Сабақ дидактикалық принциптер мен оқу-тәрбиелік үрдістерге қойылатын талаптарға сәйкес келе ме?

өздік талдау жасау үлгілерін қарастыру

Педагогикалық іскерлікті жетілдіру жолында мұғалімнің алдына қойған мақсаты-тек сабаққа қатысумен ғана шектелмейді. Сонымен бірге, мұғалім үшін сабақты талдау да шеберлік мектебі болып табылады.Дидактикалық категориялар бойынша информатика сабағын талдаудың міндеті мынандай мәселелерді анықтаудан тұрады:

1. 
   Сабақ дидактикалық принциптер мен оқу-тәрбиелік үрдістерге қойылатын талаптарға сәйкес келе ме?
   
2. 
   Дидактикалық міндеттер шешілді ме және оқушылардың білімін, шеберлігін жетілдіру мақсатына қол жетті ме?
   
3. 
   Тұтас алғанда сабақ құрылымы мен ішкі құрамы элементтерінің бірізділігі қандай?
   
4. 
   Оқыту әдістерін ұйымдастыру, көрнекіліктер мен техникалық құралдарын пайдалану сабақтың дидактикалық міндеттеріне сай келе ме? Оқушының танымдық даярлығын жоғары дәрежеге көтере ме, оқыту мен тәрбиелеуді байланыстыруды қамтамасыз ете ме?
   
5. 
   Сол сабақты саралау мен даралау немен сипатталады? Өмірмен байланысы бар ма?
   

1. 
   Актуальді сапасы. Өздігінен орындайтын жұмыс қаншалықты табысты орындалды. Оқушылар қандай дағдыларды игерді, бұрынғы білімдерінің қандай көлемі қайталанды, оқушы жауаптарының толықтығы, оқушының сабақты айтып беруі, материалдың көлемі, оқушылардың мұғалімге қоятын сұрақтарының мазмұны, қайталана беретін қателерді талдау. Оқушылардың ойлау жұмыстарының белсенділігі.
   
2. 
   Оқушылардың өз бетінше орындайтын жұмыстарына уақыт жеткілікті ме? Мұғалім жаңа сабақ түсіндіргенде жаңа сабақтың мазмұнын толық ашты ма? Жаңа материалдың бұрынғы өткен материалмен байланысы болды ма? Оқушылардың ішінен кім қаншалықты ілгері басты? Қай оқушыға келесі сабақта көмек қажет?
   
3. 
   Шеберлік пен дағдыларды қалыптастыру. Оқушылардың өздігінен орындайтын жұмыстарының сапасы, кімде қандай табыстар, қандай сәтсіздіктер болды. Оқушылар үй тапсырмасын орындауға әзір ме?
   
4. 
   Сабақтың қандай элементтері оқушыларға неғұрлым көп тәрбиелік ықпал етті. Келесі сабақта нені күшейтіп, қандай қосымша материалды келтіру керек?
   

Информатика сабағын талдау барысында мұғалім ең бірінші кабинеттің жабдықталуына, жабдықтардың, техникалық құралдарының, яғни компьютердің жағдайының сабақты өткізуге дайындығына, оқушылардың компьютерде жұмыс істеулері кезінде техника қауіпсіздігінің сақталуына баса назар аудару керек. Мұғалімнің сабақтың жоспарын, яғни ұйымдастыру, үй тапсырмасын сұрау, жаңа сабақты түсіндіру, бекіту, үйге тапсырма беру, сабақты қорытындылау сияқты кезеңдерін жүзеге асырғанда уақытты толығымен тиімді пайдалана білді ме, сабақ соңында мұғалім өз алдына қойған мақсатына толық жетті ме, мұғалімнің сабақ үстінде қолданған әдістері сол сабақты жеткілікті түрде ашып, түсіндіруде тиімділігі қандай? Жалпы сабақ қандай дәрежеде өтті және сабақтың т.б. жақтарының толық мазмұнды ашылуы сияқты мәселелер сабақты талдау кезінде жан-жақты айқындалып, кең мағынада талдануы керек.Сонымен бірге мұғалімнің қол жеткізген жетістіктерін ғана көрсетіп қана қоймай, кемшіліктерін де түзетуге мұғалімнің назарын аудару қажет.

Осындай мәселелердің барлығын жүйелі түрде бір ретке келтіріп, сабақты талдаудың үлгісін ұсынуға болады.

1. 
   оқу үрдісіндегі сабақтың құрылымы,
   
2. 
   сабақтың оқыту әдісінің оптимальдылығын,
   
3. 
   мұғалімнің таңдаған оқыту түрі, әдісі және сабақ мазмұнының тиімділігі.
   

Талдаудың мақсаты мұғалімнің қажетті материалды беру барысындағы іс-әрекеті, әдіс-тәсілдері, оқушылармен қарым-қатынасы қандай да бір жетістікке жеткізген-жеткізбегенін анықтаудан тұрады.

• 
  толық,
  
• 
  комплекстік,
  
• 
  қысқаша,
  
• 
  аспектілік.
  

Комплекстік- сабақты ұйымдастырудың әдістерінің, түрлерінің, мазмұнының, мақсатының өзара байланыстылығының бірлігін анықтау;

Қысқаша-негізгі мақсат пен міндеттің орындалуын анықтау;

Аспектілік-сабақтың жекелеген элементтерінің орындалуын анықтау мақсатында жүргізіледі.

Аталған тараулардың әрқайсысы төмендегі түрлерді қамтуы мүмкін: дидактикалық, психологиялық, әдістемелік, ұйымдастырушылық, тәрбиелік және т.б.

Информатиканы оқыту нәтижесін бағалау және талдау, мемлекеттік білім беру стандартының талабымен оқыту үрдісінінің нәтижесін бағалау, оқушылардың ерекшелігін ескере отырып оқу үлгерімін талдау және мұғалімнің тәжірибесін жинақтап озат тәжірибелерді тарату мақсатында бақылау жүргізіледі.

Информатика пәнінің мұғалімі практикалық жұмыс барысында педагогикалық ic-әрекетін; барлық түрін орындауға тура келедi. Мұғaлiмнiң педагогикалық іс-әрекеті дәл, әдетте, әртүрлi әдебиеттердi. (оқу бағдарламасы, оқулықтар және басқа да оқыту құралдары) талдай отырып, оқушылардың жас ерекшелігіне сай қажеттi материалды жинақтап, сабақтың пәндiк мазмұның құру; сондай-ақ, өзінің жұмысын жоспарлау және оқушыларды өзінің жұмысын жоспарлай бiлуге үйрету; оқушылардың әртүрлi ic-әрекетiн ұйымдастыра бiлy, оларға көмектесу және белгiлi бip деңгейде оны басқару; өзiнiң iс-әрекетін бағалай білу және оқушыларды өз ic-әрекетін бағалай бiлyге үйрету болып табылады.

Осыған байланысты болашақ информатика пәнiнiң мұғалімі практикалық жұмысында орындайтын ic-әрекетің негізгі түрлерiн бiлyi тиiс.

Mұғалімнің аса маңызды іс-әрекетінің бірі-әртүрлі іс-әрекеттің саналы түріне оқушыларды ұйымдастыру: мұғалімді және жолдастарын тындау, ғылыми танымал әдебиеттердi, оқулықтарды оқу, түрлiше есептердi шығару, сабақта және үйде әртүрлi оқу материалдарымен өз бетімен жұмыс істеу.

1. 
   Жалпы мағлұмат: айы-күні-жылы, сынып, мектеп, мұғалімнің аты-жөні. Сабақ тақырыбы.
   
2. 
   Оқыту құралдарына және оқу ортасына шолу. Кабинеттің жабдықталуы, жабдықтардың оқушылар мен мұғалімге қолайлығы, жабдықтардың құрамы. Оқыту құралдарының жағдайы. Программалық жабдықтар жазылған дискеттерді сақтаудың ұйымдастырылуы.
   
3. 
   Компьютермен жұмыс істеудің техникалық қауіпсіздік ережесінің және санитарлық-гигиеналық норманың сақталуы.
   
4. 
   Мұғалімнің сабаққа дайындалуға жұмсалған уақыт шығыны, кажетті құралдардың сабаққа қатыстылығы. Көрнекі құралдардың сабақ тақырыбы мен мақсатына сәйкестігі және қолдану уақыты. Қолданылған таратпа материалдардың, нұсқаулардың, сұрақтардың мазмұны.
   
5. 
   Сабақтың құрылымы: сабақтың негізгі кезеңдері, мақсаты және қажетті уақыт мөлшері. Өздік басқару мен мұғалімнің басқаруының сәйкестігі. Оқушылардың жекелеме, қосарланып, топтасып және бірлесіп жұмыс істеуі. Өтілген материалды қайталау және бекіту кезеңі, әдістері.
   
6. 
   Мұғалімнің сабаққа қойған мақсаты және оның орындалуы.
   
7. 
   Сабақ мазмұнының мектеп оқулығының материалымен сәйкестігі.
   
8. 
   Сабақ мазмұнын жалпы дидактикалық принциптер көзқарасында бағалау:
   

9. 
   Мұғалімнің сабақтағы іс-әрекетінің әдістері. Есептеу техникаларын сабақтың басталуына дейін дайындау. Сабаққа қатысты құрал-жабдықтарды дайындау барысында оқушылардың іскерлігін ұйымдастыра білуі. Мұғалімнің материалды меңгеру еркіндігі. Қойылған сұрақтарға жауап беруі (сабақтың жүру барысында немесе соңында).
   

10. 
    Оқушының өтіліп отырған тақырыпқа деген қызығушылығын қалыптастыру және бекіту әдістері. Оқушылардың ойлау дағдыларын қалыптастыру жолдары. Тапсырмалар қайдан алынды: оқулықтан, әдістемелік нұсқаудан, қосымша әдебиеттерден, т.б. құралдардан. Сабақты өткізу барысында мұғалімнің қолданған стандартты немесе стандартты емес оқыту әдістері.
    
11. 
    Оқушылардың сабақ үстіндегі жұмысы. Өтіліп отырған материалға оқушылардың қызығушылық, белсенділік деңгейлері. Меңгерудегі саналық-ЭЕМ-да орныдалатын амалдардың мағынасын меңгеруі. Қолайлылығы- қолданылған терминдердің стандарттылығы, оқушылардың дайындық деңгейін есепке алуы, өтілген тақырыпты меңгеру деңгейін анықтауы. Оқытудың тиімділігі - оқу уақытын пайдалануы, қажетті құралдардың жеткіліктілігі, программалық құралдардың сәйкестігі. Оқушы мен мұғалімнің арасындағы қарым-қатынас (авторитетті, либералды, бірлескен). Оқушылардың ұйымшылдығы мен тәртіптілігі - техника қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау ережелерінің сақталуы. Оқушылардың өтілген тақырыпты анықтамалық материалдардың, оқулықтардың, компьютердің көмегімен, өз бетімен меңгеру мүмкіндіктері.
    
12. 
    Кері байланыс. Мұғалімнің оқушылар білімін бағалауының жүйелілігі. Білімді тексеру мен бағалауда компьютерде қолдану-бақылау программалары, нақтылы программаны орындау арқылы өздік бақылау, жолдастарымен өзара бақылау. Оқушылар білімінің шынайылығы. Мұғалімнің бағалау критерийлері. Бақылаудың бұл жүйесін автоматтандыру мүмкіндігі. Үй тапсырмасының көлемінің үйлесімділігі (өзініз орындап, уақытын мөлшерлеңіз).
    

13. 
    Сабақтың тәрбиелік әсері. Мұғалімнің сыртқы сипаты мен педагогтық мәдениеті және тактикасы. Жеке тұлға ретіндегі тәрбиелік мәні және оның сабақтағы іс-әрекеті. Сіз байқаған тәрбиелік әдістері мен тәсілдері қандай?
    
14. 
    Қорытынды. Осы сабаққа қатысу және қорытындылау арқылы болашақ мұғалім ретінде нені үйрендіңіз?
    

Кесте бойынша мұғалімдер сабақтың негізгі кезеңдерін, жұмыс істеудің түрі мен әдісін, мұғалімнің жеке бас үлгісін, мұғалімнің қолданған әдістемесін бағалайды. Егер кестедегі кезеңдер мен әдістер дұрыс жүзеге асырылса, оның тұсына «+», ал теріс болса «-» бағасын қояды. Ал кемшіліктерді ескерту ретінде жазып қоюға болады.

Информатика пәні мұғалімі үшін сабаққа қатысқандардың талдауымен қоса өтілген сабаққа өздік талдау жасаудың да маңызы зор. Өздік талдау жасау үшін берілген сұрақтарға мұғалім қызметінің тиімділігін бағалау арқылы жауаптар беріледі.


Қатысқан сабақты талдау