С. А. Козлова, Т. А. Куликова

басты және жалғыз функциясы - тәрбиелеу функциясы

жүктеу 4,62 Mb.

Pdf просмотр

бет	86/298
Дата	11.02.2023
өлшемі	4,62 Mb.
	#41256

1 ... 82 83 84 85 86 87 88 89 ... 298

Кітап мектепке дейінгі тәрбие

132
басты және жалғыз функциясы -
тәрбиелеу функциясы
: балалар
өз мақсаттары, мазмұны мен ұйымдастару түрлері бойынша
олардың әрқайсы тұлғасын қалыптастыруға бағытталған.
Мектепке дейінгі балаларға қатысты «балалар ұжымы»
терминің қолдануда белгілі бір шарттылық бар. Біріншіден,
мұндай ұжымда ересек адам сөзсіз бар. Ол балалардың өмірін
ұйымдастырады, қызметтің себептері мен мақсаттарын еңгізеді,
әр
адамның
дұрыс
қарым-қатынастары
мен
дамуын
қалыптастырады.
Ересектер
мен
балалар
арасындағы
байланыстар неғұрлым жұқа және күрделі, ал ұжымда,
әрқайсысы тең дәрежеде жұмыс орында. Екіншіден, балалар
ұжымы әртүрлі негізде (жиі кездейсоқ) және әртүрлі кезеңге
жиналуы мүмкін.
Коллективизм - бұл күрделі интегралдық қасиет, ол, сөзсіз,
ересек адамға толықтай тән болуы мүмкін. Мектепке дейінгі
жасты бірінші, ұжымдылықты қалыптастырудың базалық кезеңі
ретінде қарастыру керек. 3-6 жастағы балаларға қатысты,
ұжымдық қарым-қатынастар тәрбиелеу
туралы, яғни өзара
көмектесумен,
бауырмалдылықпен,
достықпен,
жауапкершілікпен,
мейірімділікпен,
бастамашылықпен
сипатталатын қарым-қатынастар айту дұрысырақ болуы мүмкін.
Мұндай қатынастарды тәрбиелеу шарты балалардың басқа
адамдармен: ересектермен, құрдастарымен тілдесу болып
табылады. Байланыс арқылы бала әлеуметтiк әлемдi бiледi,
әлеуметтiк тәжiрибені меңгереді және иеленеді, ақпарат алады
және өзара iс-қимыл, уайымдау, өзара ықпалдастық тәжірибесін
алады (Коломинский Я.Л., Артемова Л.В.). Тілдесудің пайда
болу пайда болуының алғышарты - баланың басқа адамға
бағыттауы, оған қызығушылығы болады. Бұл қызығушылық
ерте жаста көрінеді (Аксарина Н.М., Лямина Г.М., Павлов Л.Н.,
Волосова Е.В. және басқалар).
Жапон мұғалімдері балаларды ұжымда тәрбиелеуге үлкен
мән береді. Олар бір жасқа дейінгі балалар тобында қазірдің
өзінде ұжымды қалыптастыру туралы айтуға болады деп
санайды. Бұл көзқарастың қолдаушылары ұжымның дамуында
екі кезеңді ажыратады: жанашырлық кезең (3 жасқа дейінгі
балалар) және автономды ұжым (3 жастан 6 жасқа дейінгі
балалар). Бірінші кезеңде мұғалімдер өз күштерін балаларды
бір-бірлеріне қайырымдылықты нығайтуға, өзара көмекке
бағыттайды. Міне мысалдардың біреуі: «Балабақшаға жаңадан

133
келген Мари (1жас 8ай) өзі қыш-қымырға бара алмайды».
Тәрбмеші бүкіл топқа бұрылып: «Балалар, Маридің жанында
қыш-қымырға біреулерін отырындар!» - дейді. Тикако өз
шалбарларын тез шешіп және Маридің жанындағы қыш-
қымырға отырады. Екі қыз бір-біріне күлімсіреді және қыш-
қымырға бірге баруға үйренеді. Сол күннен бастап Мари қыш-
қымырды жаман көрген жоқ» (Мектепке дейінгі балалар
ұжымың қалай ұйымдастыруға болады: жапон тілінен
аударылған .- М., 1991).
3-тен 4 жасқа дейінгі балалармен жұмыс істеуде өзін-өзі
басқаруда көрінетін тәуелсіздік тәрбиеленеді. Ақырында, 4-6
жас аралығындағы балалармен жұмыс жасағанда, тәрбиешінің
назары бірлескен жұмыс әрекетін ұйымдастыруға аударады
(«Сацумдық сорпасын біз бірге дайындаймыз!»). Көріп
отырғаныңыздай,
жапондық
тәрбиешілер
бір
жағынан
балалардың өзара әрекеттесуіне, бір-біріне мейірімділік
танытуына, бір-біріне мұқтаждықтарын дамытуға үлкен мән
береді. Басқа жағынан, олар «ұжым» ұғымның мағынасын
төмендетеді, оны тек өзара әрекеттесуімен шектейді.
Отандық тәрбиешілер ұжым туралы әңгіме тек мектеп
жасынан бастағаны заңды, бірақта оның негіздері ерте және
мектепалды жаста іргетасы қаланады деп санайды.

жүктеу 4,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 82 83 84 85 86 87 88 89 ... 298