Инклюзивті білім беру ортасында оқыту және тәрбиелеу принциптері

Оқушылардың алуан түрлілігін ескеруде, инклюзивті білім беру дискриминациялық көзқарастармен күресуге, қоғамды қолайлы ахуалды құруға, барлығы үшін білім беру мақсаттарына жетуге ұмтылуға, сонымен бірге оқушылардың негізгі контингентінің білім алуының сапасы мен тиімділігін арттыруға бағытталған. Осылайша, білім берудің қазіргі жүйесі мүмкіндігі шектеулі адамдарды шешілуі қажет мәселе ретінде қарастырмайды, ол оқушылардың алуан түрлілігіне позитивті әсер етеді және жеке ерекшеліктерді оқушылардың білім алу үдерісін байытудың мүмкіндігі ретінде бағалайды. Қазақстан Республикасында білім берудің, атап айтқанда, инклюзивті білім берудің сапалы жаңа жүйесін құрудың өзектілігі, әлеуметтік-экономикалық жағдайлардың өзгеруіне байланысты болады. Білім қоғамының ақпараттық дәуіріндегі инклюзивті білім беру – бұл болашаққа деген шынайы жол, онда барлық адамдар әрдайым, өмір бойы, өзі үшін, қоғам үшін оқи алады, білімнің негізінде өмірдің жаңа сапасын құра алады. Қазақстан Республикасындағы инклюзивті білім беруді дамытудың негізіне, келесі негіз құраушы принциптер мен құндылықтар алынады:

1. Жалпы білім беретін мекемелерде оқытуға қолжетімділіктің теңдігі және әрбір баланың сапалы білім алу мүмкіндігі;

2. Әрбір баланың оқытуға деген қабілетін мойындау, соған сәйкес қоғамның сол үшін жағдайларды құрудың қажеттілігі;

3. Балалардың отбасы аясында даму құқығын қамтамасыз ету, барлық мәдени, білім беру, денсаулықты үнемдеуші және қоғамның басқа жетістіктеріне қолжетімділіктің болуы;

4. Ата-аналарды балаларды оқыту үдерісіне өз баласының алғашқы мұғалімі және тең серіктесі ретінде баулу;

5. Негізіне тұлғалық-бағдарлы және жеке тұғыр алынатын оқу бағдарламаларын бейімдеу. Бағдарламалар өмір бойы оқытудың дағдыларын дамытуға сәйкес болуы керек және мүмкіндігі шектеулі балаларға, қоғам өміріне толыққанды қатысу мүмкіндігін ұсынуға бағытталуы керек.

6. Инклюзивті оқыту мүмкіндігі шектеулі балалардың ерекше білім алу қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін қажетті арнайы білім беру жағдайларын құруды қамтиды.

7. Қазіргі зерттеу нәтижелерін және тәжірибені оқытудың инклюзивті моделін жүзеге асыруда қолдану;

8. Мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту мен тәрбиелеудегі пәнаралық және командалық тұғыр, ол педагогтардың, ата-аналардың, логопедтердің, психологтардың, дефектолог-мұғалімдердің, басқа мамандардық қатысуын қамтиды.

Мұнда инклюзивті білім беруді дамытудың негізгі талаптары ретінде алынатындар:

- Дамуында бұзылысы болмаса бара алатын білім беру мекемесіне әртүрлі мүмкіндігі бар балаларды ендіру;

- Білім беру мекемесінде оқитын мүмкіндігі шектеулі балалардың саны, аталған білім беру мекемесі өзінің қызметін жүзеге асыратын ықшамауданда немесе аудандағы барлық балалар популляциясына қатысты табиғи тепе-теңдікте болады;

- Белгілі бір белгісі бойынша балаларды бөлу, сұрыптау және «жарамсыз етудің» болмауы, керісінше, барлығын бірге оқыту;

- Мүмкіндігі шектеулі балалар өздерінің жасына сәйкес топтарда (сынып) тәрбиеленеді және оқытылады;

- Мүмкіндігі шектеулі балаларды тиімді оқыту мен тәрбиелеу үшін арнайы жағдайлармен қамтамасыз ету.