Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі Коммерциялық емес ашық акционерлік қоғам

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Коммерциялық емес ашық акционерлік қоғам
«Ғұмарбек Дәукеев атындағы Алматы Энергетика және Байланыс» университеті
«Электр энергетика және электр техника» институты 
«Электрмен жабдықтау және энергияның жаңғыртылатын көздері» кафедрасы

«ЭЛЕКТРОТЕХНИКАЛЫҚ МАТЕРИАЛТАНУ ЖӘНЕ БҰЙЫМДАР» пәні бойынша

№ 2 Зертханалық жұмыс 

Тақырыбы: № 2 Зертханалық жұмыс 

Мамандығы: 6B07101 - «Электр энергетикасы»
Орындаған: Жуасбек Ажар
Тобы:Ээк-21-17
Қабылдаған: оқытушы Ауелова А.
_______ ___________ «____»_____________2022ж
(бағасы) (қолы)

Алматы, 2022

2 зертханалық жұмыс.
Техникалық диэлектриктердің электр беріктігін анықтау

2.1 Жұмыстың мақсаты

Қатты диэлектриктердің электр беріктігін анықтау. Техникалық
диэлектриктердің электр беріктігінің статистикалық таралу заңдылығын зерттеу.
2.2 Қысқаша теориялық мәліметтер
Өріс кернеулігінің жоғары мәндерінде қатты диэлектриктерде токтың
неғұрлым артуы байқалады және бұл құбылыс экспонент заңына тәуелді.
Потенциалдар айырмасының кейбір жоғары мәндеріне жеткен кезде электродтар
арасындағы қатты диэлектриктер тесіледі де диэлектрик ӛзінің ӛткізбеу қасиетін
жоғалтады. Диэлектриктің тесілуін мәжбүр ететін кернеуді, тесу кернеуі дейді – Uт.
Жоғары кернеулерге жеткен кездегі электр өткізгіштігінің стационарлық
режимінің бұзылуын электр беріктігінің бұзылуы деп атайды. Қатты
диэлектриктердің электр беріктігі өлшемі ретінде біртекті орташа макроскопиялық өрістің кернеулігі алынады – Ет
Бірақ та тесілу алдында орташа макроскапиялық өрістің біртекті қалпына жетуі мүмкін емес. Осыған байланысты тесу кернеулігі біршама жуық ұғым болып саналады да, мына формуламен есептеледі
Ет= Uт /h (2.1)
мұндағы Uт – тесілген кездегі кернеу, кВ; h – сынақтан өткізген диэлектриктің қалыңдығы, мм.
Бірдей жағдайларда техникалық диэлектриктердің тесу кернеуі Uт мен
диэлектірлік беріктігін Ет анықтаған кезде, Uт және Ет – лардың көп немесе аз мәнге өзгеретіні байқалады, оның себебі қоспалардың болуы, газ қоспалары және олардың диэлектрик көлеміндегі біртекті еместігі. Сонымен бірге, диэлектриктерде материал құрылымының дефектілері болады, ол электр беріктігінің кейбір мәндерінің өзгеруіне әсер етеді. Сондықтан, оқшаулама заттардың немесе конструкциялардың электрлік беріктігін нақты анықтау үшін сынақтан көп үлгілерді өткізу керек.
Заттарды зерттегеннен кейін мінездемелері статистикалық сарапталады.
2.3 Электр беріктігі таралуының негізгі статистикалық мінездемелері
Кез келген іріктеуден кейігі электр беріктігі мәндерінің жиынтығы ретінде
Ет – нің орташа мәнін аламыз.
Ол мына формуламен анықталады

мұндағы К – интервалдар саны;
Еті – і-ші интервалдағы электр беріктігінің мәні;
nі – і-ші интервалдағы тесілген үлгілер саны;
N – үлгілердің жалпы саны.
 -орташа квадраттық ауытқу, Е-нің бытыраған кездегі мәндерін анықтайтын
мінездеме болып табылады. Ол мынаған тең

(2.3)
Ет – нің нәтежелерін электр беріктігі таралуының гистограммасы мен
интегралдық қисықтарын тұрғызған соң, анықтауға болады.
2.4
  т мен  -ны анықтау. Гистограмма мен интегралдық сызықты тұрғызу
Экспериментпен алынған нәтижелердің статистикалық өңдеуін жасау үшін
біріншіден мәліметтерді құрастырады. Ол мәліметтерде әрбір интервалдық электрлік беріктігі мен /Еті/ әрбір интервалдың ішіндегі үлгінің саны /nі
/ көрсетіледі.
Мәліметтер құрастырудың тәртібі мынандай.
2.4.1 Бақылау нәтижелерін Ет мәндерінің минимумнен максимумге қарай өсу
тәртібі бойынша орналастырамыз /вариациялық қатар/.
2.4.2 Ет мәндерінің вариациялық қатарын тең интервалдарға бөлеміз. Әдетте 8-
ден 12-ге дейін бөлінеді.
2.4.3 Әрбір nі –ші интервал үшін үлгілер санын анықтаймыз. Мысал үшін 2.1-
кесте /2.2/ және /2.3/ формулалары арқылы май сіңдірілген кабель қағазы үшін
  т мен -ны есептеудің сұлбасы берілген.