Шығыс Қазақстан облысындағы балалардың 2009 жылғы жағдайы Өскемен қаласы 2009 мазмұНЫ

Өскемен қаласы

Шығыс Қазақстан облысы 1939 жылы құрылған және 283,3 мың шаршы км. аумақты алып жатыр. Оған облыстық маңызы бар 4 қала: Өскемен, Семей, Риддер, Курчатов және 15 аудан кіреді. Олар: Абай, Аягөз, Бородулиха, Бесқарағай, Глубокое, Жарма, Зайсан, Зырян, Күршім, Көкпекті, Катон-Қарағай, Тарбағатай, Ұлан, Үржар, Шемонайха аудандары. Облыс орталығы 300 мыңнан астам халқы бар Өскемен қаласы болып табылады.

2009 жылдың 1 желтоқсанында облыс тұрғындарының саны, статистика департаментінің мәліметтері бойынша, 1418,9 мың адамды құрады. 2009 жылдың 1 қаңтарынан бастап ол 1128 адамға көбейген, бұл 100,1% құрайды, оның ішінде қала тұрғындары 2008 жылы – 768152 адам, 2009 жылы – 771793, ауыл тұрғындары сәйкесінше – 649612, 647099.

Облыста мәдениеті, тұрмысы мен тілі әр түрлі Азия мен Еуропаның үлкен және шағын 105-тен астам халқы тұрады.

Аймақтың әлеуметтік-экономикалық саясатының негізгі мақсаты адам дамуы, экологияны жақсарту, экономиканы көтеруге бағытталған тұрақты дамумен қамтамасыз ету болып саналады. Ал бұған аймақтың индустриалдық-инновациялық дамуы, тұрғындардың жұмыспен қамтылуы мен нақты табысын көтеру арқылы қол жеткізуге болады.


І. Балалардың негізгі демографиялық сипаттамалары
Кез келген елдің тұрақты және қауіпсіз дамуы тек қана саяси, экономикалық, әлеуметтік және экологиялық үрдістер динамикасына ғана байланысты емес, сонымен қатар, дамудың факторы мен мақсаты болып саналатын ел тұрғындарының демографиялық даму динамикасына да байланысты. Сондықтан, Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің «Қазақстан – 2030» Жолдауында «Ұлттық қауіпсіздіктің жетекші басымдықтарында мықты демографиялық және көші-қон саясаты болуы тиіс» деген міндетін қойды.

Біздің облыс тұрғындарының төрттен бір бөлігінен астамы – балалар. Статистика департаментінің мәліметтері бойынша Шығыс Қазақстан облысында 2009 жылы 18 жасқа дейінгі балалар саны 372362 адамды құрайды, 2008 жылы 377325 адам болған. Облыста 396390 бала тұрған 2006 жылмен салыстырғанда бала саны 2009 жылғы 1 қаңтарда 24028 адамға немесе 6% азайған.

Облыс қалаларында 2009 жылы барлығы 184565 бала тұрған, 2008 жылы – 184987 бала, яғни өткен жылмен салыстырғанда 422 балаға азайған. Ауылдық жерлерде де бала санының 4541 адамға төмендеуі байқалады, 2008 жылы 192338 бала болса, 2009 жылы – 187797 бала.

Бала санының жалпы төмендеуімен қатар, мектеп жасына дейінгі балалар санының азаюы да байқалады. 2009 жылғы 1 қаңтарда мектеп жасына дейінгі балалар саны 107681 адамды құраса, 2008 жылы 113944 бала болған.

Бұл үрдістің пайда болуы тұрғындардың облыс сыртына көшіп-қонуы және нәрестелер мен балалар өлімі сияқты әр түрлі себептермен түсіндіріледі.

Елбасы өзінің «Жаңа онжылдық – жаңа экономикалық өрлеу – Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» Жолдауында 2020 жылға халық санын 10% көтеруді басты міндеттердің бірі етіп қойды, сондықтан мүдделі органдар нақты іс-шаралар қабылдауы тиіс. Атап айтқанда, тұрғындардың өлімін қысқарту қажет және демография саласында тиісті мемлекеттік саясатты жүргізу арқылы бала тууды ынталандыруды жалғастыру қажет, сонымен бірге денсаулық сақтау жүйесін қолдай отырып ана мен бала денсаулығын қорғау бойынша шаралар қабылданды.

Соңғы жылдары ана мен бала денсаулығының нашарлауы, нәресте өлімі деңгейінің өсуі өзекті мәселе болып табылады. 2009 жылдың 12 айына облыс бойынша нәресте өлімінің 1000 тірі туылғандарға шаққандағы көрсеткіші 22,7 (республикалық көрсеткіш – 18,4), 2008 жылдың осы мерзіміндегі көрсеткіші - 22,1 болған. Нәресте өлімінің негізгі себептері перинаталды патология, туа біткен аномалия, тыныс алу мүшелерінің аурулары, қолайсыз жағдайлар мен жарақаттар болып табылады.

2009 жылдың 12 айына 0-5 жас аралығындағы бала өлімінің 1000 тірі туылғандарға шаққандағы көрсеткіші – 25,3, ал 2008 жылы – 24,7 болған.

2005 жылдан бері ҚР Президентінің Жарлығына сәйкес ана мен баланың денсаулығын сақтауға бағытталған нақты іс-шаралар белгіленіп, Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау ісiн реформалау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы жүзеге асырылуда. Сонымен қатар, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 28 желтоқсандағы № 1325 Қаулысына сәйкес Қазақстан Республикасында ана мен бала өлімін төмендетудің 2008-2010 жылдарға арналған өңірлік бағдарламасы жүзеге асырылуда. Шығыс Қазақстан облысында аталған бағдарламаны жүзеге асыру үшін 2009 жылға арналған іс-шаралар жоспары бекітіліп, ана мен бала ұлттық ғылыми орталығымен келісілді. Сонымен қатар, облыс әкімі орынбасарының төрағалығымен ана мен нәресте өлімінің көрсеткішін төмендету үшін шұғыл шара қолдануға облыстық штаб құрылды және жұмыс атқарылуда. Облыста халықтың ұрпақты болу жасындағы денсаулығын жақсартуға барлық шаралар қолданып, ана мен балаға көрсетілетін медициналық көмек жетілдірілуде.

Өскемен қаласындағы облыстық ана мен бала Орталығы ана мен нәресте өлімін төмендету мақсатында құрылған, жүкті әйел, нәрестелер мен балаларға арнайы медициналық көмекті сапалы көрсетуді жоғарылататын облыстағы ең ірі емдеу мекемесі. Бүгінгі күнде Орталықта нәрестелерге барлық жағдай жасалған: туу бөлмелері, ауырып қалған нәрестелерді күту бөлмелері «Ана қауіпсіздігі» қағидаларына сәйкес келеді.

Теориялық білімдері мен практикалық дағдыларын жоғарылату мақсатында 2009 жылы акушер-гинеколог, нефролог, балаларды оңалту мен қарқынды терапия бойынша көшпелі циклдар өткізілді. Акушерлік пен гинекология (Ана қауіпсізсіздігі), балалар мен нәрестелерді оңалту бойынша республикалық мамандардың, профессорлар мен американдық бағдарлама үйлестірушілерінің қатысуымен мастер-класстар өткізді.

Нәресте мен балалар өлімінің және аурулардың құрылымына әсер ететін облыс үшін медициналық-әлеуметтік және экономикалық маңызы бар ең басты мәселенің бірі – ауыр металлдар және олардың қосындыларымен қоршаған ортаның ластануы.