32
Әлемдік іс-тәжірибеге назар аударатын болсақ, дамыған елдерде
ғылымды негізінен жеке сектор қаржыландыратынын байқаймыз. Дамыған
АҚШ, Жапония, Германия, Франция сынды елдерде жеке сектордың
ғылымды қаржыландырудағы үлесі 50%-дан 70%-ға дейін жетеді. Ал аталған
елдерде жеке сектордың ҒЗТКЖ қаржыландыру көлемі 60-75%-ды құрайды.
Сол сияқты іргелі ғылыми зерттеулердің көлемі 4%-дан аспайды. Дамыған
елдерде ҒЗТКЖ мемлекеттік қаржы да тартылады, бірақ оның мөлшері жеке
сектормен салыстырғанда 1,5-2 есе төмен болады. Айталық АҚШ-та
ғылымды қаржыландыру көлемі 34%-ды құраса, Германияда – 37%,
Францияда – 42% шамасында. Сол сияқты дамыған елдерде мемлекеттік
қаржысын ҒЗТКЖ жұмсау көрсеткіші 13-14%-дан асқан емес. Мемлекет
қаржысының басым бөлігі, яғни 70-90%-ы негізінен іргелі ғылыми-зерттеу
жұмыстарына жұмсалады. Қазіргі Қазақстанның жағдайданда мемлекет
кәсіпкерлердің ғылым мен маңызды инновациялық жобаларға ерікті түрде
қаржы салудың барлық алғышарттарын жасап бағуда. Осылайша елімізде
ғылымды дамытудағы жеке сектордың үлесі біртіндеп ұлғайып келеді.
2013 жылғы қазақстандық ҒЗТКЖ әр саланың бөлінген шығындарының
деңгейі, 4.5-кестеден бұл бағыттарды кәсіпкерлік саланың бөлетін қаржысы
(79,9%) біртіндеп ұлғайып келе жатқанын байқауға болады. ЭЫДҰ-ға мүше
дамыған елдердің кәсіпкерлік саласымен салыстыра кетсек, 2008 жылы
дамыған елдердің елдеріндегі кәсіпкерлік саланың ғылымды қаржыландыру
деңгейі 64,6%-ға тең болған. Бұл көрсеткіш ЕуроОдақ елдерінде 54,7% болса,
АҚШ-та – 67%, Қытай, Жапония және Оңтүстік Кореяда – 72%-ды құраған
[11].
4.5-кесте. 2013 жылы әр саланың ҒЗТКЖ бөлінген жеке шығындары, млн. теңге
Сектор
Бәрі
соның ішінде
ҒЗТКЖ
бөлінген
ішкі
шығын-
дар
соның ішінде
ҒЗТКЖ
жұмсал-
ған
сыртқы
шығындар
атқарылғ
ан
жұмыста
р үшін
төленген
шығында
р
Қосым-
ша
қызмет-
тердің
шығыны
(жекеле-
ген
жобаларб
ойын-ша)
Негізгі
шығында
р
(маши-
на,
құрал-
жабдық-
тар,
ғимарат-
тар т.б.)
Өзгеде
уақытша
шығындар
(қажетті
матери-
алдар,
шикізат және
құрал-
жабдықтар,
жалдау
шығындары
т.б.)
Бәрі
73 949,9
61 672,7
30468,8
7 211, 83
5 367, 22
18 624, 8
12 277, 2
Мемлекеттік сектор
19 478, 1
18 304,4
7 652,5
4 467,8
1 198,5
4 985,6
1 173, 7
Жоғары кәсібіи
білім беру секторы
19 825, 1
18 926,1
10 998,4
1 278,5
1 066,1
5 583,1
899,0
Кәсіпкерлік сектор
27 944,3
18 150, 9
9 218,1
1 129,6
1 752, 2
6 051, 0
9 793,4
Коммерциялық емес
сектор
6 702,3
6 291,3
2 599,8
335, 9
1 350, 5
2 005,1
411,0
33
4.6-кесте. Қазақстан Республикасындағы облыстар бойынша ғылым салаларын қаржыландыру мың.теңге
Барлығы
ҒЗТКЖ-ның
сыртқы
шығындары
сонымен қатар
ҒЗТКЖ-ның
ішкі
шығындары
Еңбекақыға
жұмсалған
қаражат
Қызметтерді
сатып
алу(жекеменшік
жобалар үшін)
Негізгі
құралдарға
жұмсалған
қаражат
(машиналар,
жабдықтар,
ғимараттар және
т.б.)
Өзге де ағымдық
шығындар
(шығыс
материалдары,
шикізат және
құрал-
жабдықтар,
жалдау ақысы
т.б.)
Қазақстан
Республикасы
73949 860,5
61 672 657,9
30 468 804,0
7 211 833,4
5 367 220,3
18 624 800,2
12 277 202,6
Ақмола
956 830,4
742 439,7
438 512,5
52 987,8
76 976,8
173 962,6
214 390,7
Ақтөбе
3 070 981,7
559 171,3
194 137,3
134 982,1
2 154,9
227 897,0
2 511 810,4
Алматы
1 213 650,0
1 117 332,0
850 700,1
2 000,0
6 224,0
258 407,9
96 318,0
Атырау
2 244 067,9
1 879 986,8
814 794,3
25 771,4
323 374,7
716 046,4
364 081,1
Батыс Қазақстан
916 034,6
916 034,6
377 758,8
71 591,3
93 133,4
373 551,1
-
Жамбыл
1 611 808,0
1 077 044,0
536 799,0
47 167,0
28 863,0
464 215,0
534 764,0
Қарағанды
3 976 298,3
3 407 723,7
1 839 343,6
93 610,9
406 559,0
1 068 210,2
568 574,6
Қостанай
520 286,4
445 343,4
261 232,3
61 544,6
26 821,1
95 745,4
74 943,0
Қызылорда
213 339,9
213 339,9
129 423,2
17 643,2
1 425,5
64 848,0
-
Маңғыстау
6 317 975,0
5 095 380,0
2 314 618,1
254 266,4
544 167,5
1 982 328,0
1 222 595,0
Оңтүстік Қазақстан
1 178 965,8
1 168 462,2
613 938,6
44 682,2
57 295,8
452 545,6
10 503,6
Павлодар
448 870,2
335 325,7
210 997,6
14 807,0
15 659,2
93 861,9
113 544,5
Солтүстік Қазақстан
209 582,0
209 582,0
131 357,1
13 968,0
20 130,0
44 126,9
-
Шығыс Қазақстан
3 856 638,5
3 773 341,2
2 044 552,8
230 266,5
297 870,6
1 200 651,3
83 297,3
Астана қ.
14520 234,4
9 741 169,2
4 962 550,8
496 525,9
1 145 969,9
3 136 122,6
4 779 065,2
Алматы қ.
32694 297,4
30 990 982,2
14 748 087,9
5 650 019,1
2 320 594,9
8 272 280,3
1 703 315,2
Достарыңызбен бөлісу: |
