2. физиологиялық зерттеулер үшш қолданылатын аппаратуралар мен қүрал-жабдықтар
физиологиялық зерттеудің классикалық әдістері көптеген инструменттер мен приборлардың жасалуына алғы шарттар жасады. операциялық қүрал-саймандарга үлкен жөне кішкене кдйшылар, хирургиялық жөне анатомиялық пинцеттер, қан тоқтататын қысқыштар, инелер мен ілгектер, скальпель, түйреуіштер мен арнайы жіптер жатады. 1-суретте керсетілген саймандар жиынтығы студенттер гграктикасын еткізу жүмыстарында көп қолданылады.
қазіргі кезде төжірибелік сабақтар мен лабораториялық жүмыстарда қолданылатын қүрал-жабдықтарды стимулдаушы жөне тіркеуші аппараттар деп екіге беледі.
стимулдаушы аппараттар. биологиялық объектілерді электр тоғымен тітіркендіру үшін 1980 жылдарға дейін индукциялық катушкаларды кеңінен қолданып келді. қазіргі кезде олар электростимулятормен алмастырылды (2-сурет). студенттердің физиологиялық практикумдарында электростимулятордың бірнеше түрлері қолданылады. бүл приборларды қолдану барысында объектіге өсер ететін тітіркендіргіштердің күшін, жиілігін, үзақтығын мақсатқа сөйкес реттеп отыруға болады. электростимулятор қолдануға ыңғайлы жөне тітіркендіру кезінде тканьдерге ешбір зиян келтірмейді.
1-сурет. препарат даярлауға арналған саймандар.
1 - анатомиялық үлкен қайшы; 2 - кішкене қайшы; 3 - скальпель; 4 - жіп өткізуге арналған хирургиялық ине; 5 - тканьдерді препараттауға арналған ине; 6 - тамырға канюля қоюда қолданылатын қосымша аспап; 7 -анатомиялық пинцет; 8 - пеанның кыскыш пинцеті; 9 - кохердің кысқыш пинцеті; 10 - диффенбахтың клемм-шшцеті; 11 - диффенбахтың бүрамалы кысқышы; ) 2 - мора қысқышы
2-сурет. электр тітіркендіргіштің жалпы көрінісі
тіркеуші аппараттар. оқу лабораторияларында жүргізілетін эксперименттерде препараттардың жауап реакциялары кимографтың көмегімен жазылады (3-сурет). бүрын механикалық кимографтар қолданылса, қазір электр қуатымен жүмыс істейтін кимографтар қолданылуда.
7
3-сурет. ет жиырылуын графикалық тіркеуге арналған қондырғы
4-сурет. препаратты бекітуге арналған миографтар: а - тік миограф; б - бүрышты миограф
физиологиялық практикумдарға қолданылатын басқа да қондырғылар мен приборлар тақырыптарды өту барысында қаралады.
препараттың тіршілік қасиетін сақтау үшін қажетті ерітінділер. дайындалған препараттардың тіршілік қасиетін сақтау үшін натрий хлоридының изотоникалық ерітіндісі қолданылады (0,65% насі ерітіндісі суық қандылар үшін, 0,9% ерітінді - жылы қандылар үшін). осы сияқты ерітінділерді фгоиологиялық ерітінділер деп атайды. органдар мен препараттардың тіршілік қасиетін ұзақ уақыт сақтау үшін ерітінділерде касі қатар басқа да заттар болады /мысалы калий, кальций түздары/.
1-кесте
препараттың тіршілік қасиетін үзақ уақыт сақтауға арналған ерітінділер
|
физиологиялық ерітінді
|
суык,
|
жылы
|
заттардың аты
|
|
кдндылар
|
кандылар
|
|
суық
|
жылы
|
үшін рингер
|
үшін триоде
|
|
кандылар
|
қандылар
|
ерітіндісі
|
сүйықтығы
|
|
үшін
|
үшін
|
|
|
дистилденген су
|
100 мл
|
100 мл
|
іоомл
|
іоомл
|
натрий хлориды
|
0,65 г
|
0,9 г
|
0,65 г
|
0,8 г
|
калий хлориды
|
—
|
—
|
0,01 4 г
|
0,02 г
|
кальций хлорвды
|
—
|
—
|
0,012 г
|
0,02 г
|
натрий
|
|
|
|
|
гидрокарбонаты
|
—
|
—
|
0,01 г
|
0,02 г
|
магний хлориды
|
—
|
—
|
—
|
0,01 г
|
натрий фосфаты
|
—
|
—
|
— •
|
0,005 г
|
глюкоза
|
—
|
, \ —
|
—
|
0,1 г
|
.
3. бақаны жансыздандыру тәсілдері
коптеген физиологиялық төжірибелер бақамен орындалатындықтан оны жансыздандыру керек. жансыздандырудың бірнеше тесілдері белгілі, олардың негізгілері төмендегідей:
1. эфир арқылы уйыктату. ол үшін тегіс заттың үстіне қойылған воронканың немесе төңкеріліп қойылған эксикатордың астына бақаны отырғызады да, жанына эфирге шыланған мақта талшығын қояды. біраздан кейін бақа үйықтайды.
2. миорелаксант арқылы үйыктату. бақаның лимфа қапшығына шприц арқылы миорелаксант жібереді. миорелаксант - қозудың нервтен бүлшық етке етуін тежейтіндіктен бақаның қаңқа еттері босаңсып қалады. бақа үйықтаған сияқты болып көрінеді.
3. орталық нерв жүйесін бүзу аркылы жансыздандыру. бүл төсілді екі жолмен орындауға болады:
а) бақаның басын кесу арқылы жансыздандыру (деісапитация). ол үшін бақаның алдыңғы екі аяғын денесін параллель етіп созып, басын ашық қалдырып салфеткамен орайды да кайшының бір үшын бақаның аузына тығып жогарғы жақ сүйегін екі кездің арт жағын ала кесіп тастайды. аршылған омыртқа каналына ине тығу арқылы жүлынды бүзады.
б) бақаның басын кеспей жансыздандыру. бақаны жоғарыдағы едіспен салфеткаға орайды да сол қолмен үстап басын сүқ саусақпен темен қарай еңкейте басады. бас пен соңғы омыртқа арасында ойық пайда болады. сол жерге инені тығады да үшын бас миына қарай бағыттап, миды бүзады, сосын иненің үшын жүлынға бағыттап, жүльшды бүзады (5-сурет).
жансыздандырылган бақаны тақтайшага бекіту. көпшілік тәжірибе-лерде бас миы бүзылып, жүлыны сақталған бақалар қолданьшады.
олармен төжірибе жүргізу үшін бақаны арнаулы тақтайшаның стіне бекітеді. ол үшін бақаның аяқтарын тақтайшаның төрт тесігінен өткізеді де астыңғы жағынан байлап тастайды (6-сурет).
5-сурет. ми мен жүлынды бұзу арқылы бақаны жансыздандыру. а -баканың басын сүк саусақпен төмен ию; б - бас сүйек пен соңғы омыртқа арасындағы ойық арқылы инені миға бағытгау; в - инені жүлынға баіытгау
 сурет. бақаны тақтайшаға бекіту
Достарыңызбен бөлісу: |
