Т.Қ. Қойбағарова, Р. А. Ельтинова



жүктеу 5,01 Kb.
Pdf просмотр
бет50/68
Дата23.05.2018
өлшемі5,01 Kb.
#16648
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   68

 
145 
құрылымын  сипаттау  керек.  Құрылымды  сипаттау  деген  –  кестенің 
барлық өрістерін атау және әрбір өрісті  сипаттау болады: 
өрістің 
атауы 
типі 
ені 
ондық 
бөлшектегі  
бөлшек бөлігінің саны 
кинотеатр 
символдық 
15 
 
фильм 
символдық 
25 
 
уақыт 
сандық 


бағасы 
сандық 


Осы 
тақырып 
бойынша, 
оқушылардың 
біліктілігін 
қалыптастыруға қажет негізгі түсініктер
 
кез келген кестеде қандайда бір нақты объект (үрдіс) туралы 
ақпарат болады, сондықтан ол ақпараттық модель болып табылады; 
 
кестедегі  кез  келген  жазба  –  берілген  жүйенің  нақты 
объектісі (құбылысы) туралы ақпарат; 
 
әр  жазбадағы  өрістің  мәні  –  объектінің  айқындалған 
сипаттамасы (қасиеті, атрибуты). 
Осы  ұғымдарды  бекіту  үшін  оқушыларға  қойылатын 
сұрақтардың түрі мынадай болуы керек:  
Сұрақ: «Сабақ үлгерімі» кестесінде қандай жүйе туралы ақпарат 
бар? 
Жауап: Мектептің анықталған сыныбы туралы. 
Сұрақ:  Бұл  кестенің  әр  жазбасында  қандай  объект  туралы 
ақпарат бар? 
Жауап: Нақты оқушы туралы ақпарат бар . 
Сұрақ: Жазбадағы өрістердің мәндері нені белгілейді? 
Жауап:  Осы  оқушының  мектеп  пәндері  бойынша  алған 
бағаларын белгілейді . 
ДҚ  элементтері.  Жазбаларға,  өрістерге  байланысты  негізгі 
ұғымдар: 
 
жазбаның басты кілті; 
 
өрістің аты; 
 
өрістің мәні; 
 
өрістің типі. 
Басты  кілт  –  кестедегі  жазбаны  бір  мәнді  анықтайтын,  өріс 
немесе  өрістер  жиыны.  Басқаша  айтқанда,  басты  кілтті  жазбаның 
идентификаторы  деуге  болады.  Деректер  қорында  «кілт»  сөзінің 
бірнеше қолданысы бар: іздеу кілті – оның мәні бойынша ДҚ жазбаны 
іздейтін  өріс;  іріктеу  кілті  –  оның  мәні  бойынша  жазбаларды 


 
146 
реттейтін  өріс.  Жазбалардың  идентификаторын  басты  кілт  деп 
атайтыны сондықтан.  
2-мысал:  ДҚ  үзіндісі  берілген:  Басты  кілтті  нұсқап,  өрістерді 
сипаттау қажет. 
Рейс 
нөмірі 
Ұшу 
күні 
Ұшақтың 
типі 
Билеттің 
бағасы 
Билеттің 
болуы 
2156 
28.10.13 
ТУ-154 
16950 
иә 
Басты кілт: рейс нөмірі + ұшу күні. Өрістердің сипаттамасы: 
өрістің атауы 
типі 
ені 
ондық бөлшекте бөл-
шек бөлігінің саны 
рейс нөмірі 
сандық 


ұшу күні 
күн (дата) 
 
 
ұшақтың типі 
символдық 
10 
 
билеттің бағасы  сандық 


билеттің болуы 
логикалық 
 
 
«Деректер  қоры»  тақырыбы  жалпы    информатика  курсы  үшін 
іргелі  мәні  бар,  бірқатар  түйінді  мәселелерді  қарастыратынын 
мұғалімнің  түсінгені  маңызды.  Мұнда  оқушылар  тағы  да 
(электрондық  кестеде  айнымалы  ұғымымен  танысқан)  шама 
ұғымымен  кезігеді.  Бұл  ұғым  келешекте  алгоритмдерде  және 
бағдарламаларда кеңінен қолданылатын болады.  
Шама  –  басыбайлы  атауы  бар  және  компьютердің  жадында 
орын алатын жеке ақпараттық объект. Осы жағынан қарағанда өріс 
–  шамалар  болып  табылады.  Кестеде  әр  өрістің  атуы  бар,  әр 
қайсысының  типі  анықталған.  Шаманың  типі  ұғымы  оның  үш 
қасиетімен байланысты:   
 
шама көптеген мәндерді қабылдай алады; 
 
шамамен көптеген амалдарды орындауға болады; 
 
ЭЕМ жадында ішкі ұсыну пішінімен. 
Көптеген жағдайда деректер қорында өрістердің (шамалардың) 
төрт негізгі типі қолданылады: 
 
символдық  –  ондай  өрісте  символдардың  кез  келген  тізбегі 
сақтауға болады;  
 
сандық – бүтін немесе ондық бөлшек сандардан тұрады; 
 
дата  – күн/айы және/жылы; 
 
логикалық  –  логикалық  шамалардың  мәндері  (иә  –  жоқ, 
ақиқат – жалған, (true - false) 
Оқушылардың  назарын  мына  жағдайға  аудару  қажет: 
символдық  өрісте  цифрлар  тұруы  мүмкін.  Осы  себепті  кейде 
символдық және сандық типтер арасында жаңылыстық болады.  


 
147 
Ондай  жағдай  болмау  үшін  мына  ережені  ұстану  керек:  егер 
өрісте  рет  нөмірі  немесе  цифрлық  код  белгіленсе,  онда  оған 
символдық  типті  тағайындау  керек.  Ал,  егер  өрісте  әлдененің  саны 
немесе қандай да бір  көлемдік шама белгіленсе, онда ол өріс  сандық 
типті болуға тиіс. Мысалы: кітапханадағы кітаптардың түгендеме 
нөмірі,  үй  нөмірі,  телефон  нөмірі  символдық  типті  өрістер  болуға 
тиіс.  Ал,  мынадай  өрістер:  адамның  жасы,  объектінің  салмағы, 
қашықтық, сыныптағы оқушылар саны сандық типті болады.  
Бұл  бөлімде,  информатика  курсында  алғашқы  рет,  оқушылар 
деректердің  логикалық  типімен,  логикалық  шамалармен  кезігеді. 
Логикалық  шама  туралы  ұғымды  баламалы  (альтернативтік)  сұраққа 
жауап  беру  ретінде  беруге  болады.  Мысалы,  «Кітапханада  аталған 
кітап бар ма?» немесе «Абитуриент университетке түсті ме?», немесе 
«Далада жауын жауып тұр ма?». 
«Басты  кілт»,  «өріс  аты»,  «өрістің  типі»  ұғымдарын  есептер 
топтамасын орындау арқылы бекіту қажет. Мысалы: 
1-тапсырма.  Деректер  қорының  «Автомобилші»  атты  кестесі 
берілген.  Кестедегі  барлық  өрістерді  сипаттап,  басты  кілтті  анықтау 
керек.     
Иесі 
Моделі 
Нөмірі 
Тіркеу мезгілі 
Халықов Ж.Қ. 
Тойота 
B 051NXM 
15.08.2006 
Данияров О.П. 
Мицубиси 
S 112ABM 
14.02.1997 
Ахметов Е.Р. 
Жигули 
F 510FAM 
27.10.2001 
Федоров К.Р. 
Волга 
A 090TAM 
20.05.2003 
2-тапсырма.  Деректер  қорының  «Пациент»  атты  кестесі  мына 
өрістерден тұрады: фамилиясы, аты, әкесінің аты, туған күні, учаске 
нөмірі,  мекенжайы,  созылмалы  аурудың  болуы,  дерігерге  соңғы  келу 
датасы. Әр өрістің типін және енін анықтау қажет. 
Бағдарламалық  қамсыздандыру.  Деректер  қорымен  жұмыс 
жасауға  бағытталған  бағдарламалық  жасақтаманы  деректер  қорын 
басқару  жүйесі  (ДҚБЖ)  деп  атайды.  Дербес  компьютерлер  үшін 
реляциялық  типті  бір  қатар  ДҚБЖ  бар.  Оларға  FoxPro,  Paradox,  т.б. 
жатады.  Мектепте  көбінесе  Microsoft  Office  пакетіне  кіретін, 
реляциялық деректер қорын басқару жүйесі MS Access оқытылады.  
Access  –  ағылшын  тілінен  аударғанда  «кіруге  болады», 
«рұқсат», «кедергісіз кіру» (орысш. – доступ) дегенді білдіреді.  
Нақты  ДҚБЖ  оқытуды,  әдеттегідей  стандартты  методикалық 
схема:  «орта  —  жұмыс  режімі—  бұйрықтар  жүйесі  —  деректер» 
бойынша өткізуге бағыттаған жөн.  


жүктеу 5,01 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   68




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау