Семинар-тренингте білім бе ру мазмұнын жаңарту жөніндегі мектеп үйлестірушілері, 5 пен

6

№23-24 (132-133) 19 июня 2018 г.

bilimdi_el@mail.ru

Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz

11-12 июня 2018 года в  

Казахском национальном 

педагогическом университете 

имени Абая состоялся между-

народный семинар «Академи-

ческая, административная и 

финансовая автономия выс-

ших учебных заведений»  

с участием эксперта в  

области высшего образования 

Джамиля Салми.

Организаторами  международного  се-

минара являются Совет ректоров высших 

учебных заведений Республики Казахстан, 

Совет  ректоров  высших  учебных  заведе-

ний  Алматинского  региона,  Казахский  на-

циональный  педагогический  университет 

им. Абая и Национальный офис Эразмус+ 

(НЭО). 

Основная цель семинара – ознакомле-

ние  участников  семинара  с  возможными 

моделями,  принципами  и  трудностями 

перехода  к  университетской  автономии, 

разработка  рекомендаций  для  подготовки 

вузов к академической, административной 

и  финансовой  независимости  и  функцио-

нированию в условиях автономии.

В двухдневном семинаре приняли уча-

стие  ректор  Казахского  национального 

педагогического  университета  им.  Абая, 

председатель  Совета  ректоров  вузов  Ал-

матинского  региона  Такир  Балыкбаев, 

эксперт  в  области  высшего  образования, 

профессор  Джамиль  Салми,  ректор  Уни-

верситета  международного  бизнеса,  член 

НК  ЭРВО  Дархан  Ахмед-Заки,  директор 

Центра  Болонского  процесса  и  академи-

ческой  мобильности  Амантай  Нурмагам-

бетов,  первый  проректор  Евразийского 

национального  университета  Асемгуль 

Молдажанова,  директор  Национального 

офиса  Эразмус+  в  Казахстане  Шайзада 

Тасбулатова, Председатель Совета дирек-

торов Университета Нархоз, член НК ЭРВО 

Серик Святов, координатор по трансляции 

опыта  Назарбаев  Университета  Мадина 

Айтаканова, руководители вузов г. Алматы.

Во  вступительном  слове  ректор  Такир 

Балыкбаев  подчеркнул  важность  темы 

международного  семинара:  «Сегодня, 

когда  мы  уже  прошли  этап  становления 

нашей системы высшего образования, во-

прос  академической,  административной  и 

финансовой  автономии  высших  учебных 

заведений становится действительно акту-

альным.  Следующий  этап  развития  вузов 

должен быть связан с достаточно серьез-

ной  возможностью  университетов  само- 

стоятельно  обозначить  образовательные 

программы, определить направление свое-

го развития и принципы менеджмента».

Директор  Национального  офиса  Эраз-

мус+  в  Казахстане  Шайзада  Тасбулатова 

ознакомила  участников  семинара  с  дея-

тельностью  офиса  и  программой  Эраз-

мус+,  поблагодарив  ректора  Такира  Ба-

лыкбаева  и  руководителей  других  вузов, 

поддержавших данную программу.

В рамках семинара ключевым спикером 

семинара, известным экспертом в области 

высшего  образования,  членом  междуна-

родных  наблюдательных  комитетов  ряда 

университетов в Европе, Азии и Латинской 

Америки, профессором Джамилом Салми 

были  рассмотрены  модели,  принципы  и 

вызовы  при  переходе  к  автономии  вузов 

и предложены рекомендации по подготов-

ке  к  академической,  административной  и 

финансовой  самостоятельности  и  функ- 

ционированию  вузов  в  условиях  автоно-

мии, трансформации академической куль-

туры  на  всех  уровнях  структуры  вуза  для 

подготовки к университетской автономии.

В ходе семинара также выступили рек-

тор  Университета  международного  биз-

неса,  член  НК  ЭРВО  Дархан  Ахмед-Заки 

(доклад «Переход к университетской авто-

номии в Казахстане: новая правовая осно-

ва»)  и  координатор  по  трансляции  опыта 

Назарбаев  Университета  Мадина  Айтака-

нова (доклад «Назарбаев Университет: мо-

дель и ключевые принципы управления»).

В ходе двухдневного семинара участни-

ки работали в четырех группах, связанных, 

соответственно,  с  вопросами  академиче-

ской автономии, административной автоно-

мии, финансовой автономии и автономии в 

управлении человеческими ресурсами. 

Эксперт Джамиль Салми задал членам 

каждой группы вопросы: Как университет-

ская автономия в Казахстане соотносится 

с  международными  трендами?  Что  необ-

ходимо  изменить?  Готовы  ли  мы  к  пере-

менам?  Что  мы  можем  извлечь  из  евро-

пейского  опыта  и  как  его  адаптировать  к 

национальному контексту?

По завершении семинара его слушате-

лям были вручены специальные сертифи-

каты.

Римма Жанбаева

Международный семинар 

«академическая, административная и финансовая 

автономия высших учебных заведений»

семинар

7

№23-24 (132-133) 19 июня 2018 г.

bilimdi_el@mail.ru

Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz

Еліміздің  барлық  өңірінен 

70-ке  жуық  педагог  жиналып, 

Білім  мен  ғылым  министрлі-

гінің,  үкіметтік  емес  қоғамдық 

ұйымдардың  өкілдері  қатысқан 

шараға  БҒМ  Республикалық 

қосымша  білім  беру  оқу-әдісте-

мелік  орталығының  директоры 

Раиса Шер төрағалық етіп, жүр-

гізіп отырды. 

Қатысушылар  инклюзивті  қо- 

сымша  білім  беруді  дамыту-

да  үкіметтік  емес  ұйымдардың 

мемлекеттік  органдармен  өз- 

ара  әрекеттесуін  қамтамасыз 

ету  қажеттігін,  сондай-ақ,  дене 

шынықтыру  сабақтары  және 

инклюзивті  тәсіл  арқылы  мүге-

дектігі бар балаларды спортпен 

айналысуға тарту керектігін алға 

тартты. 

Бүгінде  Қазақстан  Респуб-

ликасында  білім  беруді  және 

ғылымды дамытудың 2016-2019 

жылдарға арналған мемлекеттік 

бағдарламасындағы  маңызды 

міндеттердің  бірі  –  инклюзивті 

білім беруді дамыту. Инклюзивті 

білім  беру  деп  отырғанымыз  – 

ерекше  мұқтаждықтары  бар  ба-

лалардың  жалпы  білім  беретін 

мектептерде барлық оқушылар-

мен бірге тең дәрежеде оқуына 

қол  жеткізуін  қамтамасыз  ету. 

Ондағы  мақсат  −  барлық  ба-

лаларға  мектепке  дейінгі  оқу 

орындарында,  мектепте  және 

мектеп  өміріне  белсене  қаты-

суға,  оқушылардың  бір-бірімен 

араласуына  мүмкіндік  туғызу. 

Аталған  бағдарламада  2019 

жылға  қарай  мектепке  дейінгі 

ұйымдардың 30%, мектептердің 

70% инклюзивті білім беру үшін 

жағдай жасауы тиіс және психо-

логиялық-педагогикалық  түзеу 

және  психологиялық-педагоги-

калық консультациялар кабинет-

тері желісін кеңейту керек деген 

міндеттер қойылып отыр. 

Статистикалық  мәліметтерге 

сүйенсек,  қазіргі  таңда  елімізде 

147396  ерекше  білім  беруді  қа-

жет ететін бала бар. Оның ішінде 

102610-ы 7 жастан 18 жасқа дей-

інгі балалар. Олардың еркін оқуы 

үшін  3873  мектепте  инклюзивті 

білім  беруге  жағдай  жасалған, 

онда  23940  бала  білім  алады. 

Ал 640 мемлекеттік жалпы білім 

беретін  мектептің  2379  арнайы 

сыныбында  11352  бала  білім 

алады, 3388-і үйде оқиды. 

БҒМ  мектепке  дейінгі  және 

орта білім беру департаментінің 

арнайы  және  инклюзивті  білім 

басқармасының  бас  сарапшы-

сы  Ардақ  Айтжанова  бүгінде 

Білім  және  ғылым  министрлі-

гі  балаларды  біліммен  қамту 

бойынша  ауқымды  жұмыстар 

жүргізіп  жатқанын  атап  өтті. 

Оның  айтуынша,  қазір  естімей-

тін  және  көзі  нашар  көретін  ба-

лалар үшін қолданылып жүрген 

әдебиеттердің  Брайль  қарпімен 

жазылған нұсқасы дайындалған 

және  интеллектісі  бұзылған  ба-

лалар,  ерекше  білімді  қажет 

ететін  мектеп  жасына  дейінгі 

балалар үшін арнайы оқулықтар 

жасалған.  Сондай-ақ,  инклю-

зивті  білім  беру  тұрғысында 

мұғалімдердің 

біліктіліктерін 

арттыру  бойынша  да  бірқатар 

жұмыстар  атқарылып,  курстар 

ұйымдастыру  үшін  қаражат 

бөлінген екен. «Жалпы білім бе-

ретін мектептерде ғана емес, қо-

сымша  білім  беру  ұйымдарын-

да  да  балаға  ыңғайлы  жағдай 

жасалуы  тиіс.  Яғни,  құрал-жаб-

дықтармен,  жиһаздармен  және 

басқа  да  қажетті  заттармен 

қамтылуы керек» дейді ол. 

Айта  кету  керек,  білім  алуда 

ерекше  қажеттілігі  бар  бала-

лардың  білім  алу  құқығын  жү-

зеге  асырудың  құқықтық  негі- 

зін  Қазақстан  Республикасы-

ның Конституциясы, «Қазақстан 

Республикасындағы 

баланың 

құқықтары  туралы»,  «Білім  ту-

ралы»,  «Мүмкіндіктері  шектеу-

лі  балаларды  әлеуметтік  және 

медициналық-педагогикалық тү- 

зеу  арқылы  қолдау  туралы», 

«Қазақстан  Республикасындағы 

мүгедектерді  әлеуметтік  қорғау 

туралы» Қазақстан Республика-

сының Заңдары құрайды.

«Мүгедек  балалардың  ата- 

аналарының  «Тең  мүмкіндіктер 

әлемі»  қоғамдық  бірлестігінің 

төрайымы  Нұргүл  Ұлжекова 

өзінің  де  мүгедек  бала  тәрбие-

леп  отырғанын,  сол  себепті  өзі 

сияқты  ата-аналардың  күйін 

түсінетінін  және  мүгедек  бала-

ларға  қосымша  білім  алу  қол-

жетімсіздігін  көргеннен  кейін 

қоғамдық  бірлестік  құрғанын 

айтты. 

−  Біздің  бірлестік  ерекше 

қажеттілігі  бар  балалар  үшін 

спорттық  секциялар  құруды 

қолға  алды.  Жобамыздың  мақ-

саты  –  ерекше  қажеттілігі  бар 

балаларды қосымша білім беру 

арқылы  шығармашылық  және 

спорттық тұрғыда дамыту. Біздің 

қолдаушымыз  «Асыл  бала» 

қоғамдық  қоры.  Жоба  инклю-

зивті білім беру негізінде жүзеге 

асырылады,  яғни,  секцияларға 

мүгедек  балалармен  бірге  дені 

сау балалар да қатысады. Спорт 

түрлерінен  –  суда  жүзу,  боч-

ча,  хореография,  паракаратэ 

және  басқалары  бар.  Спорттық 

секциялар  қаланың  4  жерінде 

ашылған  және  Оқушылар  са-

райларымен  де  тығыз  жұмыс 

істейміз. Соның нәтижесінде ем-

деліп  кеткен  балалардың  саны  

артып  келеді,  –  дейді  Нұргүл  

Ұлжекова.

Ол бүгін әлі де бірқатар мәсе-

лелер  бар  екенін  де  тілге  тиек 

етті.  Мәселен,  педагогтер  үшін 

спорт сабақтарын ұйымдастыру 

бойынша  оқу-әдістемелік  құрал 

қажет.  Себебі,  ерекше  қажет-

тілігі бар балалармен қалай жұ-

мыс істеу қажет және оны топқа 

қалай  қосамыз  деген  сұрақтар 

тұрады.  Сондықтан  қосымша 

білім  беру  бойынша  спорт  түр-

лерінен  бағдарламалар  жаса-

луы тиіс. Өйткені, қазір педагог-

тер  белгілі  бір  әдіс-тәсілдерге 

сүйеніп  емес,  көбіне  ішкі  түй-

сіктері,  болжам  арқылы  жұмыс 

істейді деген пайымын жеткізді. 

Шара  барасында  Раиса  Шер 

әлеуметтік  маңызды  бағдарла-

маларға  қолдау  білдіріп  жүрген 

«Асыл бала» қоғамдық қорының 

жұмысын ерекше атап өтіп, жақ-

сы  бағасын  берді.  Себебі,  қор 

ерекше  мұқтаждығы  бар  бала-

лардың  қоғамдық  ортаға  бейім-

делу  мақсатында  біраз  жұмыс-

тың ұйтқысы болып жүр. 

«Қазақстан 

Республикасы 

ұлттық  Паралимпиада  коми-

теті»  ҚБ-ның  атқарушы  дирек-

торы  Ерлан  Сүлейменов  көп 

мектепте  мүгедек  балалардың 

жүріп-тұруына  ыңғайлы  жағдай 

жасалмағандығын  сынға  алды. 

«Мұндай  балаларды  әлсіз  деп 

мүсіркемеу  керек,  қайта  мек-

тепке баруға міндеттеген дұрыс. 

Оларға  дені  сау  балалармен 

тең дәрежеде қарау керек. Оны 

үйде  қамап  отырғаннан  ертеңгі 

күні  ештеңе  істегісі  келмейтін, 

жұмысқа  да  қауқары  жоқ,  мем-

лекетке  масыл  болатын  адам 

шығуы  мүмкін.  Сондықтан  оған 

мүмкіндігімізше,  дені  сау  бала-

ларға  қоятындай  талап  қойып, 

солармен  бірдей  қарасақ,  мүге-

дек  деп  отырған  балаларымыз 

өзін дені сау, жеке тұлға ретінде 

сезінбек. Қоғам алдында қандай 

да  бір  жауапкершілікті  түйсі-

неді» дейді ол. 

Ал  «Қазақстандық  «КазРобо-

тикс» білім беру және спорттық 

робототехника  федерациясы» 

РҚБ-ның  президенті  Айжан  Же-

кеева  соңғы  3  жылда  есту  қа-

білеті нашар балалармен жұмыс 

жасауда  техникалық  шығар-

машылық  алаңдарын  құрғанын 

айтады.  Оның  айтуынша,  оңал-

ту  робототехникасы  балалар-

дың шығармашылық инженерлік 

қабілетін  дамытады  әрі  олар 

техникалық  шығармашылық  ар- 

қылы  әлеуметтік  ортаға  бейім-

деледі. 

Ұлттық  ғылыми-практикалық 

дене  тәрбиесі  орталығының 

Бас  директоры  Садық  Мұста-

фаев  мұндай  шараларды  тек 

Астанада  ғана  емес,  еліміздің 

басқа да аймақтарында, инклю-

зивті  қосымша  білім  беру  бой-

ынша  педагогтердің  біліктілігін 

арттыру  курстарын  өңірлерде 

де  ұйымдастыру  қажет  деген 

ойын  жеткізді.  «12  жарым  жыл 

Қызылорда  облысының  спорт 

басқармасын  басқардым.  Сол 

уақыт  ішінде  төрт  әкім  ауысты, 

әрқайсысының  жұмыс  істеу 

тәсілі, маңыз беретін бағыттары 

әртүрлі,  дегенмен  бірлесе  жұ-

мыс  істей  алдым.  Яғни,  өз  ісін 

сүйетін адам қандай басшы бол-

маса да жергілікті органнан қол-

дау табуға тырысады, діттегені-

не  жетеді.  Бұрын  Қызылордада 

отырып  ойнайтын  волейбол 

клубын  ашқанмын.  Алғашқыда 

2-3  адам  болды.  Бір  күні  мүге-

дек  ересек  баласын  тәрбиелеп 

отырған  ана  көмек  сұрап  келді. 

Баласын  клубқа  жазылуға  көн-

дірдім.  Сол  жігіт  кейін  аяқтан 

тұрып,  негізгі  командаға  қосыл-

ды. Көмекке мұқтаж емес, қайта 

отбасына  көмегін  тигізетін,  ана-

сы мен інісін асырайтын жағдай-

ға жетті» деп есіне алды Садық 

Мұстафаев. 

Бұл  тұрғыда,  Раиса  Шер 

инклюзивті  қосымша  білім  бе-

руді өңірлерде дамытуға байла-

нысты бас қосып, талқылау үшін 

координациялық  кеңестің  ауа-

дай қажет екенін атап өтті. 

Республикалық қосымша білім 

беру  оқу-әдістемелік  орталығы 

базасында  инклюзивті  қосымша 

білім  беруге  қатысты  Республи-

калық  координациялық  кеңес 

құру туралы ұсыныс «Балаларға 

инклюзивті қосымша білім беруді 

дамыту» бойынша жол картасы-

ның жобасына да енгізіліп отыр. 

Жиын  барысында  қатысушылар 

жол  картасының  жобасымен  бір 

мәрте танысып шықты. 

Ерекше  білім  алуды  қажет 

ететін балаларды оқыту бойын-

ша қосымша білім берудің рөлін 

айқындауға  арналған  отырыс 

соңында  бірнеше  ұсынымдар 

жасалды.  Мәселен,  Білім  және 

ғылым министрлігіне 2019 жылға 

балаларға  инклюзивті  қосымша 

білім беруді дамытуға арналған 

жол  картасын  әзірлеу  және 

бекіту;  аймақтарға  инклюзивті 

білім  беру  жағдайында  ерекше 

білім  алуды  қажет  ететін  бала-

лармен жұмыс істеуде қосымша 

білім беруді жүзеге асыратын пе-

дагогтердің  еңбекақысын  төлеу 

механизмін  түсіндіретін  нұсқау-

лық-әдістемелік  хат  дайындау 

және жіберу; халықаралық және 

отандық  тәжірибені  есепке  ала 

отырып,  қосымша  білім  беру 

жағдайында ерекше білім алуды 

қажет ететін балалармен жұмыс 

істеуде мұғалімдердің қызметіне 

әдістемелік қолдау көрсету; жыл 

сайынғы мемлекеттік тапсырыс-

ты  қамтамасыз  ету  мүмкінді-

гін  қарастыру:  қосымша  білім 

берудің  барлық  бағыттарында 

ерекше білім алуды қажет ететін 

балаларға  арналған  республи-

калық  байқаулар  өткізу;  бала-

ларға  арналған  қосымша  білім 

беру бағдарламаларын іске асы-

ратын білім беру ұйымдары қыз-

меткерлерінің  және  педагогика 

кадрларының  біліктілігін  артты-

ру;  «Асыл  бала»  қоғамдық  қо-

рының тапсырысы бойынша ҚР 

БҒМ  «Республикалық  қосымша 

білім беру оқу-әдістемелік орта-

лығы»  РМҚК  әзірлеген  «Қосым-

ша білім беру жағдайында ерек-

ше  білім  беруге  қажеттіліктері 

бар балаларды шығармашылық 

дамыту» әдістемелік ұсынымда-

рын  аймақтарға  жіберу  қажет 

деген ұсыныстар дайындалды. 

Сонымен  қатар,  жергілікті 

атқарушы  органдарға  және  қо-

сымша білім беру ұйымдарының 

педагогтері  мен  жетекшілері 

алдына ерекше білім беруді қа-

жет  ететін  балаларды  біліммен 

қамтамасыз ету бойынша бірқа-

тар міндет қойылды. 

Нұрсұлу МЫРЗАХМЕТ

конференция

Инклюзивті білім беруді дамыту міндеті тұр

Астанада ерекше қажеттілігі бар балаларды оқыту және тәрбиелеуге байла-

нысты қосымша білім беру мәселелері талқыланды. Бүгінгі таңда мүгедек 

балаларға білім алу қаншалықты қолжетімді және қоғамнан шеттетілмей, 

біліммен сусындауына жағдай жасалып отыр ма, инклюзивті білім беру 

қазір қай деңгейде деген сұрақтар қаралды. Шара барысында қатысушылар 

2019 жылға қарай балаларға Инклюзивті қосымша білім беруді дамытуға 

арналған жол картасын бекітіп, соның негізінде тиісті міндеттерді атқару 

қажет деген байламға келді.