Семинар 30 сағат Оқытушының жетекшілігімен студенттің өзіндік жұмысы (ожсөЖ) 60 сағат СӨЖ 60 сағат

Дәрістің мазмұны :

2. Қабілеттің іштей туа берілетін және жүре бара пайда болатын түрлері

3. В.А.Крутецкий, В.Н.Мясищев, Г.А.Ковалев т.б. қабілетті анықтау, бағалау мәселесі

Әдебиет:

2. Ә.Алдамұратов., М.Мұқанов. Психология пәнінен лабораториялық практикалық сабақтар. 1,2 бөлім. Алматы 1978

3. Жалпы психология В.В. Богословский т.б. редакциямен. Алматы 1980

4. М.Мұқанов. Жан жүйесінің сыры. Алматы 1964

5. М.Мұқанов. Жас және педагогикалық психология. Алматы 1987

6. Т.Тәжібаев. Жалпы психология. Алматы 1993

7. А. Темірбеков, С.Балаубаев. Психология. Алматы 1966.
№ 10 дәріс

Тақырып: Зейін.

Дәрістің мазмұны :

4. 
   Зейін туралы түсінік.
   
5. 
   Зейіннің физиологиялық механизмі..
   
6. 
   Зейіннің негізгі түрлері.
   

Зейін туралы ұғым.Зейін өмірде психикалық әрекеттің бір жағы бола отырып, адамның өнімді білім алуына, еңбек әрекетінің сапалы әрі нәтижелі болуына көмектеседі. Зейін дегеніміз – сананы белгілі бір затқа, құбылысқа, объектіге бағыттап шоғырлануы және айқын бейнелеуін қамтамасыз ету. Зейін пайда болуына керекті шарттар: объектіні бөліп, оған назар аудару және басқа тітіркендіргіштерге алаңдамау. Зейінің физиологиялық құбалмылығы көрінісін И.П.Павлов ашқан қозудың оптималдық ошағы құбылысы түсінуге көмектеседі. А.А.Ухтомский ми қызметінің физиологиясын зерттеу нәтижесін доминантта жайлы түсіндіреді.

1.2 Зейіннің құрылымы, түрлері және қасиеттері.

Сыртқы дүниенің кез келген объектілері кейде ырықсыз-ақ біздің назарымызды өзіне тартады.

Адамның ырықты зейіні әрекетті сапалы түрде белгілі ерік үшін жұмсау арқылы орындалуынан көрінеді.Үйреншікті зейін адамға табиғи сіңіп кеткен, арнайы күш жұмсамай-ақ орындалатын зейін. Қандай нәрсеге болса да үйреніп, жаттығып алған соң, адамның іс - әрекеті дағдысына айналады.

Зейін қасиеттері:

а) Зейіннің тұрақтылығы және жинақтылығы.

ә) Зейіннің ауысуы.

б) Зейіннің бөлінушілігі.

Әдебиет:

2. Ә.Алдамұратов., М.Мұқанов. Психология пәнінен лабораториялық практикалық сабақтар. 1,2 бөлім. Алматы 1978

3. Жалпы психология В.В. Богословский т.б. редакциямен. Алматы 1980

4. М.Мұқанов. Жан жүйесінің сыры. Алматы 1964

5. М.Мұқанов. Жас және педагогикалық психология. Алматы 1987

6. Т.Тәжібаев. Жалпы психология. Алматы 1993

7. А. Темірбеков, С.Балаубаев. Психология. Алматы 1966.
№ 11 дәріс

Тақырып: Зейін қасиеттері.

Дәрістің мазмұны :

5. 
   Зейін көлемі.
   
6. 
   Алаң болушылық.
   
7. 
   Зейіннің бөлінуі және тұрақтылығы.
   
8. 
   Зейіннің ауыспалылығы.
   

Сонымен зейін - сана мен бір объектінің арасындағы байланыс, яғни сананың сол объектіге бағытталуы. Осы бағытталу ерекшеліктері зейіннің қасиетін білдіреді. Зейіннің қасиеттеріне: тұрақтылығы, жиынтылығы, көлемі, бөлінуі, ауысуы, алаң болушылық.

Адам зейін бір объектіге немесе бір жұмысқа ұзағырақ тұрақтана алса, оны зейіннің тұрақтылығы дейді. Мысалы, хирург немесе дәрігердің жұмысындағы зейінді осыған жатқызуға болады.

Зейінді бір жерге тұрақтатып, жинақтай алу арқасында адам істеп отырған ісін терең түсініп, оның әр түрлі байланысын анықтайды. Зейінді тұрақтата алушылық саналы әрекетке өзінді жеткізе алудың басты бір белгісі. Зейіннің осы бір қасиетінің оқуда маңызы зор.

Зейіннің көлемі - адамның бұрынғы жинақтаған тәжірбиесіне байланысты. Бір мезгілде бірнеше объектіге көңіл аудара білу зейіннің көлемін көрсетеді.

Зейіннің бөлінуі. Әрекет барысында зейін бір ғана нәрсеге ие емес, 2- 3 нәрсеге түсуі мүмкін. Күрделі жұмыс үстінде 2-3 нәрсеге түсіп, түйілген зейінді бөлінген зейін дейді. Бұл қасиет өмірде керек. Мысалы, мұғалім бір уақытта класты бақылай отырып сабақты түсіндіру керек.

Зейіннің ауысуы. Зейіннің ауысуы деп - бір объектіден екінші объектіге назарымызды көшіруді атайды.

Алаң болушылық. Бұл зейіннің қызметіне байланысты адамның қасиеті. Адам ұзақ уақыт бойы өз зейінін тұрақтата алмайды. Алаң ғасырлық нағыз алаңғасарлық және алаңғасарлық болады.

Бір затқа немесе іс- әрекетке бар ынтасын салып, зейінін соған ғана аударуға байланысты, айналадағы басқа заттарды байқамау, оларға көңіл аудармау (мнимая, рассеяность) алаңғасарлық болады.

Зейіннің сапалары.

Зейін сапалары

белсенділігі

кеңдігі

интенсивтілігі

бағыттылығы		ауысуы		тұрақтылығы

Мюнстенберг әдістемесі, Бурдон әдістемесі, «Корректорлық проба» , Шульте таблицалары, «Қызыл –қара таблица» әдістемесі.