К.Т.Турысова атындағы Геологиялық барлау институті Геофизика кафедрасы - Аға оқутышы
- Өмірова Гулзада Құбаш қызы
- Педагогикалық стаж – 23 жыл
Гравитациялық барлау - Пән 5В070600 – «Геология және пайдалы қазба кенорындарды барлау» мамандығының «ПҚК іздеу және барлаудың геофизикалық әдістері» мамандандырудың студенттеріне 4 курстың 7 семестрінде оқытылады;
- Пәннің көлемі - 3 кредит:
- Дәрістер – 2 кредит, лабораториялық сабақ – 1 кредит;
- СӨЖ және СОӨЖ – 3 кредит
«Гравитациялық барлау» пәнінің мақсаты мен міндеттері - Геокарталау, пайдалы қазба кен орындарға перспективті геологиялық құрылымдарды іздеу, табылған құрылымдарды нақты көлемдік зерттеу мақсаттарын шешуде кең қолданатын негізгі әдістердің бірі болып гравиметриялық барлауды санайды. Ньютонның гравитация теориясы бір жақтан гравибарлаудың математикалық негізі болып табылады, басқа жақтан кез келген физикалық өрістердің таралуын түсіндіретін ғылым ретінде қарастырылады. Осылайша, «Гравибарлау» пәнін зерттеу геофизикалық әдістің өзін ігеруге ғана емес, типті геологиялық өбъектілер тудыратын гравитациялық, магниттік, электр өрістер таралуының заңдылықтарын жақсы түсіну үшін керек.
- Гравибарлау әдісін творчествалық қолдану үшін келешек бакалаврға керек:
- Жердің ауырлық күші өрісінің қықаша теориясын игеру;
- Ауырлық күшінің қалыпты мәндерін есептеуге үйрену;
- Жер бетінде ауырлық күшін өлшеу;
- Бүгінгі күнде қолданатын есептеу программаларға сай далалық өлшеулерді өңдеу;
- Бақыланған өрісті аймақты және жергілікті құраушыларына бөлу;
- Гравибарлаудың тура және кері есептерін шығару;
- Бөлінген аномалиялық өрісті сандық талдап, нәтижелерді геологиялық түсіндіруге.
«ГМӨТН» пәнінің қысқаша сипаттамасы - Гравиметриялық (немесе гравитациялық) барлау (оны жие қысқаша гравибарлау дейді) дегеніміз геофизиканың негізгі әдісі болып табылады. Бұл әдіс Жер қыртысын құрайтын массалардың тартуын зерттеуге негізделген.
- Осы тартқыш өріс математикалық түрде Ньютон ашқан бүкіл әлемдік тартылыс заңына сүйенеді. Бірақ бұл өрісті тартылыс күштен басқа Жер өзінің осі арқылы айналып тұрғаннан пайда болатын центрден тепкіш күші де анықтайды. Басқа жақтан, осы айтылған күштердің векторлық қосындысы ауырлық күшінің өрісін (оны басқаша Жердің гравитациялық өрісі деп атайды) жасап тұрады.
- Гравибарлау Жер үстіндегі ауырлық күшінің таралуын зерттейді. Ауырлық күші мен гравитациялық өрісінің басқа элементтерінің Жер бетінде таралу заңдылықтарын зерттеуге негізделген гылымды гравиметрия деп атайды.
- Гравибарлау Жердегі ауырлық күшінің таралуынан басқа Жердің пішінін анықтауға мүмкіндік береді, яғни гравибарлау көмегімен жоғарғы геодезияның негізгі мақсаттарын шешуге болады.
Бүгінгі күнде гравибарлауды келесі геологиялық мақсаттарды шешу үшін кеңінен пайдаланады: - Бүгінгі күнде гравибарлауды келесі геологиялық мақсаттарды шешу үшін кеңінен пайдаланады:
- Жер қыртысының тереңдік құрылысын зерттегенде. Осындай мақсатпен гравитациялық жұмыстарды өткізгенде 1: 1000000-1:5000000 масштабты грабарлауды немесе 5-10 км қадаммен маршрутты түсірілімдерді жасайды;
- Геосинклин немесе платформалы аудандарды тектоникалық аймақтағанда. Осындай мақсатпен гравибарлау жұмыстарды 1:200 000- 1:1 000000 масштабтарында жасайды;
- Мұнай мен газға перспективті құрылымдарды іздегенде. Гравитациялық түсірілімнің масштабы 1:100000-200000;
- Рудалық мақсаттарды шешкенде. Айтылған мақсаттар 1:25000, 1:5000, 1:2000 масштабты гравитациялық жұмыстар жүргізуімен шешілу мүмкін;
- Рудалық құрылымдарды, полиметалды рудаларды, мыс пен көмірді іздегенде.
Ауырлық күші өрісі массасы бар денелердің Жерге тартылуымен анықталады САПАЛЫҚ ИНТЕРПРЕТАЦИЯ МЫСАЛДАРЫ ТРАНСФОРМАЦЯЛАР. ЖЕРГІЛІКТІ АНОМАЛИЯЛАРДЫ БӨЛУ САПАЛЫҚ ИНТЕРПРЕТАЦИЯ. ҚАРАПАЙЫМ ГЕОМЕТРИЯЛЫҚ ПІШІНДІ ДЕНЕЛЕР - ∆ және Wxz қысықтары:
- а) сфера үстінде
- б) тік кертпеш үстінде
САНДЫҚ ИНТЕРПРЕТАЦИЯ. ТАҢДАУ ТӘСІЛІ - Гамбурцев палеткасы (а) және гравибарлаудың тура және кері есептерін шешуде оны қолдану (б).
- Графиктер:
- 1 - Гамбурцев палеткасы арқылы есептелген;
- 2- бақыланған
КЕРІ ЕСЕПТІҢ КӨПШЕШІМДІГІ Бірдей аномалия өрісін қоздыратын массалар таралуы РУДАЛЫҚ ДЕНЕЛЕРДІ ІЗДЕУ - Сульфидтік дене үстіндегі гравитациялық аномалия (С. Вернер арқылы):
- 1- ∆ изоаномалдар 10-5 м/с2
- 2- біртекті сульфидтік рудалар
- 3- азғантай көлемдік сульфидтік рудалары бар біртектісіз тау жыныстар
МҰНАЙ-ГАЗДЫ ШӨГІРДІ ТЫЗЫЗДЫҚТЫ МОДЕЛЬДЕУ - Мұнай-газды кенорынды контурлайтын тығыздығы арқылы біртекті дененің тік жазықтықтағы g(x,0),GH (x,0) қисықтары мен GH (x,z) өрісі (б).
- Дененің бөлінген бөлігінің тығыздығы төмен
МҰНАЙ ЖӘНЕ ГАЗ ШӨГЫРЛАРЫНЫҢ ӨНІМДІЛІГІН БАҒАЛАУ - Мұнай-газды кенорынның ∆g қисығы мен GH (x,z) өрісі (Ю.П. Конценебин арқылы)
- 1- GH (x,z) изосызықтары
- 2- мұнай-газды шөгырдың жұйық орыны
Оқытудың әдістері мен формасы - Сабақтар дәріс, лабораториялық сабақ, СӨЖ, СОӨЖ ретінде өткізіледі;
- Дәріс өткізгенде барлық түрлендрулер интерактивті тақтада шығарылады;
- Өқу семестрдің ішінде СОӨЖ-нің 15 тақырыптары қарастырылады. Әр тақырып бойынша белгілі студенттерге тапсырма беріліп, олар оны презентация ретінде қорғайды. Сол презентация қалған балаларға таратылады. Келесі аптада презентация жазған студенттер топта бақылау ГМӨТН-game өткізеді. Ойын 100% жүйемен бағаланады.
Нәтижелік дағдылар - «ГМӨТН» пәнін оқу нәтижесінде студенттер:
- 1) геофизикалық ақпараттарды өңдеудің негізіндегі математикалық түрлендрулермен танысады;
- 2) кез келген периодты функциялырдың сперктрлерін есептеуге үйренеді;
- 3) Есептеуіш машинаның минималды уақытын алатын сүзгіштер операторын анықтайтын арнайы алгоритмдерімен танысады;
- 4) Өңдеу процедураларының физикалық мағынасы мен практикалық жүзеге асуымен танысады;
- 5) Қойылған мақсатқа қарай сүзгішті таңдап, оның операторын есептеп, сүзгіленген шығыс функцияны есептеуге үйренеді.
Инструментарий және нәтижелерді бағалау технологиясы - Қ.И.Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ-дың барлық курс пен барлық пәндері бойынша студенттердің білімін тексеруде рейтингтік бақылау қолданылады. Балдық-рейтингтік жүйеде іске асырылатын білімді бағалау туралы мәліметтер бақылаудың барлық түрі көрсетілетін шкала түрінде беріледі.
Рейтингтік ұпайларды бақылау түрлері арқылы бөлу “Гравибарлау” пәні бойынша бақылаудың барлық түрлерін өткізу бойынша күнтізбелік кестесі | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | - Бақылау түрлері: К – бақылау, СР- өздік жұмыс, Кл – коллоквиум, РК – аралық бақылау, Р- рефераттар және т. б.
| | | | | | | | | | | | | | | | Тьютор туралы қысқаша ақпарат: - Оқыту стаж – 23 жыл;
- Тренингтерді «Геокен» компаниясында өткенмін;
- «Геософт» компаниясының сертификаттары бар. «MapINFO» және т.б. бағдамаларды өттім;
- «Айрықша еңбегі үшін» медалім бар;
- Соңғы жылда «Гравитациялық барлау», «Геофизикалық әдістердің негіздері», «Применение геофизических методов при поисках и разведке МПИ» оқу құралдарын шығардым;
- Геофизика кафедрасында келесі пәндер оқиймын «Гравитациялық барлау» орыс/қаз, «Кәсіптік геофизика» мұнайшылар-игерушілер үшін, «Ұңғымада геофизикалық зерттеулер» на орыс/қаз.
- Соңғы жылда қорғалған дипломдық жұмыс және жоба тақырыптары: «Геологическое моделирование на примере Карачаганакского месторождения», «Проектирование сейсморазведки 3Д на месторождении Тамдыколь с целью подготовки ее к глубокому бурению», «Результаты интерпретации сейсморазведки 3Д на месторождении Карачаганак», «Өзен кенорындағы ҰГЗ кешенінің нәтижелерін тау жыныстардың сүзгіштік-сиымдылық қасиеттерін анықтау мақсатында интерпретациясы»
- Каспий Қоғамдық Университетінде «Мұнай және газ» кафедрасының сеньор-лекторы болып 0,25 жұмыс істеймін.
“ГМӨТН” пәні бойынша студенттердің орташа ұпайы туралы ақпарат - Соңғы жылдың емтиханы бойынша орта ұпай 87% құрады
Студенттерге қойылатын талаптар - Қ.И.Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ-дың барлық курс пен барлық пәндері бойынша студенттердің білімін тексеруде рейтингтік бақылау қолданылады.
- Балдық-рейтингтік жүйеде іске асырылатын білімді бағалау туралы мәліметтер бақылаудың барлық түрі көрсетілетін шкала түрінде беріледі.
- «ГМӨТН» пәні үшін бақылаудың келесі түрлері анықталған: аралық бақылау, ағымдық бағылау, қорытынды бақылау;
- Аралық бақылаудың түрлерімен бақылау жұмыс, реферат, семестрлік тапсырма, коллоквиум, лабораториялық жұмыстарды жасау кіреді.
- Қорытынды бақылау ретінде жазбаша эксперименталды емтихан болады.
- Аралық бақылауды тапсыру уақыты пән бойынша оқу процестің мерзімдік графигімен анықталады;
- Студент емтихан тапсыруға жиберіледі, егер суммаланған рейтингтік ұпай 30-ға тең болса. Емтихан тапсырылған деп саналады, егер студент 20 ұпайдан жоғары жинаса;
- Сабаққа міндет түрде қатысу қажет;
- Пәнді жоғары деңгейде өту үшін студент міндет түрде математикалық интегралдау, дифференциалдау, сейсмикалық барлау негіздерін білу қажет.
Достарыңызбен бөлісу: |
