8 6
бiрiншiсi — патша кiметiнiѓ кшi-ћон саясаты туралы,
екiншiсi — Кеѓес кiметiнiѓ осы кшi-ћон саясатын жалѕас-
тыруы туралы, ал љшiншiсi — Ћазаћстанѕа орыс шаруа-
ларыныѓ ћоныс аударуы туралы. Ендiгi жерде мџѕалiм
оћушыныѓ логикасын дамытуѕа ойтљрткi жасайды.
Ол мына сџраћтар тѓiрегiнде жљзеге асырылады.
1. Ресей империясыныѓ отарлау саясатыныѓ мќнi неде?
2. Ресей империясыныѓ ќкiмшiлiк билiгiн ныѕайту маћсатында
Ћазаћстанда алдымен не ћолѕа алынды?
Осы екi сџраћ пен жауап оћушыныѓ логикалыћ ойлау
ћабiлетiне тљрткi бола отырып, ендiгi жерде оћушылардыѓ
алдында ойды дамыту кезеѓi басталады. Осы тџста мџѕалiм
ћоныс аударудыѓ љш кезеѓiне тоћталып шолу жасайды.
Мџѕалiм сџлба кестенi салыстырмалы тљрде пайдалану
арћылы тљсiндiрiп, оныѓ ерекшелiктерi мен айырмашылыћ-
тарына тоћталады.
Оћушыныѓ дамушылыћ ћабiлетiн арттыру маћсатында
алѕан бiлiмдерiн тљйiндеу, жинаћтау кезеѓi тедi. Сабаћтыѓ
бџл кезеѓiнде оћушыларѕа тмендегiдей сџраћтар ћо-
йылады.
1. Кшi-ћон саясаты не љшiн ћажет болды?
2. Ол ћандай жолдармен жљзеге асырылды?
3. Орыс шаруаларын ћоныстандыру ћандай заѓ актiлерi негiзiнде
жљргiзiлдi?
Мџѕалiм оћушылардыѓ жауабын тыѓдап, ћорытынды
жасайды. Алтын Орда мен Русь мемлекетiнiѓ арасында да
кшi-ћон процесi болды. &лкеде тџраћты ќскерге арнап
бекiнiс ћџрылыстарын салумен ћатар орыс-казак станица-
лары, хуторлары, шаруа слободалары пайда болды.
XVIII ѕасырдыѓ орта шенiнен бастап, Ћазаћстан кпџлт-
ты аймаћћа айнала бастады. Ол Ресей империясыныѓ
ќкiмшiлiк билiгiн ныѕайту маћсатында шаруалардыѓ ћоныс
аударуына кеѓ жол ашћанына байланысты. Орыс шаруа-
ларыныѓ ћазаћ даласына ћоныс аударуы љш кезеѓмен ттi.
1)1861—1885 жж.
2)1886—1905 жж.
3)1906—1917 жж.
Осыѕан орай Ћазаћстанда орыс шаруаларыныѓ ћоныс
аударуы, оныѓ негiзгi кезеѓдерi, Ћазаћстанѕа ћоныс аудару-
шылардыѓ љлес салмаѕы мен ћазаћтардыѓ љлес салмаѕын
интерактивтi таћтаны пайдаланып электронды слайд ар-
ћылы крсету.
8 7
Ћазаћстанѕа орыс шаруаларыныѓ ћоныс аударуы, оныѓ негiзгi
кезеѓдерi
I кезеѓ
1861—1885 жж.
1. 1861 жылѕы реформа
Ресей самодержавиесi
жер мќселесiн поме-
щик-дворяндардыѓ пай-
дасына шештi.
2. Жердiѓ елеулi блiгiн
помещиктер тартып ал-
ды.
3. Шаруалар кесiндi жер
кесiп алуѕа ћџћылы
болды.
4. Ресей шаруалары ћа-
йыршылыћћа, аштыћ-
ћа џшырады, салыћ-
тардыѓ ауыртпалыѕы
сонша, шаруалар туѕан
жерiн тастап кетуге
мќжбљр болды.
5. 1868 ж. Жетiсуѕа Ресей
шаруаларын ћоныстан-
дыру туралы Уаћытша
Ережелер ћабылданды.
6. Жан басына (ер адам-
дар) 30 десятина жер
блiндi жќне 15 жылѕа
алым-салыћтан боса-
тылды.
7. Џйѕырлар мен дљнген-
дер туралы да жаѓа
ереже белгiлендi. Олар-
дыѓ жан басына шаћ-
ћандаѕы жер љлесi
10 десятина, ал жеѓiл-
дiктер 3 жылѕа берiлдi.
8. Ресейдегi жер тапшы-
лыѕы шаруалардыѓ
шет аймаћтарѕа ћоныс
аударуына ќкеп соћты.
II кезеѓ
1886—1905 жж.
1. 1889 жылѕы 13 ма-
мырда «Уаћыт-
ша Ереже» ћа-
былданды.
2. Орал, Жетiсу, Аћ-
мола, Семей, Тор-
ѕай облыстарына
з еркiмен ћо-
ныстандыру бел-
гiлендi.
3. 1870—1895 жыл-
дары Аћмола об-
лысында шаруа
ћ о н ы с т а н у ы н а
орай отырыћшы
халыћ саны 2 есе
артты, 114 553
адамѕа стi.
4. Жетiсу облысы-
ныѓ 752 197 де-
сятина жерi, Сыр-
дария облысы-
ныѓ 159 561 де-
сятина, Ферѕана
облысыныѓ 9925
десятина жерi
тартып алынды.
III кезеѓ
1906—1917 жж.
1. 1905 жылы ћо-
ныстандыру бас-
ћармасы ћџрыл-
ды.
2. 1905—1917 жж.
1 млн-ѕа жуыћ
ћоныс аударушы-
лар Ћазаћстанѕа
орналасты.
3. Жетiсу жќне Сыр-
дария облысын-
да ћазаћтардыѓ
2 462 265 десяти-
на жердi тартып
алды.
4. 1906—1917 жж.
аралыѕында 45 млн
десятина жерлер
тартып алынып,
ћоныстанушылар-
ѕа љлестiрiлдi.
8 8
Ћазаћстанѕа ћоныс аударушылардыѓ љлес салмаѕы
1. 1861—1865 жж.
— 300 мыѓ ћоныстанушылар
2. 1886—1905 жж.
— 414 774 адам, оныѓ казактары
33 927 мыѓ адам
3. Орыстардыѓ љлес салмаѕы
— 10,9
%
4. Украиндердiѓ љлес салмаѕы
— 1,9
% 299,8 мыѓ адам.
5. Татарлар
— 55,9 мыѓ адам.
6. 1897 жылѕы санаћ бойынша
55 815 џйѕыр, 15 276 дљнгендер
болды.
7. 1870—1917 жылдар аралы-
Ћазаћстанѕа келiп ћоныстанушы-
ѕында
лар саны 1 226 418 адам болѕан.
Љйге тапсырма.
Љйге тапсырма.
Љйге тапсырма.
Љйге тапсырма.
Љйге тапсырма. Оћушыларѕа шыѕармашылыћ жќне з
бетiмен iзденушiлiк ћабiлетiн дамыту маћсатында:
1. Ќскери-казактыћ отарлау саясаты туралы мќлiметтер дайындап
келу.
2. Оћулыћ материалы; V тарау, § 24.
3. Ћосымша сџраћтарѕа ауызша талдау жасау.
Ћазаћтардыѓ љлес салмаѕы:
1. Бкей ордасында
155707
% ћазаћ
2. Аћмола уезiнде
93,2
% ћазаћ
3. Жетiсуда
61,9
% ћазаћ, оныѓ 30,8%-ы ћырѕыз
4. Орал облысында
69,2
% ћазаћ
5. Торѕай облысында
99,6
% ћазаћ
6. Семей облысында
90,8
% ћазаћ
7. Сырдария облысында
63,2
% ћазаћ
8. Ћырѕыздар (Ћазаћстандаѕы) 8,25
%-ды ћџрады
§ 25. КЕЃЕС %КIМЕТIНIЃ К%ШI-ЋОН САЯСАТЫ. ХАЛЫЋТАР
ДЕПОРТАЦИЯСЫ
Сабаћтыѓ
Сабаћтыѓ
Сабаћтыѓ
Сабаћтыѓ
Сабаћтыѓ бiлiмдiк
бiлiмдiк
бiлiмдiк
бiлiмдiк
бiлiмдiк маћсаты.
маћсаты.
маћсаты.
маћсаты.
маћсаты. Кеѓес кiметiнiѓ кшi-
ћон саясаты — сталиндiк ћуѕын-сљргiннiѓ негiзгi ћџрамдас
бiр блiгiне айналѕанын, жаппай депортацияныѓ џлтына,
нќсiлiне, жынысына ћарамай жљргiзiлгенiн баяндау.
Достарыңызбен бөлісу: |
