  доллар  бо латын  жұмыстар  ке-

шенін  игеру.  жақында  халықаралық  тен-

дерде  жапондарды  жол да  қалдырған 

қытайлық Sinopec Engineering мұнда жал-

пы құны бір миллиард доллардан асатын 

хош иісті мұнай өнім дерін (бензол, пара к-

силол,  ксилол,  толуол)  өндіретін  кешен 

жұмысын қолға алды. Бұл арқылы елімізде 

біртұтас  мұнай-химиялық  тізбек  құруға 

мүмкіндік аламыз.

шымкент  зауытының  қайта  құрылым-

дау  жұмыстары  680  миллион  долларға 

түседі.  мұнда  өнім  сапасы  жақсартылып 

қана қоймай, сонымен қатар құнды мұнай-

химиялық  шикізаттар  алынатын  болады. 

Павлодар мұнай-химия зауы тының жетіл-

діру  жұмыстары  158  миллион  дол ларға 

түспек.  Сонымен,  еліміздің  мұ най  өңдеу 

әлеуетін  дамытудағы  кешенді  жұмыстар-

дың жалпы сомасы 3,9 мил лиард доллар-

ды  құрайтын  болды.  нәти жесінде,  тмд 

ау мағындағы  ең  алдыңғы  қатарлы  мұнай 

өңдеу кешеніне қол жеткіземіз деп отыр мыз.

ШАғын өнДІРІСтІң АлғАШҚы 

ҚАРлығАШы

жамбыл  облысында  «амангелді  газ 

өңдеу  зауыты»  жшС  келесі  жылдың  ма-

мыр-маусым  айларында  мұнай  өң деу 

зауы тын  іске  қосады.  жобаның  құны  1,6 

мил лиард  теңгені  құрайды.  Құрылысы 

был тыр  басталған  зауыт  тәулігіне  550 

тонна дайын өнім өндіретін болады. оның 

ішінде бензин – 100 тонна, керосин – 60 тон-

на, дизель – 120, мазут – 240 тонна бол мақ.

кәсіпорын директорының орынбасары 

Борис легайдың айтуынша, қазір бұл ны-

санда сақтау қоймалары, лаборатория, ірі 

объектілер құрастырылып, коммуни кация 

мен  мұнай  құбырлары  тартылып  біткен. 

«Бүгінгі  күні  ресейден  алынған  негізгі 

технологиялық  құрылғыларды  құ растыру 

жұмыстары  жүріп  жатыр.  Бақылау-өлшеу 

құрал-жабдықтарын  германиядан  ал дық», 

– дейді ол.

мұнай өнімдері зауытының негізгі ши-

кі зат  көзі  жер гілік ті  амангелді  газ  кеніші 

мен Қызылорда облысындағы Қарашаған 

мұнай-газ  кен  орны  болады.  оңтүстік  ай-

мақтың жанар-жағармаймен қамтылуына 

септігін  тигізе  алатын  кешенде  жаңадан 

100 жұмыс орны ашылмақ. жылына 200 

мың  тонна  дайын  өнім  беретін  осындай 

орта  көлемдегі  зауыттардың  тиімділігіне 

көз  жеткізсе,  кәсіп керлер  мұндай  ке шен-

дерді еліміздің әр түкпірінен сала бас тай-

тыны  анық.  демек,  ішкі  нарықтағы  бәсе-

келестік те арта түспек.

АймАҚтыҚ өнДІРІС

еліміздің  осындай  ірі  көлемдегі  жо-

баларды  қолға  алуы  көңіл  қуантарлық 

бол ғанымен,  алаңдайтын  мәсе лелер  де 

жеткілікті.  мысалы,  авиаотын  өндіру  мә-

селесі  кен желеп  келеді.  Былтыр  еліміздің 

әуежайларында  авиаотынның  еуропалық 

бағалардан  екі  есе  қымбат  болуы  сал-

дарынан  халықаралық  әуе  тасымалдау-

шылары  елімізден  кете  бастағаны  белгілі. 

олар  жанармайы  арзан  көршілерімізге 

(таш кент,  красноярск  әуежайларына) 

орын  алмастырып  жатыр.  жақында  ғана 

өз бекстандағы  «Бұқ ара  мұнай  өңдеу 

зауыты»  тС-1  авиакеросин  шығаратын 

желі мен Jet A-1 отынын шығаратын желіні 

тех нологиялық  түрде  бөліп,  тәулігіне  500 

тонна Jet A-1 шы ғаратын желі жасады. Бұл 

реактивті  отынның  қазір  «қаны  жерге 

тамбайтыны» белгілі. Қазіргі уақытта осын-

дай жұмыс Ферғана мөЗ-інде де бастал-

ды.  ондағы  желі  қуаты  тәулігіне  1  мың 

тонна  болмақшы.  мұның  бәрі  көр шілері-

мізге аймақтық бәсекелестікте көп артық-

шы лықтар беретіні аян.

Сондықтан да атқарылатын жұмыстар-

дың  көлеміне  ғана  емес,  орындалу  мер-

зіміне де басты назар аудару қа жет тәрізді.

Берік тұРғАнБеКұлы

Жанармай сапасын жақсартатын болдық

Ішкі нарықтағы перманентті 

жанар-жағармай тапшылығынан 

үнемі зардап шегіп келе 

жатқанымызды таяу арада 

ұмытатын тәріздіміз. Бұл саладағы 

қордаланып қалған мәселелер 

соңғы кездері кезеңімен шешіліп 

келе жатыр.

Алаяқтың жеміне айналмаңыз!

Әлбетте,  мұхиттың  ар  жағында  қыл-

мыс жасаған Бернардтың тағдырына жа-

нымыз ашып отырған жоқ. Әйтсе де алаяқ 

атау лының  озық  «үлгісіне»  айналған  осы 

бір адамды орайы келгенде еске түсірген 

де  дұрыс.  Себебі  оның  сара  жолын  жал-

ғас тырушылар  бізде  де  жетерлік.  Бірақ 

мил лиардтаған  ақшасын  бере  салатын 

аңқау  бай-бағлан  біздің  елде  табыла 

қоймас. есесіне, тірнектеп жиғанын өз қо-

лымен апаратындар үшін 100 000 теңгенің 

өзі  мэдоффтың  миллиардынан  кем  түс-

пейді. 

Басқасын  айтпағанда,  кезінде  Сма-

ғұлов тың  компаниясынан  зардап  шек-

кендер  әлдекімнің  қоржынында  кеткен 

ақ шасы елес берсе, әлі күнге дейін жүрегін 

өткен жылғы 

желтоқсанда АҚШ-та ең 

ірі «қаржы пирамидасы» 

әшкереленіп, оны құрушы 

Бернард мэдофф 150 жылға 

сотталған-тұғын. Аты-шулы 

қаржыгердің «қоры» 20 

жыл жұмыс істеп, 50 млрд 

долларды «жұтып» қойғаны 

мәлім. енді кеше мэдофф 

салымшыларына 530 млн 

доллар көлемінде өтемақы 

төленгені жария етілді.

жоқ.  Қолына  тиген  пайдасын  қайта  тап-

сырып,  ақыр  соңында  санын  соғып  қал-

ғанын  білмей  қалады.  ақша  салушылар 

легі  азайған  кезде,  алаяқтар  жиналған 

ақшаны  алып  тайып  тұрады.  Сотқа 

барғаннан қайран жоқ. өйткені қолыңыз 

қойылған  демеуші  жарнаның  еріктілігі 

жөніндегі  қағаз  ғана  бар.  жұрттың  бәрі 

өтінішті өз еркімен жазады, соңына «ақыл-

есім дұрыс» деп қол қояды. атақты фран-

цуз  моральшысы  Ф.ларошфуко  айтқан-

дай, «алданудың ең сенімді жолы – өзіңді 

басқалардан қумын деп есептеу».

еске  түсірсек,  Қазақстан  шағын  несие 

ұйымдары  қауымдастығының  төрағасы 

шалқар  жүсіпов  көктемде  дабыл  қағып, 

шағын несие мекемесінің атын жамылған 

қаржы пирамидалары көбейгенін айтқан 

еді.  мұндай  мекемелер  тұрғындардың 

ақшаға  зәру  екенін  пайдаланып,  несие 

беруге уәде етеді. Сөйтіп, алдын ала ақша 

жинап  алады.  Қалыптасқан  «дәстүр» 

бойынша  қарыз  алушы  бірнеше  адамды 

ертіп  келуі  тиіс.  осындай  ұйымдардың 

алғашқы  қарлығаштары  ақпан  айында 

оңтүстік Қазақстан облысында, сосын та-

разда шықты. өйткені несие алуға немесе 

жиған-тергенін банкке өткізуге мүмкіндігі 

жоқ шалғай ауылдарда алаяқтықтың өсіп-

өркендеуіне жағдай бар. кеше Қаржылық 

бақылау  агенттігінің  басшысы  елена  Бах-

мутова  шалғай  аймақтарда  шағын  несие 

мекемелерінің  жұмысын  жан дандыру 

керек деп қалды. мұны құптауға болады. 

тек  агенттік  тарапынан  бақылаусыз  қал-

маса  болғаны.  Әйтпесе  қыстағы  оқиға 

оқтын-оқтын  қайталануы  мүмкін.  Себебі 

«аңқау  елге  арамза  молданың»  кебін 

киетін  қаржы  пирамидалары  болашақта 

да  азаймайды.  мамандар  олардың 

тамырына балта шабу үшін тұрғындардың 

қаржы сауатын ашу қажет дейді. Бірақ бұл 

жерде  қаржы  сауаты  жеткіліксіз  сияқты. 

алаяқтың  жеміне  айналмау  үшін  ең 

алдымен ашкөздіктен арылғанымыз жөн. 

аСтыҚ-2009

Аз астықты 

өткізе алмай дал

өткен жылға қарағанда астық 

биыл Ақтөбе облысында біршама аз 

шықты. Былтыр бір гектар алқаптан 

9,4 центнер астық орылса, осы жылы 

бұл көрсеткіш 3 центнерге азайды. 

осылайша, шаруалар гектарынан 

орта есеппен 6,4 гектар егін орды. 

– егістіктің ауқымды бөлігі іске жарам-

сыз болды. Басты себеп – жаз айларында 

аптап  ыстық  болды  әрі  көктен  бір  тамшы 

ылғал  түспеді.  Әйтпесе  биылғы  егістік 

жұмыстары  жылдағыға  қарағанда  әлде-

қайда  жоғары  деңгейде  ұйымдас тырыл-

ды. тұқым сапасына да биыл ерекше мән 

берілді. Бірақ ауа райы дегенін жасады, – 

дейді  облыстық  ауыл  шаруашылығы 

егіншілік  бөлімінің  бастығы  жолтума 

рахметов. – Биыл ақтөбе шаруалары 791 

мың гектар алқапқа дән сеуіпті. 

Қатты  қуаңшылыққа  душар  болған, 

негізінен, Қобда, мұғалжар, темір аудан-

дары. Сондай-ақ алға ауданының бірқатар 

шаруашылық  қожалықтары,  Әйтеке  би 

ауданының  егіншілері.  облыс  бойынша 

200 мың гектарға жуық алқап жиналмай 

қалды. егін орағының соңғы күндеріндегі 

есеп әзірге осындай. 

көш басында тұрған аудан егіншілерін 

де атамауға болмас. Әр гектардан орташа 

10 центнер өнім жинаған Қарғалы ауданы 

көш  басында.  алға  ауданында  бұл  көр-

сеткіш  –  9,5  центнер.  ал  Қобда  ауда ны-

ның  егіншілері  қанша  тырысса  да, 

гектарынан небары 3 центнер астық орды. 

жалпы, ақтөбе диқандары еккен астықтың 

15-30 пайызы күйіп кетті деуге болады. 

жолтума  рахметұлының  пайымынша, 

шаруалардың көңілі күпті. егін ору науқаны 

аяқталған  соң,  өнімді  сату  мәселесі  көл-

денеңінен  тұр.  диқандардың  жиған  ас-

тық ты өткізе алмай отырғаны да жасырын 

емес.  тұтыну  нарығында  бидайдың  тон-

насы  небары  10-15  мың  теңге  ұсынады. 

Бұл, әрине, егіншілер үшін тиімсіз. онсыз 

да  жағдайлары  мәз  емес  ауыл  шаруа-

шылығы  субъектілерінің  ендігі  мақсаты 

жиған  өнімнің  тоннасын  кемі  25-30  мың 

теңгеге өткізу болып отыр. 

Жолтума РАхметов, 

Ақтөбе облыстық ауыл шаруашылығы 

басқармасы егіншілік бөлімінің бастығы:

–  Өткен  жылдары  табиғаттың  тосын 

сыйынан  астықсыз  қалған  шаруаларды 

сақтандыру  компаниялары  да  тақырға 

отырғызып  келген-ді.  Көңілге  медеу  бір 

жайт  –  жылдағыдай  сақтандыру  проб-

лемасы биыл болмайды. Екі жылдан бері 

шаруа қожалықтарының өздерінің мұрын-

дық  болуымен  құрылған  ауыл  шаруашы-

лығы  сақтандыру  компаниясы  2,5  айдан 

бері жұмыс жасап, шығын көлемін анық-

таған.  Егіншілерге  тиесілі  сақтандыру  со-

ма ларын да өтеді. 

марат төлеПБеРГен, Ақтөбе 

аВиациЯ

Елімізде  қаржы  пирамидасына  тыйым  салынған.  Пайда  табу  үшін  тек 

банктерге немесе Инвестициялық үлес қорларына (ПИФ) ақша салуға рұқсат 

етіледі. Банктегі табыс кепілдендірілген. Мемлекет банк банкротқа ұшыраған 

жағдайда ақшаны қайтарып беруге сендіреді. Инвестициялық үлес қорларына 

салынған  қаржы  кезінде  жылына  60  пайызға  дейін  табыс  әкелсе,  дағдарыс 

басталғалы одан түсетін пайда кеміді. Бірақ бір жақсысы, құнды қағаздармен 

жұмыс істейтін компаниялардың қызметін мемлекеттік органдар бақылайды. 

Кез келген адамның тексеруіне мүмкіндік бар. Ол үшін www.rfca.gov.kz сайтына 

кірсе жеткілікті. Мұнда қор нарығында қызмет көрсететін компаниялар тізімі 

көрсетілген. Бұл компаниялардың барлығы егжей-тегжейлі тексеруден өткен. 

орталық Азияның 

Бірыңғай электр 

желісі де қайта 

түзілуде

өзбекстан мен Қырғыз 

Республикасы 1 қарашадан 

бастап өзара электр энер-

гия сы саудасын жаңаша 

жүргізбекші екен. ол туралы 

қазан айының ортасында 

қол қойылған екі елдің 

үкіметаралық келісімінде 

қарастырылған. 

аталған  құжатқа  сәйкес,  1  қарашада 

екі елдің электр қуаты шаруашылығының 

нысандары,  нақтырақ  айтқанда,  «өзбек-

энерго» аҚ пен қырғыздың «Электр стан-

сылары»  ааҚ  электр  энергиясы  саудасы 

туралы құжатқа қол қоюлары тиіс. 

Соңғы  кездерге  дейін  өзбек  пен 

қырғыз  ағайындар  бір-біріне  энергияны 

тегін  алмастыру  қағидасына  жүгініп 

келген. Яғни өзбекстан Ферғана жазығына 

электр  қуатын  жеткізуге  техникалық 

мүмкіндігі  болмағандықтан,  оған  осыған 

дейін Қырғыз республикасынан арзан ток 

көзін  тартып  келсе,  есесіне,  өзбекстан 

Қазақстан  арқылы  қырғыз  елінің  сол-

түстігіне қымбат жылу электр энергиясын 

тасымалдаған болатын. 

2008 жылдың соңында «өзбекэнерго 

аҚ169  шақырымды  қамтитын  ташкент 

облысында  орналасқан  «жаңа-ангрен 

тЭС» пен Ферғана жазығындағы «өзбек-

стан»  қосалқы  стансысын  байланыс-

тыратын «жаңа-ангрен тЭС – өзбекстан» 

электр алмасу желісін іске қосқан болатын. 

Соның  арқасында  Ферғана  жазығын 

өзбектер өз ток көзімен қамтамасыз етіп, 

осы бағыттағы қырғыздардың тасыма лы-

на деген тәуелділікті жойды. 

«интерфакс-Қазақстан» 

агенттігіне 

берген қысқа сұхбатында өзбек үкіметінің 

бір мүшесі: «Біз енді қырғыздардың электр 

қуатын қажет етпейміз. Бірақ оны сыртқа 

тасымалдау  үшін  сатып  алуға  дайынбыз. 

өз кезегінде Қырғыз республикасы бізден 

жылу электр энергиясын сатып алуы керек. 

енді мұны нарықтық қарым-қатынас ше-

шуі керек», – дейді.

Сарапшылардың  болжамынша,  қыр-

ғыз  ағайындар  өзбек  тарапының  бұл 

ұсынысын қабыл алудан басқа амалы жоқ 

екен.  өйткені  «Электр  стансыларының» 

өзінің  электр  ағымын  қырғыздың  оң-

түстігінен  солтүстігіне  бағыттауға  тех-

никалық  мүмкіндігі  жетіспейді.  демек, 

енді  көршісінің  қымбат  электр  қуатын 

тұтынуға  мүдделі  қырғыз  ағайындарға 

бұл  қаржылық  жағынан  белгілі  бір 

деңгейде  күрделілік  туғызайын  деп  тұр. 

Соңғы  кездері  электр  қуаты  саясатын 

күшейткен  өзбекстан,  біресе  орталық 

азиядағы  бірыңғай  электр  желісінен 

шығамын  десе,  біресе  шықпаймын  деп 

аймақ елдеріне доқ көрсетуде.

ал  оңтүстік  өңірі  жарық  үшін  айыр 

қалпақты  және  ала  шапанды  ағайын да-

ры мызға  тәуелді  еліміздің  мұндай  жағ-

дай да жайы не болмақ? Қазақстандағы ірі 

электр  желі  операторы  KEGOC  аҚ-тың 

пікірінше, қырғыздарға қарағанда, біздің 

электр  тасымалын  солтүстіктен  оңтүстікке 

бағыттауға  толықтай  мүмкіндігіміз  бар 

көрінеді.  таяуда  электр  қуатымен,  ең  ал-

ды мен, ішкі нарықты қамтамасыз ету ма-

ңызды болғандықтан, Қазақстан орта лық 

азия дағы бірыңғай электр жүйесінен шы-

ғатындығын  мәлімдеген  KEGOC  аҚ-тың 

басқарушы  директоры  В.лидің  пікірі 

осындай.  оған  жамбыл  грЭС-і  жұмысын 

төрт  блоктағы  режимге  көшіру  арқылы 

қол жеткізе алады екенбіз. 

алайда кейбір отандық мамандардың 

айтуынша,  аталған  стансының  мазутпен 

жұмыс істегендіктен, ол еліміздің оңтүстігін 

уақытша  ғана  токпен  қамтамасыз  ете 

алады. уақытша болғанда, біздіңше оның 

қуаты бір жылға жетсе, соның өзі жеткілікті 

болар  еді.  Себебі  оңтүстіктегі  дефицит 

мәселесін  шешу  үшін  Үкіметпен  қолға 

алынған «Хожент – датка» қосалқы стан-

сысы  2010  жылдың  соңында  іске  қо сы-

лады деп күтіліп отыр. 

ал ол желі жұмыс істей бастаса, оның 

жалғасы  –  «датка  –  кемин»,  одан  кейін 

«ке мин-алматы»  қосалқы  стансыларын 

іске  қосуға  мүмкіндік  аламыз.  ол  өз  ке-

зегінде  аймақтағы  көрші  елдердің  энер-

гетика  желісіне  деген  тәуелділікті  белгілі 

бір деңгейде жояр еді.

Кәмшат САтиевА

а

бай 

о

маро

В 

(к

олла

ж)

ұс тайды. ол біреуге сабақ 

болды, біреуге болмады. 

Қазір  ондай  пирамида 

жоқ дейтіндер қателеседі. 

рас,  дәл  сондайы  жоқ. 

өйткені  түр-тұрпаты  өз-

гер ген.  кей біреуі  компа-

нияның  атын  жамылып 

жүр. көбіне жер-жаһанға 

жар салмай-ақ, шаруасын 

үн-түнсіз тындыра береді. 

келгендерге көп түсіндіріп 

жатпайды. Қар жыны қа-

былдау шарттары да же-

ңіл детілген. 

Смағұлов 

ком  паниясы заңды «сақ-

тауға»  тырысып,  ке лу-

шілермен  ке лісім шартқа 

отыратын.  Қазіргі  пира-

мида  құрушылар  қа ғаз-

бастылыққа са лын байды. 

көбіне дисконт клубы ре-

тінде әрекет етеді. Сондай 

клубтың  бұрынғы  мү ше-

сінің  айтуынша,  ақ шаны 

«демеушінің  ерікті  жар-

насы»  ретінде  қабылдап 

алады.  ол  үшін  өтініш 

жазса болды. Содан кейін 

қолға  түбіртек  беріледі. 

мәселен,  5000  теңге 

өткізсе,  10  күннен  кейін 

15  000  теңге  етіп  қайтарады.  15  000 

орнына  45  000  теңге,  сөйтіп  кете  береді. 

ең  төменгі  салым  –  1000  теңге.  егжей-

тегжейлі  сұрай  бас тағандарға,  бет-жүзі 

ші мі рік пей,  пирамида  екенін  мойындай-

ды.  Бірақ  толқудың  қажеті  жоқ.  Бәрі  де 

жаңа басталды, ақша ңызды алып үлгіресіз! 

өзі мен  бірге  не ғұрлым  көп  адам  ілес тір-

гендерге  әр  адам  үшін  қосылатын  тиын-

тебені 

және 

бар. 

жұмыс 

істегісі 

кел мей тіндер үшін таптыр майтын бизнес. 

тек  дер  кезінде  ақшаңды  ал  да,  зытып 

отыр. Әттең, адамның меш кейлігінде шек