Тақырыбында облыстық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары

32 
 
жұмыстары,  денсаулық  жағдайына  байланысты  жұмыстар  жүргізіледі.  Даму 
мүмкіндігі  шектеулі    оқушыларға  білім  беру  үшін  көп  еңбек  пен  ұстаздың 
жылы сезімі мен кішіпейілдігі қажет. Оларға қарапайым түсініктерді жеткізу 
де оңай шаруа емес. 
Олардың әрқайсысының түсінігі әртүрлі.  Ұстаз ізденісінің арқасында әр 
баланың  жан  дүниесіне  үңілуден  басталады.  Сәйкес  келетін  деңгейіне 
психофизиологиялық  мүмкіндігін  дамыту  арттикулярлық  апаратын, 
фуниматикалық  есту  қабілеті,  қолының  ұсақ  бұлшықеттерінің  дамуы,  көру 
моторлық қозғалысы т.б. жұмыстар жүргізілуде. 
Оқу  мәліметтерін  қабылдау  үшін  ой-өрісін  дамыту,  жан-жақты 
бұйымдар және құбылыс туралы түсініктерін қалыптастыру. 
Мектеп жағдайына тез бейімделуі қажет әлеуметтік адамгершілік мінез-
құлықтарды қалыптастыру. 
Оқу  себептерін  дамыту.  жеке  тұлғалық  негіздерін  дамыту  (оқу 
белсендігі,  өз  бетімен  жұмыс  істеу  т.б.)  арқылы  оқудағы  негізгі 
қиындықтарды жою.  
Өзіндік бақылау мен  өзіндік бағаны жүзеге асыру, кез келген іс-әрекет 
түрін:  мекемені  межелеуді  үйрену,  алдағы  жұмысты  жобалау,  қажетті 
көрмесін үлгісімен орындау немесе мұғалімнің сөзін түсіндіруімен істеу. 
Жалпы интеллектуалдық  біліктілігін жас ерекшелігіне қарай құрастыру 
(салыстыру, қарым-қатынас, практикалық топ, ойлау т.б.). 
Жалпы  даму  деңгейін  көтеру  және  жеке  дамуындағы  ауытқушылықты 
түзету. 
Баланың  соматикалық  және  жүйкелік  денсаулығын  нығайту  және 
сақтау: жеке және топтық түрлерінде оқу жетістіктерін қамту, психологиялық 
жағымды  жағдай  туғызу,  эмоциялдық  тұрақсыздықты  және  жүйкелік 
жүктеуді алдын алу. 
Өз  жасына  сәйкес  баланың  жалпы  дамуын  және  біліктілік  дағдыларын 
нығайту үшін жағымды әлеуметтік орта қалыптастыру. 
Мүмкіндігі шектеулі балалармен түзете  – дамыту жұмысында ойындар 
мен  жаттығулардың  маңызы  зор.  Ойын  баланың  ойлау  қабілеті  мен  сөздік 
қорын  дамытуға,  түрлі  дағдымен  шеберлікті  меңгеруге,  қиындықты  жеңуге, 
төзімділікке  баулиды.  Әр  сабақта  ойынды  тиімді  пайдалану  сол  сабақтағы 
өтілетін жаңа тақырыпты баланың жақсы өз дәрежесінде меңгеруіне әкеледі. 
[
А.С.Макаренко  ойынның  ролін  былай  тұжырымдаған:  «Кез-келген 
баланың  бойында  ойынға  деген  қызығушылық,  ынта-жігер  болады,  міне, 
осыны  қанағаттандырып  отыру  керек].  Бала  өмірі  –  ойын  арқылы  дамиды» 
деген.  Міне,  сондықтан  мүмкіндігі  шектеулі  балаларды  жеке  тұлға  ретінде 
жан-жақты  тәрбиелеуде  және  сөйлеу  тілін  қалыптастыруда  әр  түрлі  ойын 
түрлерін ұйымдастырудың маңызы өте зор. Ойын баланың мінез – құлқына, 
физикалық және эстетикалық тәрбиесіне үлкен әсерін тигізеді. 
Ойын баланың оқуға, еңбекке деген белсенділігін арттырады. Бала ойын 
үстінде  өзіне  ұнаған  адамның  іс-әрекетәне  еліктеп  қайталайды,  сол  адамға 
ұқсағысы келеді. 
Баланың  инабатты,  қайырымды,  әдепті  болып  өсуі  қоршаған  ортасына 
байланысты екені мәлім. Бала өмірде көрген, білгендерін ойын арқылы айқын 

33 
 
бейнелейді. Мұғалім топтық ойынды қызықты, тартымды өткізсе, балалардың 
бір-бірімен  достық  қатынастары  қалыптасады.  Мүмкіндігі  шектеулі 
балалармен  сюжетті-рөлді  ойындардың  ерекшелігі  сол,  оны  балалардың 
өздері  жасайды.  Оның  дербес  әрекеті  айқын  өнерпаздық  және 
шығармашылық  сипатта  болады.  Ойында  бейнелеу  құралы  рөлмен  ойын 
әрекеттері  болып  табылады.  Бұлар  көбінесе  еліктеу,  шындықты  көрсету 
болып  табылады.  Мазмұнды  рөлдер,  ойын  әрекеттері  қандай  да  бір  әдеби 
шығарманың,  ертегінің  сюжеті  мен  мазмұнына  шарттас  болады.  Ойын  – 
баланың  алдынан  өмірдің  есігін  ашып,  оның  шығармашылық  қабілетін 
оятады. Сонымен қатар, ойын –  тынысы кең, алысқа меңзейтін, ойдан-ойға 
жетелейтін, адамға қиял мен қанат беретін ғажап нәрсе. 
Көру  мүмкіндігі  шектеулі  балаларды  оқытудың  өзіндік  ерекшеліктері 
бар. Балалардың қалдық көру қабілетін сақтау және дамыту бағытында көзге 
коррекциялық  жаттығулар  жасау,  саусақ  моторикасын  дамытудың  маңызы 
зор. 
Ойын жаттығулары оқушылардың ұсақ саусақ моторикасын, ойлау, есте 
сақтау қабілеттерін жетілдіруге бағытталған. 
Мысалы:«Кім не істейді?»,«Не қалай дыбыстайды?, «Түр-түсті ажырат», 
«Он саусақ». Осындай ойындарды түрлендіріп отырудың пайдасы зор. 
Мүмкіндігі  шектеулі  балалардың  көру-қозғалыс  координацияларын 
жұмыстың жүйелі жүргізілгені дұрыс. 
Төменде  ұсынылып  отырған  ойындар  мен  жаттығулар  мүмкіндігі 
шектеулі  балаларға  арналған.  Айталық,  заттардың  түсін,  түрін,  көлемін, 
формасын, салмағын, санын, кеңістікте орналасуын бағдарлай алуға, сондай-
ақ, қол саусақтарының ұсақ моторикасын, ойлау, сөйлеу, есте сақтау, қиялын, 
танымдық  белсенділіктерін  орындауға  жағымды  эмоциялық  көңіл-күйлерін 
қалыптастыруға бағытталған. 
                                     
Басшылыққа алатын құжаттар: 
1. 
Әдістемелік нұсқаулық хат 2018-2019 оқу жылы. 
2. 
Қазақстан  Республикасындағы  бастауыш,  негізгі  орта,  жалпы  орта  білім 
берудің  үлгілік  оқу  жоспарларын  бекіту  туралы»  Қазақстан  Республикасы 
Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығына 
өзгерістер  мен  толықтырулар  енгізу  туралы  Қазақстан  Республикасы  Білім 
және ғылым министрінің 2014 жылғы 25 ақпандағы №61 бұйрығы ҚР Әділет 
министрлігінде 2014 жылы 11 сәуірде  9319 тіркелді. 
3. 
Аудандық білім бөлімінің бұйрығы. 
4. 
Мектепішілік бұйрық. 
5. 
Сабақ кестесі. 
6. Күнтізбелік - жоспар. 
7. Күнделікті сабақ жоспары.  
«Не жоғын ата» ойыны 
Мақсаты: ерікті зейінді, саусақ моторикасын дамыту. 
Мұғаліммен  бірге  үстелдің  үстінде  жатқан  заттарды  көреді,  атайды. 
Содан  кейін  оқушы  көзін  жұмады,  ал  мұғалім  бір  затты  сандықтың    ішіне