7
2. Репродуктивті және продуктивті әдістердің қатынасы. Егер қолайлы жағдай болса, әрине
негізінен продуктивті әдістер қолданылады.
3. Индуктивті және дедуктивті логика, танымның аналитикалық және синтетикалық
жолдарының қатынасы. Егер дедукция және талдау үшін эмпириялық база дайын болса,
әрине дедуктивті және синтетикалық әдістер ересек адамның қолынан келеді. Олар,
сӛзсізқатаң, үнемді, ғылыми түрде жеткізуге ұқсас.
4. Сӛздік, кӛрнекі, тәжірибелік әдістерді біріктіру шаралары мен әдістері.
5. Студенттерді жігерлендіру әдістерін енгізудің қажеттілігі туралы шешім.
6. «Нүктелер», интервалдар, бақылау және ӛзін-ӛзі бақылау әдістерінің түсініктері.
7. Жоспарланған оқыту шынайы үрдісінен ауытқыған жағдайда қосымша нұсқаларын ойлап
табу.
Оқыту технологиялары жіктеледі:
әрекет ету бағытына қарай (оқушылар, студенттер, оқытушылар және т.б.);
оқыту мақсатына қарай;
пән сипатына қарай (гуманитарлық, табиғи, техникалық пәндер және т.б.);
техникалық
құралдардың
қолданылуына
қарай
(аудиовизуальды,
компьютерлік,
видеокомпьютерлік және т.б.);
оқу үрдісінің ұйымдастырылуына қарай (жеке, ұжымдық, аралас);
әдістемелік міндетіне қарай (бір зат, құралдар,әдістертехнологиясы).
Студенттердің ұжымдық жұмысын жүргізуде ұйымдастыру, педагогикалық және әлеуметтік
жоспарлар жағынан кедергілер туындайды. Топтық жұмыс білім іздеу айтарлықтай нәтижелі
болуы үшін, студенттерге – қызықты, тұлғалық және әлеуметтік маңызды, қоғамдық-
пайдалы, жеке мүмкіндіктері бойынша қызметтерді бӛлуге болатындай,бірігіп жұмыс істеуді
ұсыну қажет.
Мен естігенімді ұмытамын.
Мен кӛргенімді есте сақтаймын.
Мен істегенімді түсінемін.
Конфуций.
Белсенді оқыту әдістері
Педагогикалық тәжрибені талдау кӛрсеткендей [4, 5-7 б.], кейбір оқытушылар
ойындық технологияларын игермей жатып оны енгізуге тырысады. Ойындық әдістер, 1932
жылы КСРО пайда болған (мысалы, іскерлік ойын), жаңа технологияның компетентті емес
педагогы, ал оқу үрдісінде ситуацияны, кейс немесе тренинг талдау әдістері – іскерлік ойын
деп аталады. Педагогикалық жүйеде, сонымен қатар, ойын әдісі оқыту үшін емес, немесе
қатысушыны дамыту үшін емес, тек ойын мақсаттарын шешу үшін қолданылады деген
қателіктер де бар.
Оқу жұмысын белсендіру түсінігі білім меңгеруде, тәжірибеде қолданылатын игерім
мен дағдыларын қалыптастыруда студенттердің қызығушылығы мен ӛзбетінше жұмыс
істеуін, шығармашылық белсенділігін арттыруға мүмкіндік беретін оқыту құралдары мен
әдістерін, түрлерін ойлап табуға бағытталған оқытушының мақсатты жұмысын білдіреді.
Сонымен қатар, ӛзбетінше шешім қабылдауы және ӛндірістік жағдай болжау мүмкіндігін
қалыптастыру.
8
Белсенді оқыту әдістері пассивті оқыту әдістерінен былайша ерекшеленеді:
мәжбүрлі түрде ойлау қабілетін белсендіру әдісі қолданылады,
оқушы қалауынан тыс белсенді болуы керек;
студенттер
оқу
үрдісіне
айтарлықтай
ұзақ
уақыт
қатыстырылады, себебі олардың белсенділігі қысқа уақытты
немесе эпизодты емес, айтарлықтай дәрежеде тұрақты және ұзақ
(барлық сабақ кӛлемінде) болуы керек;
белсенді оқыту кезінде ӛзбетінше қатысушыны шығармашылық
шешім
қабылдауға
жігерлендіреді,
эмоционалды
және
мотивация дәрежесі артады;
тікелей және кері байланыс арқылы оқытушы мен студенттің тұрақты түрде ӛзара байланысы
жүзеге асырылады.
Белсенді оқыту әдістері:
мәселелі дәрістер («Қазіргі гастроэнтерологияның… ӛзекті мәселелері»),
мәселелі семинарлар («Балалардағы гематуриялық синдром» және басқалары),
тақырыптық дискуссиялар («Шешілген және шешілмеген мәселелер…», «Дифференциялық
диагностика мәселелері…», «Күрделі диагноз…» және басқалары),
дӛңгелек үстелдер («Бронх демікпесі. Қазіргі диагностика және емдеу әдістері»),
милық шабуыл («Жедел аллергиялық аурулар кезіндегі дәрігер тактикасы», «Балалардағы
ісінулер» және басқалары),
педагогикалық ойын жаттығулары (глоссарий, кроссворд, кесте толтыру, дифференциялық
диагностика алгоритмін құрастыру және басқалары),
тәжірибе жинау (науқас курациясы).
Имитациялық оқыту түрлерінің белсенді әдістеріне ойындық емес нұсқалары
жатады: нақты ситуацияларды талдау (тақырыптық науқасты клиникалық талдау,
параклиникалық зерттеу әдістерінің нәтижелерін талдау және басқалары), имитациялық
жаттығулар, тренинг;
Ойындық түрлеріне жатады: рӛлдік, іскерлік ойындар, мәселелі-іскерлік (5-6
студенттен тұратын топ жағдайды талдайды және ӛзбетінше шешім қабылдайды, оқытушы
тек шешім қабылдауға әсер етеді, бірақ ол дайын жауаптарды ұсынбайды),зерттеу (ғылыми
жоба), ұйымдастыру-танымдық (эссе құрастыру), ұйымдастыру-іскерлік ойындар
(портфолио), блиц-ойындар (сұрақ-жауап), ойындық жобалау. Берілген оқыту түрлері кәсіби
әрекет етуді кӛрсетумен сипатталады, сондықтан медициналық ЖООда оқу үрдісінде
белсенді қолданылуы қажет.
Белсенді оқыту әдістерінің басты принципі – стдуенттің «мен істей алмаймын», «мен
білмеймін» деген ұстанымдарына тосқауыл қою. Еркін кеңістік принципін ұстану
ұсынылады: сабақ қатысушылары еркін қозғалуына, шеңбер бойынша орналасуына, кіші
топтарда бірігіп жұмыс істеуіне болады, мәселені шешу, тапсырманы орындау үшін
жекелене алады және т.б.
Іскерлік оқыту – бұл принцип, концепция, әдістер мен жолдарды тек түсіну ғана емес,
алған білімін есте сақтау қабілеті және тәжірибеде қолдану мүмкіндігі.
