Оқыту нәтижелерін тексеру жэне багалау үдерісі
Оқыту
нәтижелерін тексеру жэне бағалау - окытудың осы немесе басқа ке-
зеңдегі оқушылардың оқу эрекетінің нэтижелерін оку бағдарламарын-
дағы талаптармен, оқыту мақсаттарымен, мемлекеттік білім стандарт-
тарымен салыстыра отырып анықтау. Ол баға түрінде (балл бойынша)
немесе мұгапімнін ауызша баға беруімен көрсетіледі.
Тексерудің эр түрлісін қолдану сыныптың пэнге деген кызығу-
шылығын оятып, уақытты жэне оқушы мен мұғалім күшін үнемдейді.
Тексеру мен бағалаудың соңғы кезеңі - баға қою. Сандық
бағапар балл түрінде, сапалық - мұғалімнің бағалау тұжырымдары
мен қорытындыларынан тұрады.
Бағалаудың басқа бір түрі - оқушылардың білімінің толыктығы
мен терендігі, көлемі мен деңгейін салыстыруға болады.
Тәжірибеде мұғалім ылғи тоқсандық, жылдық және атгеста-
циялық орта баға шығарады. Бірақ, акырғы бағалар шешуші болып
табылады, такырыпты менгерудің жоғарғы деңгейін көрсетеді. Жыл
аягында оқушы жақсы дайындала бастауы мүмкін, мысалы тақырыпты
толық меңгеруі мүмкін; ал орташа баға бұл тенденцияны көрсетпеуі
ықтимал.
Шешуші баганы шығару үшін кешенді баганы қолданган жөн.
ДІешуші баға эділ болып, оқушылардың жыл аяғында жаксы оқуға
талпынысы оянады. Бірінші тоқсанда алынған төмен бага жыл аягында
жоғары баға алуға кедергі болмайды.
12.5.
Оқыту нэтижелерін тексеру мен багалау формалары
мен эдістері.
Тапсырма көлемі, тексеруге арналған уақыт жэне оқу-
шылар санына байланысты оқу үдерісінде тексеру мен бағалау былай-
ша бөлінеді: ағымдық бақылау, яғни тексеру күнделікті сабақ үстінде
жүргізіледі; кезендік бақылау, тақырыпты өткеннен кейін өткізілетін
бақылау; қорытынды - тоқсан аяғында немесе ЖЫЛ соңында өткізіледі.
Соңғы кезде, эсіресе кеңінен тарап келе жаткан, окушылардың білімін
286
тексеру үшін тұракты бақылау - мониторинг деп аталады. Бастауыш
мектепте ағымдық бақылаудын маңызы зор, себебі оқушылардың
жұмысын, оқуға деген ынтасын, жетілуін жэне т.б. бақылау ушін
қолайлы.
Тұтастық тексеру көлемі шагын тақырыпты тексеруде қолданы-
лады жэне жауап беруші міндетті түрде тақырыпты меңгеруі тиіс.
Тексеру жэне бағалау кайталаумен, бекітумен ұжымда оқытудың
тиімділігін арттырады.
Тұтастық тексерудің ерекше турі кешенді тексеру - оқушы-
лардың сабақтагы әр түрлі жұмыстарының нәтижелерін багалауга не-
гізделтен: мұгалімнің сұрағына жауап, басқа окушылардың жауап-
тарын толықтыру, жазбаша, графикалык жэне тэжірибелік тапсырма-
ларды орындау.
Оқушының оқу әрекетін бақылауды оқушы өзі де (өзін-өзі тек-
серу), мұғалім де жүргізе алады және техникалық құралдар кемегі
арқылы, соның ішінде компьютер аркылы да оқу эрекеті тексеріледі.
Бақылау түрі мен тэсілдерін тандау оқытудың максатына тэуелді, оқу-
шылардың жас жэне жеке басының ерекшеліктері, оқыту жүріп жатқан
жағдайларға байланысты.
Ауызша тексеру - ең қолайлы бақылау эдісі - оқытудың барлық
деңгейлерінде колданылады жэне оқушылармен қарым-қатынас ұстау-
ға жеңіл, олардың ойлары мен іс-әрекеттерін бақылауға, жауаптарын
түзетуге көмектеседі.
Жазбаша тексеру - оқушьшардың дайындықгарын аныктауға
мүмкіндік береді, жұмыс істеудің сипатымен жекеше ерекшеленеді,
бірак жұмыстарды тексеруге көп уақыт қажет етеді. Бұл тексерудің
негізгі түріне сабақта жүргізілетін диктант, мазмұндама, шығарма,
сұрактарға жазбаша жауап беру жэне жазбаша бақылау жұмыстары
жатады.
Оқыту нәтижелерін тексерудің ықтимал эдісі. Ықтимал тексеру
эдісін орындау үшін: тексеру максатын, тапсырма тізімін кұрып, бүкіл
білімді меңгеру сұрақтарына жауапты, эр сұрақ немесе сұрактар
жүйесіне дұрыс жауаптарды анықтау, сұрақтардың диагностикалық
салмагын анықтау, білім жүйесін диагностикалық сұрақгар аркылы
анықгау керек.
Білім тексерудегі сұрактардың бірізділігінің анықгалуы қажет.
Портфолио - білім алушының жыл (немесе тоқсан, семестр) бойы
жасаған жұмыстары жэне жетістіктерінің айғағы мен дэлелі. Порт-
фолио білім алушының даму прогресі мен жетістіктерін көрсетіп, бұл
үдерісті жан-жақгы талдау мүмкіншілігін береді: білім алушылар өз
оқуын бұрынғыдан да сәтгі түрде ұйымдастырып, мақсаттарын те-
реңірек түсініп, жұмыстарына өзгерістер енгізіп, окудағы өз жетіс-
тіктерін көреді. Портфолиода білім апушы өзінің жыл (тоқсан, се-
287
местр) бойы атқарған жазба жұмыс үлгілерін сақтап, оқу мерзімі
аяғында үйренгені турапы есеп берген кезде портфолионы дәлел
ретінде қолдана алады.
Достарыңызбен бөлісу: |
