Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар
Дисперсті жүйелерде броундық қозғалыс қалай жүреді?
Дисперсті жүйелердегі осмостық қысымның ерекшелігі неде?
Дисперсті жүйелердегі диффузияның ерекшелігі неде?
Седиментация үрдісін сипаттаңыз. Дисперстік бөлшектің шөгу жылдамдығының теңдеуін жазып, оның орындалу шарттарын атаңыз.
Дисперсті жүйенің седиментациялық-диффузиялық тепе-теңдігін сипаттаңыз.
5. Дисперсті жүйелердің оптикалық қасиеттері
Коллоидтық жүйелердің оптикалық қасиеттерінің ерекшеліктері олардың негізгі қасиеттеріне – гетерогенділік пен дисперстілігіне байланысты. Фазааралық бөліну беті жарықтық, электрондық, иондық және т.б. сәулелердің бағытын өзгертеді. Сонымен қатар жанасқан фазалар осы сәулелерді біркелкі жұтпайды (өткізбейді). Дисперсті жүйелер фазалық біртекті емес, сондықтан олардың оптикалық қасиеттері де бірдей болмайды. Микрогетерогенді және дөрекі дисперсті жүйелерге қарай бағытталған сәулелер бөлшектердің бетіне түсіп, одан шағылысып немесе сынып әртүрлі бағытта жүйеден шығады. Сәулелердің дисперсті жүйеден түзу өтуіне олардың бөлшектен бөлшекке өткенде көп есе сынуы мен шағылысуы кедергі жасайды. Нәтижесінде дисперсті жүйеден шыққан сәулелердің қарқындылығы бастапқыдан аз болады. Дисперстік фазаның концентрациясы мен дисперстілігі неғұрлым үлкен болса, соғұрлым жүйеден шыққан жарықтың қарқындылығы да аз болады. Дисперстіліктің артуы сәулелердің дифракциялық шашырауына (опалесценцияға) әкеліп соғады.
Дисперсті жүйелердің оптикалық қасиеттерін зерттеу арқылы олардың құрылымын, бөлшектердің өлшемдері мен концентрациясын анықтауға болады. Сонымен қатар, оптикалық әдістермен қарапайым оптикалық микроскоптан көрінбейтін бөлшектерді де зерттеуге болады.
Электрмагниттік жарық толқынының дисперсиялық ортадағы қозғалысын қарастырайық. Дисперсиялық ортадан өткенде, жарық жұтылады, шағылысады немесе шашырайды. Бөлшектердің беті жарықты геометриялық оптиканың заңдарына сәйкес шағылыстырады, бірақ шағылысу бөлшектердің өлшемдері толқын ұзындығынан артық болғанда ғана байқалады. Бұл құбылыс спектрдің көрінетін бөлігі (0,4-0,7 мкм) дөрекі дисперсті жүйелерге түскенде байқалады. Бөлшектердің өлшемдері толқын ұзындығынан кіші болатын жоғары дисперсті жүйелерге жарықтың шашырауы тән.
Достарыңызбен бөлісу: |