С. А. Козлова, Т. А. Куликова

Дамытушы оқыту қағидалары

жүктеу 4,62 Mb.

Pdf просмотр

бет	156/298
Дата	11.02.2023
өлшемі	4,62 Mb.
	#41256

1 ... 152 153 154 155 156 157 158 159 ... 298

Кітап мектепке дейінгі тәрбие

(Выготский Л . С .

Дамытушы оқыту қағидалары.
Оқыту процесін баланың
потенциалдық мүмкіндіктерге бағдарды талап етеді. Қағида
негізінде жатқан заңдылыққа сәйкес оқыту - бала тұлғасының
дамуының оның ақыл есінің, еске сақтауының және басқа
психикасының жаңа қасиеттерінің пайда болуының, сонымен
бірге
қабілеттері,
қызығушылықтары,
бейімділіктерінің
қалыптасуының қозғаушы күші. Л.С.Выготский бойынша,
балада
дамудың екі зонасы
бар. Біріншісі -
актуалды даму
зонасы
- осы жасқа жеткен деңгейі. Ол, баланың нені өздігімен
орындай алатынын немесе орындай алмайтынын көрсетеді.
Дамудың актуалды деңгейі баланың бүгінгі өмірінің мазмұнын
анықтайды және баланы ертеңгі өмірге кіруіне дайындайды.
Өзекті даму зонасының айналасында кең шеңбер -
ең жақын
даму аймағы
пайда болады, баланың ертеңгі даму деңгейі. Ең
жақын даму аймағы - оқыту мен дамуда анықтаушы болады:
бала бұл зонада педагогпен бірігіп жасағанын, ертең ол
өздігімен жасай алады, яғни өзекті даму деңгейіне өтеді деген
сөз. «Оқыту дамуың алдында жүргенде ғана жақсы», - деп
жазған А.С.Выготский. Сондай оқыту жетілу кезеңінде, ең
жақын даму зонасында жатқан бір қатар функцияларды оятып
өмірге шақырады.
(Выготский Л . С .
Шығ. жинағы.: 2 т. - М.,
1982. - Т.1. - 252 б). Дамытушы оқытудың концепциясын
Л.В.Занков, Д.Б.Эльконин, В.В.Давыдов, Л.А. Венгер жасағаны

247
көп мектеп пен мектепке дейінгі мекемелерде практикада іске
асып жатыр.
Ғылымның қағидасының
басшысы баланың шындықты
дұрыс көрсететін нақты білімді меңгеруінен тұрады. Сонда
мұнан былай олар сәйкес ғылым түсініктердің негізін құрайды,
мектепте оқу пәндерін үйренуді жеңілдетеді. Білім өзінің
ғылымилығын жоғатпай, шындықты әртүрлі тереңдіктен
көрсете алады.
А.П.Усованың зерттеулерінде мектепке дейінгі балаларды
құбылыстардың маңызды белгілерін ерекшелемей сыртқы
сапасы
мен
қасиеттері
туралы
түсінік
қалыптастырылатындықтан
тек
эмпирикалық
біліммен
шектелуге болмайтындығы дәлелденген. Эмпирикалық білім
қажет, өйткені дәл соның негізінде талдаудың, абстракцияның,
жинақтауға, тұжырымдарына қабілеттілік қалыптасады. Бірақ
осы қабілеттің одан арғы дамуы үшін балаларға құбылыстар
арасындағы жалпы тәуелдікті қамтып көрсететін (кейбір
математикалық тәуелдіктер, табиғат әлеміндегі байланыстар
жіне т.б.) теориялық білім беру керек. Теориялық оқытудың
бастпқы нысандары ғылымның қағидасының келесі ережелерін
ұстануды талап етеді:
■
балаға
затар,
құбылыстарды
бұрмаланбаған
түрде
қабылдауды қамтамасыз ету, оларға жағымды көзқарасты
орнату, қызықтыру;
■
затты қайталап көрген кезде балаға оның маңызды белгілерін
қасиеттерін
анықтауға,
қарапайым
байланысты,
көзқарастарды түсінуге жетелеп көмектесу керек, танысып
жатқан заттарды, олардың бөлшектерін, қасиеттерін дұрыс
атауды кейбір жалпы қолданудағы ғылыми терминдерді
қолдана отырып үйрету керек;
■
балаларға зерттеліп жатқан заттардың (обьектілердің) даму,
өзгеру суретін ашық көрсету олардың назарын даму
маңыздырақ жақтарына, сыртқы жағдайларға, орынға,
уақытқа тәуелдігіне аудару.

жүктеу 4,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 152 153 154 155 156 157 158 159 ... 298