Сборник научных материалов студентов и молодых ученых

234 
 
таза  аффективтіден  сананың  онейроидты  күңгірттенуімен  бірге  кататониялық  ұстама 
жатады. Көп науқастар өмірінде бір ғана жайылған ұстаманы басынан өткереді. Ұстаманың 
санына байланыссыз ауыр ақаулар бұл түрде дамымайды. Емі Психотропты препараттармен 
емдеу қазіргі кездегі  психикалық  бұзылыстары айқын науқастарды  емдеудің ең негізгі  түрі 
болып  саналады.  Сандырақ,  галлюцинация  басым,  қозу  жағдайындағы  айқын  психикалық 
бұзылыстар  кезінде  нейролептиктерді  қолданады-  галоперидол,  аминазин,  трифтазин, 
азалептин және т.б. Кататоникалық симптоматика кезінде- этаперазин, мажептил, френолон, 
эглонил  қолданылады.  Шизофрения  мен  созылмалы  сандырақтық  бұзылыстар  ұзақ  емді 
қажет  етеді.  Бұл  жағдайларда  ұзақ  әсерлі  нейролептиктер  қолданылады-  модитен-депо, 
галоперидол-деканоат  (инъекция  3-4  аптада  1  рет).  Дозаны  индивидуалды  таңдайды  және 
жеке  сезімталдыққа  байланысты  ерекшеленуі  мүмкін.  Нейролептиктерді  қабылдап  жүрген, 
әсіресе,  жо,ары  дозаны,  науқастарда  неврологиялық  кері  әсер-  нейролептикалық  синдром 
дамиды: жалпы бұлшық еттік құрысумен, тремормен, жеке бұлшық еттердің спазмымен, бір 
орында  отыра  алмаумен,  гиперкинездермен  көрінетін  дәрілік  паркинсонизм  дамиды.  Бұл 
асқыныстарды  алдын  алу  үшін  антипаркинсондық  ем-  циклодол,  акинетон  және 
бензодиазепинді  транквилизаторлар  мен  ноотропты  препараттар  қолданылады.  Невроз  – 
өмірдегі  жағымсыз  жағдайларға  тұлғаның  реакциясы.  Осы  реакция  нәтижесінде  тұлға 
бұзылысы,  сана  және  ес  бұзылысы  туындайды.  Невроздардың  келесі  түрлері  бар: 
неврастения,  есіріктік  невроз,  жабыспалы  қалып  күй  неврозы.  Балалар  неврозының 
этиологиясы:  психикалық  травма,  биологиялық  факторлар,  психикалық  факторлар, 
әлеуметтік факторлар. Невроз аурулары психогенияныд ең көп тараған түрі болып табылады. 
Невроздың  ең  бір  елеулі  ерекшелігі  әдетте  өзгеше  дөрекі  психозға,  бейнелеуші,  танымдық 
әрекеттің  айқын  бұзылуына  соқтырмайтын,  демек,  мінез-кұлыктың  айқын  білінетін  дұрыс 
емес  күйлерін  өзімен  бірге  тудырмайтын  аурулы  күйдің  пайда  болуы  саналады.  Дегенмен, 
бұл  ауруда  ағзаның  үйреншікті  қызметі  едәуір  қиындайды.  Қоршаған  ортаның  өзгеруіне 
байланысты  оның  әдеттегі  нәзік  тепе-теңдігі  қиындайды.  Невроздық  симптомдардың 
клиникасы  өте  алуан  түрлі,  соған  орай,  невроздың  сипатымен  ғана  емес,  сондай-ақ  оның 
даму  сатысымен  де  сипатталады.  Невроздар  невроздық  реакциялар:  1)  неврастения;  2) 
истерия;  3)  жабысқақ  күйлердің  неврозы  болып  бөлінеді.  Невроздық  күйлердің  аралас 
көріністерінің  де  болуы  мүмкін.  Мұндай  жағдайларда  белгілі  бір  невроздың  диагнозы 
клиникалық жағынан басым жетекші синдромға қойылады. Неврастения адамға психикалық 
жарақаттық факторлар ықпал еткенде, бірақ үлкен күшпен емес, ұзаққа созылатын жағдайда, 
кейде  бірнеше  жыл  бойына  әсер  еткенде  болады.  Үнемі  психикалық  зорлануды  тудыратын 
мұндай жарақатты күй, мысалы, жанұядағы жиі болатын қолайсыздықтарға байланысты, сол 
сияқты жұмыстағы шиеленіскен қарым-қатынастан, жеке өмірдің сәтсіздігінен пайда болуы 
мүмкін.  Неврастения  ауруы  негізінен  20-дан  40  жаска  дейінгі  адамдарда  кездеседі. 
Әйелдерге  карағанда  еркектер  жиі  ауырады.  Бұған  тән  симптом  ашушаңдық  болып 
табылады.  Неврастениямен  ауырған  адам  толқи  бастап,  бұрын  өзі  назар  аудармаған  ұсақ-
түйектерді  өз  бойынан  таба  бастайды.  Көшедегі  шу,  біреудің  катты  әңгімелескені,  күлгені, 
кенет  шыққан  дыбыс,  тіпті  маңайдағылардың  біреуінің  түрі  де  –  осының  бәрі  тітіркенуді 
туғызады.  Ауру  өзін  ұстай  алмайды,  ашуланады,  мақайындағыларға  айқайлайды  немесе 
жылапсықтайды. Бұл жағдайда әсерлену күші ете үлкен болмайды. Ашулану куйі сабасына 
тусу  күйімен  ауысады.  Тітіркену  әлсіздігі  аталатын  мұндай  күй  неврастениямен 
ауыратындарға  өте  тән  болып  келеді.  Олардың  ашулануы  да,  ашуларының  басылуы  да  өте 
тез болады. Сол сияқты ұйқының бұзылуы да айрықша тән болып келеді. Ұйқы әдетте терең 
емес, үстіртін келеді, қымқиғаш түстер керіп, таяуда болған оқиғалар көрінісі пайда болады. 
Симптомдардың осындай бірыңғай болмауы неврастенияны екі түрге – ашуланғыштық және 
сарыуайымшылдық  деген  түрлерге  бөлуге  негіз  береді.  Жоғары  дамыған  жануарларда 
тәжірибе жасау жолымен алынған невроз тудыратын деректерді ескере отырып, И.П.Павлов 
неврастенияның  осы  аталған  екі  түріне  алғаш  рет  патегенетикалық  жағынан  түсінік  берді. 
Сонымен  бірге  мынадай  да  көзқарас  бар:  неврастения  клиникасындағы  айырмашылық 
дербес  түрдің  көріну;  түріндегі  емес,  белгілі  бір  аурулық  процестің  әр  түрлі  сатыдағы 

235 
 
көрінісі  болып  табылады.  Истерия  жедел,  сондай-ақ  азды-көпті  әсер  етуші  әр  түрлі 
психикалық  тұрғыдан  жарақаттаушы  факторлардың  ықпал  етуімен  пайда  болады. 
Истериялық  невроз  патологиялық  сипаттағы  белгілері  бар  адамдарда  тез  пайда  болады. 
Невроз  түріндегі  истерия  белгілі  бір  жарақатты  жағдайға  реакция  ретінде  бұған  дейін 
ешқандай  истериялық  белгісі  болмаған  адамда  пайда  болуы  мүмкін.  Истериялық  невроз 
жастық  шақта,  бірақ  көбінесе,  әйелдерде  жиі  кездеседі.  Бірақ  бұл  аурумен  еркектер  де  аз 
ауырмайды.  Истерияның  негізгі  белгілерінің  бірі  –  үлкен  сенгіштік  пен  аурудың  өзін-өзі 
сендіруі.  Осыдан  келіп,  симптоматикасындағы  әдеттен  тыс  алуан  түрліліктің  болуы  кеп 
шығады.  Алуан  түрлі  истериялык,  симптомдардың  бәрін  аурулардың  мынадай  топтары 
байқалатын  схемаға  бөлуге  болады:  1)  қимылдық  кесел;  2)  сенсорлық  бұзылыстар  мен 
сезімталдықтың  бұзылуы;  3)  вегетациялық  бұзылыс-тар;  4)  психикалық  кеселдер.  Ауру 
клиникасында  бұл  кеселдердің  нағыз  алуан  түрде  ұштасып  келуі  кездеседі.  Қимылдық 
бұзылыстар.  Истериялық  талма,  сол  сияқты  әр  алуан  түрдегі  сал,  парез,  гиперкинез  және 
басқалар  түрінде  көрінеді.  Тірек-қимыл  аппараты  толық  сақталғанның  өзінде  жүре  алмауы 
мүмкін.  Жүре  алмайтын  ауру  тесекте  жатып,  аяғын  қимылдата  алады,  аяғымен  кез  келген 
қозғалыс туғыза алады. Бірақ аяғынан тұруы мұң екен, босаңсып кетіп, адамның қолдарына 
сүйеніп  қалады,  сейтіп,  өз  аяғымен  тұра  алмайды.  Кейде  жүре  алмайтын  ауру  мүлде 
тұрмастан  төсекте  бірнеше  жыл  өткізеді.  Истериялық  афонияның  негізіне  дауыс 
байланыстарының  сал  болуы  жатады.  Истерияға  әр  түрлі  селкілдеген  қимыл  ретіндегі 
гиперкинездер  тән  болып  келеді;  Сенсорлық  бұзылыстар  немесе  сезімталдықтың  бұзылуы. 
Психикалық  жарақат  салдарынан  истериялық  соқырлық,  меңіреулік,  иіс,  дәм  сезімінің 
жоғалуы  сияқты  кез  келген  бұзылыстар  пайда  болуы  мүмкін.  Истериялық,  ауырсынулар 
дененің әр түрлі бөліктерінде бас ауруы, ішкі ағзалардағы әр түрлі аурулар түрінде тұрақты 
орын алады да қарқындылығы жағынан да, сондай-ақ ұзақтығы жағынан да әр түрлі болып 
келеді. Вегетативтік бұзылыстар. Истерия кезінде тамақтың қысылып қалуы, өңештен астың 
журмеуі,  ауа  жетіспеушілікті  сезіну,  зәр  жіберудің  тежелуі,  тегіс  бұлшық  еттің  түйілуіне 
байланысты  іс  жүрмеу  мен  басқа  да  кеселдер  кездеседі.  Асқазан  жолдарының  қандай  бір 
болмасын ауруына ішкі бас суйек қысымының жоғарылауына байланыссыз, бірақ қақпаның 
түйілуіне қатысты болатын истериялық құсу да байқалады. Мұндай құсу ас қабылдаған кез 
келген  сәтте  басталуы  мүмкін,  кейде  асты  көрген  кезде  де  құсады,  бірақ  соған  қарамастан 
әдетте шаршау сезімі мен жүдеуді туғызбайды [2]. 
 
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
1 Межибовская И.В. Қазақстан Республикасындағы мүгедегектерді әлеуметтік-еңбек тұрғысында қатарға 
қосу: теориялық-құқықтық аспект. – Алматы, 1997.  
2  Әлеуметтік  статистика:  оқулық  /  корреспондент-мүшесі  И.И.  Елисееваның  ред.  –  М.:  Қаржы  және 
статистика, 1997. 270-289-бб. www.rambler.ruИнтернет көздері www.google.kz. 
 
 
УДК 616.61-002.3 
АСХАНБАЕВА А., АМРЕНОВА А.П. 
ВКГУ имени С. Аманжолова, г. Усть-Каменогорск 
 
ЛЕЧЕБНАЯ ФИЗКУЛЬТУРА ПРИ ПИЕЛОНЕФРИТЕ 
 
Основными  факторами  в  развитии  хронического  пиелонефрита  являются  внедрение 
инфекций  в  почку,  повреждение  почечной  ткани  бактериями,  эндотоксинами  и  развитие 
инфекционных  воспалений.  Имеют  значение  также  и  другие  факторы:  общее  состояние 
организма,  гиповитаминозы,  переохлаждение,  переутомление,  длительные  статические 
нагрузки,  наличие  очагов  хронической  инфекции,  сахарный  диабет.В  настоящее  время 
имеется достаточно много сведений об этиологии и патогенезе заболевания, исследований о 
патоморфологических  изменениях  в  мочевыделительной  системе  у  больных.  На  этом  фоне 
результаты  лечения  и  реабилитации  не  являются  достаточно  эффективными.  Поэтому