«роль транспортной науки и образования в реализации пяти институциональных реформ», посвященной

    деген  мақаласында  оның  төрт  суреті  көрсетілген  [5]. 

Солардың екеуіне зейін салайық.Үшінші суретті негізінен Еуропа мен орыс тарихшылары 

қолданған  болса,төртіншісі  ислам  дініндегі  түркі  елдерінің  пайдаланып  жүрген 

тұрандықтар салған сурет. 

Шыңғыс  ханның  суреті  жайындағы  құпия  екі  суретіне  байланысты.  Осы  екеуін 

мақаламызға енгізіп, басқа екеуіне қызығушылар И.Қабышұлының жоғарыда көрсетілген 

мақаласынан  не  осы  жолдар  авторының 

  кітабынан  қарауына 

болады [6] . 

Біздің 1990 жылға дейін Шыңғыс хан суреті  деп  немересі Құбылай  орнатқан Юан 

ұлысын  құртқан,қытай  əскерінің  қолбасшысы  Го-цы-синнің  суретіне  табынып  келіппіз, 

яғни оның дұшпанын дəріптеппіз. 

Қытайда  əркез  билеуші  хандардың  жəне  ханшайымдардың  суреттері  сақталатын 

мұражай  болған.  Оған  кез-келген  адам  кіруге,  көруге  тиым  салынған.  Бірақ,  əйгілі 

француздың  миссионері 

А.  Гюбрек

  амалын  тауып  кіріп,  мұндағы  суреттердің  дұрыс-

бұрыстығына  мəн  бермей,  Қытайдың  қылқалам  шеберлерінің  ең  озық  дүниесі  деп  1-

суретті асыра мақтаған. 

1968  жылы  этнограф-зерттеуші  Л.П.  Сычев 

  деген  мақаласын 

журналына 

жариялайды  [7].  Бұл  сурет  Юан  ұлысын  талқандаған  Қытайдың  Мин  патшалығының 

қолбасшыларыныкі болып шығады. Кейін бұл суретті Чин ұлысының суретшісі Шангуан 

Жоу

 

салады  да,  баспаханадан  көбейтіп,  əлемге  таратады.  Осылайша,  Шыңғыс  хан  деп 

Ал  Юан  ұлысының  хандары  мен  ханшайымдары  суреттерінің  арасынан  табылған 

суретке  (№2)  зер  салайық.  Ғалымдардың  пайымдауы  бойынша,  бұл  суретті  Шыңғыс 

ханның  немересі  Құбылайхан  Юан  ұлысының  дəуірлеп  тұрған  шағында  Жалайыр  Қара 

Қасен  дархан (моңғолда ұстаны -

«дархан»

 деп қастерлеп 

 - 

ақылгөй  ғұлама,  ғажайып  суретші  адам  болған.  Оның  салған  суретінде  Шыңғыс  хан 

басына айқара жапқан ақ құндыз тұмақ, үстіне қаусырмалы орама жағалы ақ шапан киген 

кең  маңдайлы,  келіскен  келбетіне  ақ  бурыл  сақалы  жарасқан,  оң  құлағының  артында 

сырғаға  ұқсаған  дөңгелене  түйілген  шашының  шеті  қылтиған,  тұмақ  астынан  самайына 

қарай қос кекілін жара тараған, терең ой үстінде отырған адам бейнеленген. Шыңғыс хан 

 

 

 

 

166 

 

 

«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ  «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» 

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

 

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

замандастары  оны  көбіне  осылай  бейнелейтін  жəне 

жүктеу 15,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: