Сабақтың тақырыбы: Кіріспе. Әдебиет өнердің бір саласы Сабақтың мақсаты: Білімділік

Абайдың табиғат лирикасы – ақындық шеберлікпен жазылған сұлу, сырлы жырлар. Жыл мезгілдерін сипаттайтын өлеңдерінде оқушының көз алдына түрлі – түрлі табиғат көріністері келеді: жайқалған бәйшешек, «көгорай шалғын» мен күркіреген өзені бар, тамылжып тұрған шыбынсыз жазда сонда, ақтүтек бораны мен үскірік аязы бар, қылышын сүйреген қытымыр қыс та сонда, аспанын бұлт торлап, гүлі солған, сарғыш даласын шаң басқан, сұрғылт күз де сонда. Табиғат туралы әр өлеңінде ақын әуелі табиғат көріністерін суреттейді, ізінше сол көрініске бөленген қазақ ауылының тіршілік кәсібіне, шаруа жайына көшеді. «Жаз» өлеңінде күркіреп жатқан өзеннің көгорай шалғын жағасына көшіп барып, қонып жатқан ауыл, ақ білегін сыбанып, үй тіккен қыз-келіншектер суреттелсе, «Қыс» өлеңінде шидем мен тон қабаттап киіп, оранып алса да, долы боранға «бет қарауға шыдамай, сырт айналып» мұз жастанған жылқышылар, бет – ауызын үсік шалған жас балалар, суық өтіп, титығы құрыған жылқылар, айналада жортып жүрген аш қасқырлар көз алдымызға келеді.

Суретпен жұмыс: сендер қыс бейнесін көз алдыларыңа қалай елестетесіңдер? Абай атамыз қысты қалай суреттеген екен?

Ұшпа – шашыранды бұлт. Шидем – қойдың жабағысынансыртын қаптап тіккен тон.

1. 
   Өлеңді қандай бөлімдерге бөлуге болады?
   

2. 
   Оқушыларға әр бөлімді жеке – жеке оқыту.
   
3. 
   Сатылай кешенді талдау арқылы өлеңнің теориялық мазмұнына көңіл бөлу.
   

1. 
   Бағалау :
   
2. 
   Үй тапсырмасын беру:
   

М.Жұмабаев шығармашылығы бойынша іздену жұмыстары.

• 
  Мағжан кім?
  
• 
  Оның қандай шығармаларын білесіңдер?
  
• 
  Оқыған жері.
  

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

• 
  «Қысқы жолда өлеңін мәнерлеп оқу.
  
• 
  Түсінік беру.
  
• 
  Мәтінмен жұмыс.
  

Өлеңді сатылай кешенді талдау:

«Қысқы жолда»

Өлең.

21 тармақ

8 бунақ

7-8 буын

а) Эпитет «Құлағын қайшыландырып»

ә) Кейіптеу.

«Екі иінінен дем алып», «Сақ – сақ күледі, долданып», «кебін жамылып», «екі санын шапақтап».

Б) Теңеу: «Аңдай ұлып»

9) Қаракөк – аттың аты.

10) Өлең табиғаттың қаталдығы адамға, малға

қауіпті екендігін білдіреді.

• 
  «Қысқы жолда» өлеңінде қай мезгіл туралы айтылған?
  
• 
  Қазір жылдың қай мезгілі?
  
• 
  Қыс туралы тағы қандай ақынның өлеңін білесіңдер?
  

1. Өлеңді жаттау.

2. Қыс туралы әңгіме жазу, сурет салу.


Сабақ жоспары

1. Пән аты: Әдебиет

2. Сыныбы: 5

3. Күні, айы, жылы:

4. Тоқсан: ІІІ

5. Мұғалім:

Сабақтың тақырыбы: Жамбыл Жабаев « Өтеген батыр»

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік: оқушыларға Жамбыл Жабаевтың өмірі мен шығармашылығы туралы әдеби білім беру, дастанның тақырыбы, идеясы мен мазмұнын меңгерту.

2. Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке, ізгілікке баулу, ұлтжандылыққа тәрбиелеу.

3. Дамытушылық: оқушыларды пікірлерін ашық айта білуге, бір – бірімен пікір алыса білуге, талдауға , ой – өрістерін дамыта отырып өздіктерінен қорытынды жасауға машықтандыру..

Сабақтың типі: жаңа сабақты түсіндіру.

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ.

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, мәнерлеп оқу, әңгімелеу.

Сабақтың көрнекілігі: портрет. Сызба - нұсқалар

Пәнаралық байланыс: тіл, тарих.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу.

2. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.

3. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.

ІV Жаңа сабаққа дайындық

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

1. 
   Қызығушылықты ояту кезеңі.
   

А) Суырып салма дегеніміз не?

Ә) «Өлең сөзің даналығы» сөзіне талдау жасау

Б)Ауыз әдебиеті дегеніміз не?

В) Жамбыл жылдан ұзақ ғасыр жасаған ақын

3. «Топтастыру» стратегиясы

Ақынның ақындық, тұлғалық бейнесін жасау.

Өлең сөздің даналығы


Дара жүйрік

Суырып салма

Айтыс ақыны

өнерлі

Жамбыл Жабаев (28.02.1846ж. Жамбыл облысы, Хан тауының етегі -22.05.1945ж.) –халық ақыны. Балалық шағы Жетісу өңірінде – осы күнгі Алматы облысының Жамбыл ауданында өткен. Анасы Ұлдан мен нағашысы Қанадан әнші, күйші өнерпаздар екен. Жамбыл жастайынан осындай өнерлі ортада өсіп, ер жеткен. Ол нағашысының соңына ере жүріп, қобыз, домбыра тартуды үйренеді. Жабай баласының бұл беталысын ұнатпай, оған тоқтам салуға тырысқан. Өнерге ұмтылған жас малшы, жалшылар бас қосқанда, түнгі күзет кезінде батырлар жыры, ертегі, аңыз әңгімелер тыңдап, оның кейбірін өзі өлеңдетіп жүрген. Сүйінбай ақынға шәкірт болып, одан бата алған, бірқатар өлең, дастандар үйренген. Содан былай ол: «Менің пірім – Сүйінбай, сөз сөйлемен сыйынбай» деп, жырды өрбіте түскен. Басқа да көптеген атақты ақын-жыршылармен кездесіп, достасқан. Жамбылдың енді бір үлкен мектебі – қазақ фольклор қазынасы болды. Ол жастайынан-ақ «Қобыланды батыр», «Алпамыс батыр» және қырғыздың «Манас» эпосынан үзінділері, Шығыстың «Рүстем» дастанын, «Көрұғлыны», «Жүсіп – Зылиқаны» жатқа жырлады. Сүйінбай ұстазынан Сұраншы, Өтеген батырлар туралы аңыздарды үйренеді. Айтыс өнеріне Жамбыл жастайынан араласқан. Шілдехана, жиын-тойларда қыз-жігіттермен түре, сүре айтысқа түсіп, қарсыластарын көбінде жеңген. 16-17 жасынан-ақ ел аузына ілігіп, «ақын бала» атанды. Бұл жөнінде «Менің өмірбаяным» деген өмірбаяндық

Жамбылдың ақындық, айтыскерлік даңқын шығарған – Құлмамбетпен айтысы.

2. 
   «Талдау» стратегиясы.
   

1. 
   Шығарманың тақырыбы- жайлы қоныс, шұрайлы жер.
   
2. 
   Оқиғаның басталуы – Алып келсем елімді Жиделібайсын еліне қалмас еді – ау арманым.
   
3. 
   Оқиғаның шиеленісуі – Егер де айтқаныма көнбесеңдер бұл жерді ақырында алар орыс.
   
4. 
   Оқиғаның шарықтау шегі – Жиделібайсын дегенн жерге көшелік тіл алсаңдар жерден ауып.
   
5. 
   Оқиғаның аяқталуы – Жұрт Өтегеннің тілін алмады, Өтеген еліне өкпелі болып Түркістанға кетті.
   
6. 
   Шығарманың идеясы – Ел ертеңі халық қамы.
   

Сұрақ жауап

1. 
   Батырдың арманы не?
   
2. 
   Батырдың ренжіп, қапалануы неліктен?
   
3. 
   Өтеген батыр өз басын ойласа қиналар ма еді?
   
4. 
   Мал жайылымына неліктен ерекше мән беріді?
   

Шығарманы салыстыру.