С. Ш.Құмарғалиева коллоидтық химия

Z параметріне байланысты Геллер теңдеуіндегі

жүктеу 5,89 Mb.

бет	21/105
Дата	25.10.2023
өлшемі	5,89 Mb.
	#44020

1 ... 17 18 19 20 21 22 23 24 ... 105

treatise128700

Ультрамикроскопия.

Z параметріне байланысты Геллер теңдеуіндегі
m дәрежесінің мәндері

m	Z	m	Z
3,812	2,0	2,807	5,5
3,686	2,5	2,657	6,0
3,573	3,0	2,533	6,5
3,436	3,5	2,457	7,0
3,284	4,0	2,379	7,5
3,121	4,5	2,329	8,0
2,960	5,0	-	-

Геллер теңдеулеріндегі m дәрежесін турбидиметрлік мәліметтерден табады. Ол үшін әртүрлі толқын ұзындықтарында жүйенің оптикалық тығыздығын тәжірибеден анықтап, lgD = f(lgλ) графигін тұрғызады. Еңкіш бұрыштың тангесі арқылы m дәрежесін тауып, (5.12)-теңдеуден зерттелетін жүйедегі бөлшектер радиусын есептейді.

Ультрамикроскопия. Егер дисперсті жүйе бөлшектерінің өлшемдері r < λ болса, олар қарапайым микроскоптан көрінбейді. Бірақ бөлшектердің өзін емес, олар шашырататын жарықты бақылауға болады. Шашыраған жарық бойынша бөлшектердің бар-жоғын және олардың өлшемдері мен концентрациясын анықтауға болады. Ол үшін дисперсті жүйені жанынан күшті жарық түсіріп қарау керек. Мұндай бақылау жүргізуге мүмкіндік беретін қондырғы ультрамикроскоп деп, ал тәсілдің өзі – ультрамикроскопия деп аталады. Ультрамикроскопты 1903 ж. Зидентопф пен Зигмонди құрастырған. Қарапайым микроскоптан айырмашылығы ондағы объект төменнен емес, жанынан жарықтандырылады.
Бөлшектердің өлшемдерін анықтау үшін окулярдың көру аймағында жарқыраған нүктелерді санайды. Нүктелерді бірнеше рет санайды, себебі көру аймағындағы бөлшектер саны үнемі өзгеріп отырады. Бөлшектердің орташа (n) санын табады. Ерітінді көлемі қондырғының тұрақтысы болып табылады және окуляр ауданы мен көру аймағының тереңдігінің көбейтіндісіне тең. Массалық (салмақтық) концентрациясын (с) біле отырып, бір бөлшектің массасын (m_б) табуға болады:

(5.13)

Бөлшектерді сфералық деп алсақ,

(5.14)

мұндағы r – бөлшектің радиусы, ρ – дисперстік фазаның тығыздығы.

(5.13)- және (5.14)-теңдеулерін теңестіріп, тұрақты шамаларды К деп белгілеп, бөлшектің радиусын табамыз:

(5.15)

(5.15)-теңдеу бойынша, микроскоптың көру аймағындағы бөлшектер санын (n), ерітіндінің массалық концентрациясын (с), дисперстік фаза тығыздығын (ρ), бөлшектер саны анықталатын ерітіндінің көлемін (V) біле отырып, дисперсті жүйедегі бөлшектердің орташа өлшемдерін анықтауға болады. Кейбіржағдайда ультрамикроскоптың көмегімен бөлшектердің формасы туралы ақпарат алуға болады. Егер бөлшектер жылтырап тұрса, жарық шашырауның бет жазықтығына байланысты екенін білдіреді, яғни бөлшектердің формасы шар тәрізді емес, таяқша немесе жапырақтәрізді болуы мүмкін.

жүктеу 5,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 17 18 19 20 21 22 23 24 ... 105