Сөж тақырыбы: Географиялық картаның типтері

жүктеу 3,46 Mb.

Дата	23.04.2022
өлшемі	3,46 Mb.
	#38304

Картография срс Сапиоллина Жанна

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Географиялық картаның типтері.

Орындаған: Сапиоллина.Ж

Тексерген: Кожахметов.Б

Географиялық карта дегеніміз – адамның табиғатты зерттеп, шаруашылықты жүргізудегі сенімді көмекшісі. Сонымен қатар географиялық карта елді қорғауда, туризм үшін жалпы алғанда өз еліңмен бүкіл дүние жүзін танып білу үшін де қажет болады.

Аналитикалық карта

Ауа-райы картасы

Кешенді карталар

Картаның типтері

Синтетикалық карта

Динамикалық карта

Арақатынас картасы

Аналитикалық карта – белгілі бір құбылысты немесе оның бір қасиетін белгілейтін карталар. Мұндай карталар нысанның құрамын, құрылысын анықтауға мүмкіндік береді.

Синтетикалық карта – белгілі бір объектке немесе құбылысқа тұтастай түсініктеме береді. Мысалы, ландштафтық карта, климаттық аймақтың көрсеткіштер жиынтығы (температура, жауын-шашын мөлшері,т.б.) көрсетілген климаттық аудандастыру картасы, территорияны экономикалық қолданудың синтетикалық сипаттамалары және т.б.

Көптеген карталарда аналитикалық және синтетикалық көрсеткіштер қолданылады. Мысалы, экономикалық карталарда аналитикалық әдістер өнеркәсіп үшін, ал синтетикалық картаға түсіру әдістері ауыл шаруашылығы үшін жиі қолданылады. Синтетикалық картаға синтездеу үшін қолданылатын кейбір талдамалық көрсеткіштерді енгізгенде, оның мәні тек аңызда түсіндірілгенде, неғұрлым сенімді бола алады. Мысалы, климаттық аудандастырудың синтетикалық картасын негізгі метерологиялық сипаттамалармен байыту.

Бұл үшін қолданылатын әлемнің климаттық аймақтары картасында көрсетілген:

Жылдың ең суық айындағы ауаның орташа температурасы, жауын-шашынның жылдық ағымының ерекшеліктері және бірқатар типтік нүктелер үшін көрсетілген басқа да көрсеткіштер;
Қаңтар мен шілдедегі желдің басым бағыттары және оның жиілігі;
Суық және жылы теңіз ағындары.

Динкамикалық карта – құбылыстың дамуын көрсетеді.

Ара-қатынас карталары – құбылыстардың бір-бірімен байланысын көрсетеді.

Кешенді карта – белгілі бір құбылыстардың тақырыпқа сай бірнеше элементтерін, мінездеме жинақтамаларын бейнелейді және байланыстырады.

Ауа-райы картасы – ауа-райын бақылау мекемелерінің мәліметтері негізінде түзілетін карта.

Деректі карталар – табиғаттағы картаға түсірілген құбылыстарды тікелей зерттеу нәтижесінде нақты құбылыстарды көрсетеді. Мысалы, халық санағы түрінде,өнеркәсіпте,ауыл шаруашылығында және т.б.

Болжамдық карталар – бұл карталар әлі болмаған немесе белгісіз құбылыстарды ғылыми болжауға бағытталған. Олар процестердің уақыт бойынша дамуын белгілей алады (мысалы, болашақ синоптикалық жағдай) немесе құбылыстардың кеңістіктегі болуын немесе жай-күйін болжай алады, яғни әлі белгісіз фактілерді немесе құбылыстардың кейбір қасиеттерін болжай алады (мысалы, пайдалы қазбалар шөгінділері, қар көшкіні жүретін аймақтар және т.б.). Табиғат құбылыстарының болашақ күйін немесе барысын көрсететін болжамды карталар, мысалы, адам қызметінің нәтижесінде эрозия процестері ерекше өзекті болып табылады.

Оқушылар үшін жеке жұмыс жасауға арналаған.

Жалпы қолдануға арналған.

Ғылыми жұмыстар жүргізу үшін арналған.

Мәдени-түрленген карталар

Оқу карталары

Ғылыми-анықтамалық карталар
Түрлі мақсаттағы карталар

жүктеу 3,46 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: