Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е

243 
Я.А. Коменскийдің педагогикалық теориясы
.«Дидактика» термині 
грек тілінен шыққан, яғни «didaktikos»-үйренуші, ал «didasko»-зерттеуші 
деген мағынаны білдірген. «Дидактика» түсінігі мазмұнын толық түсіну 
үшін, бұл ғылыми пәннің дамуына қысқаша тарихи шолу берген жөн. 
Тарихта ұзақ уақыттар бойы «педагогика» терминімен қатар «дидактика» 
термині бір мағынада қолданылып келген. Ең алғаш рет оны ғылымға неміс 
педагогі В. Ратке (1571-1635 жж.) енгізген және өзінің лекция курсына 
«Дидактикадан қысқаша ғана есеп нәтижесі немесе Ратихияның оқыту 
шеберлігі» деп атаған. Коменский Ян Амос (1592– 1670 жж. ) - чех педагогы, 
қоғам қайраткері.
Онан соң 1657 ж. Амстердамда өзінің «Ұлы дидактика» атты еңбегін 
бастырып шығарды. Коменскийдің педагогикалық көзқарастары – гуманизм 
мен демократияға негізделген. Ол ортағасырлық жаттамалы оқуға, баланы 
жазалап оқытуға қарсы болды. Я.А. Коменский дидак-тиканы «бәрін бәріне 
оқыту өнері» ретінде қарастырды Дидактиканың құрамында ол «жан-жақты 
моральдікке бағытталған ойлардың қалып-тасуы» туралы оқыту мен 
тәрбиелеу сұрақтарын қарастырды. Мектеп баланың «адамгершілік, 
сүйіспеншлік шеберханасы» болуы керек де-ген көқарасты насихаттады. 
Коменский адам танымының үш сатысын анықтады. Олар: 1) эмпирикалық; 
2) теориялық; 3) практикалық. Коменский тәрбиені адамның табиғатына 
сәйкес жүргізу керек деп есептеді. Ол оқытудың жеті түрлі принципін 
анықтады: білім беру үдерісін көрініп тұран заттан бастап, біртіндеп 
абстрактылыққа кө-шіру, жеңілден ауырға қарай жылжу, көрнекілікке 
басакөңіл бөлу, білімнің жүйелі түрде меңгерілуі, білім сатыларының бір- 
бірімен байланысты берілуі, теорияның пратикалық өмірмен тығыз 
байланыс-ты болуы, баланың жас және жеке бас ерекшеліктерін ескере 
отырып білімді меңгеру.
Коменский бірыңғай білім беру жүйесін ұсынды: ана мектебі (6-12 
жас аралығы), ана тілі мектебі (12-18 жас), академия (18-24 жас). Ол оқу 
жылын тоқсанға жіктеу, оқу жұмысын ұйымдастырудың негізгі түрі - сынып-
сабақ жйесін педагогика тарихында алғаш рет ұсынды. Коменский 
оқулықтарға талаптарды да анықтады. Оның педагогика-лық талабы 
бойынша, оқулық жүйелі, ғылыми негізге сүйенген, теория мен тәжірибенің 
байланысын іске асыруға талпыныс жасауы қажет.
Коменскийдің дидактикалық принциптер әлемнің педагог-ғалым-дары 
ұдайы қағида тұтып, басшылыққа алып келеді. 

жүктеу 2,48 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: