4.6-кестеден
белгілі
болғанындай,
Қазақстан
Республикасы
облыстарындағы ғылымның жағдайына жасалған талдау 2013 жылғы ең көп
шығын жұмсаған және ҒЗТКЖ-тар көп орындалған Алматы, Астана
қалаларымен қатар Маңғыстау облысына тиесілі.
Бүгінде Қазақстанда ЖОО-дың ҒЗИ қарағанда ҒЗТКЖ бөлетін
шығындары айтарлықтай өскенін 4.7-кестеден байқауға болады.
4.7-кесте. ЖОО мен ҒЗИ-дің ҒЗТКЖ бөлетін ішкі шығындары, мың теңге
Жыл
2005
2010
2011
2012
2013
Бәрі
соның:
21 527 364
33 466 817
43 351 644
51 253 087
61672558
ЖОО
шығындары
1 243 725
2 607 556
3 794 150
7 099 133
9 172 760
ҒЗИ
шығындары
18 073 404
29 183 534
36 856 167
42 205 336
49797758
Қазақстанда ғылымды қаржыландыру ісінің дұрыс жолға қойылмауын
ғылыми мекемелердің нәтижелі қорытындыларға қол жеткізе алмай
отырғанынан анық аңғаруға болады. Сараптама нәтижесі көрсеткендей
елімізде ғылымды қажетсінетін өндіріс орындарының дайын өнім өндіру
көрсеткіші әлемдік көрсеткіші нөлге тең. Салыстырмалы түрде айта кетсек,
бүгінде көршілес Ресейдің ғылымды қажетсінетін өндіріс орындарының
өндіріп отырған өнімі әлемдік нарықта 1%-ды құраса, АҚШ-тың үлесі –
36%, Жапонияның – 30%, Германиянікі 17%-ды құрайды [12].
Қазіргі таңда Қазақстанда елдің индустриалды-инновациялық әлеуетін
арттыру жолында ғылымның маңызын арттыруда біршама шаралар қолға
алынып жатыр.
Министрліктер-әкімшіліктері бағдарламасы шеңберінде қаржылан-дыру
көлемі 4.8-кестеде ұсынылған.
Көріп отырғандай, бағдарламалы-нысаналы қағида бойынша зерттеуді
жүзеге асыруға ең жоғарғы қаржыландыру көлемі ҚР БҒМ-не жалпы
көлемінен – 45% тиесілі, ары қарай төмендеу бойынша жүреді ҚР АШМ –
12%, Назарбаев Университеті – 8%, ИЖТМ – 12,2%, ҚР ДСМ – 5%, Ұлттық
ғарыш агенттігі – 3,3%, ҚОҚМ. Қалған министрліктердің (агенттіктердің)
шығындары – 1% кем.
Жалпы, 2011-2013 жылдары Қазақстан Республикасында ғылымды
қаржыландырудың жалпы көлемі, барлық мемлекеттік бюджеттік
бағдарламадағы әкімшілік-органдарды қосқанда – 126,4 млрд. теңгені
құрайды, оның ішінде: 2011 жылы – 26,9 млрд. теңге, 2012 жылы – 46,6
млрд. теңге, 2013 жылы – 52,9 млрд.теңге.
Сонымен, республикалық бюджеттен қаржыландырылатын ғылымға
кеткен шығындар 2011-2013 жылдары 2 есе артты, яғни пайыздық
көрсеткіште ЖІӨ 0,15%.
35
4.8-кесте. Бюджеттік бағдарламалар әкімшіліктері шеңберінде үш түрлі қаржыландыру
формаға бөлінген 2013 жылға арналған қаржыландыру көлемі (мың теңге)
Барлығы
52 828 902
оның ішінде
Ғылыми зерттеулерді бағдарламалы-нысаналы қаржыландыру
27 931 310
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
12 686 315
Қазақстан Республикасының Индустрия және жаңа технологиялар
министрлігі
5 089 851
Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылық министрлігі
3 365 387
«Назарбаев Университеті» АҚБ ғылыми зерттеу
2 337 411
Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі
1 415 022
Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникация министрлігі
1 012 000
Қазақстан Республикасының Ұлттық ғарыш агенттігі
1 010 000
Қазақстан Республикасының Мәдениет және ақпарат министрлігі
223 840
Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау министрлігі
220 803
Қазақстан Республикасының Өңірлік даму министрлігі
208 490
Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі
184 942
Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрлігі
74 052
Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау
министрлігі
73 197
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері агенттігі
30 000
Барлық бюджеттік бағдарламалар әкімшілігі ғылыми ұйымдарды
базалық қаржыландыру
6 893 506
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
4 252 701
Қазақстан Республикасының Индустрия және жаңа технологиялар
министрлігі
841 940
Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылық министрлігі
960 378
Қазақстан Республикасының Мәдениет және ақпарат министрлігі
49 052
Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі
394 794
Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау
министрлігі
24 276
Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрлігі
16 726
Қазақстан Республикасының Ұлттық ғарыш агенттігі
353 639
Ғылыми зерттеулерді гранттық қаржыландыру
18 014 086
Ғылымның материалдық-техникалық базасы еліміздің зерттеулер
мен әзірлемелер жүргізуге мүмкіндік беретін ғылыми әлеуетінің маңызды
құрамдастарының бірі болып табылады. Ғылымның тиісті материалдық-
техникалық базасынсыз ғылыми жұмыстар нәтижелерінің жоғары сапасы
қамтамасыз етілуі мүмкін емес.
Қазақстан Республикасының ғылыми-техникалық саласына 2000-2012
жылдар аралығында бөлінген негізгі құралдардың белсенді бөлігінің
орташажылдық құнын талдау оның негізгі құралдар құнымен салыстырғанда
айтарлықтай жоғары қарқынмен өскендігін көрсетеді, нәтижесінде оның
үлесі, 4.9-кестеден көріп отырғанымыздай, 2000 жылғы 21,6%-бен
салыстырғанда 2012 жылы 40,0 %-ды құрады.
Достарыңызбен бөлісу: |
