«роль транспортной науки и образования в реализации пяти институциональных реформ», посвященной

 

 

 

 

162 

 

 

«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ  «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» 

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

 

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

итермелейді.  Қазақ  тарихшылары  кейінгі  кезде  Шыңғыс  ханды  əрісі  түрік,  берісі  қазақ 

ету,  тіпті  керей,  адай,  найман,  қоңырат,  меркіт,  жалайыр  т.б.  рулардың  біріне  жатқызу 

ойларын ашық айтып та, жазып та келеді.   

Шыңғыс ханның шығу тегіне байланысты соңғы кезде əлем ерекше қызығушылық 

танытуда.  Моңғол  зерттеушілері  Шыңғыс  ханды  моңғол  десе,  қытайлық  тарихшылар 

оның тегін қытай халқынан іздестіреді. Украин зерттеушілері де қағанның тегінен дəмелі. 

Мəскеулік  генетиктер  Моңғолиямен  шекаралас  болған  Тува,  Бурятия  жəне  Қалмақстан 

тұрғындарының  1,7  пайызында,  тіпті,  Алтай  қазақтарында  қағанның  ДНК-сы  8,3  пайыз 

деп əлемге жар салып отыр. Шыңғыс ханның жоғарыдағы аты аталған халықтардың тегіне 

жататындығы туралы ешқандай тарихи дерек жоқ. Айтатындары - олардың халқының кей-

біреуінде Шыңғыс ханның ДНК-сы (V хромасома) бар дейді. 

«Ал  енді  осыны  айтып  отырған  ғалымдардың  қолында  Шыңғыс  ханның  өзіне  тəн 

ДНК  бар  ма?  деген  сауал  туындайды.  Моласы,  сүйегі  табылмаған  соң  ДНК  қайдан 

болсын?»  деп  тұжырымдайды  ғалым  Төреғали  Тəшенов.  ДНК  оның  қай  жақындарынан 

алынғаны да белгісіз. 

Сонымен, Шыңғыс ханның тегі кім? 

Əкесі  Есүкей  –  Қиат  руының  Бөржігін  əулетінен.  Шешесі  Əуелен,  бəйбішесі  мен 

əйелі    Бөрте  -  қазақ  тайпаларына  жататын  Қоңырат  руының  қыздары  екені   

«Моңғолдың 

құпия  шежіресі»,  «Алтын  топчы» 

шежірелерінде,  моңғол  мен  Шыңғыс  хан  тарихын 

зерттеп  жүрген  көптеген  авторлардың  еңбектерінде  анық  жазылған.  Осыларға  сүйеніп 

тарихтың  терең  қойнауына  көз  жіберсек,  Қиат  руы  Шыңғыс  хан  дүниеге  келгенге  дейін 

үш  жүз  жыл  бұрын  Əмудария  мен  Сырдария  арасындағы  Мəуеренахр  аймағында  өмір 

сүрген.  Қиат

  д

ейтін  қала  да  болған.  Бұл  –  ежелгі  түрік  тайпаларының  мекені.  Осыдан 

Шыңғыс  ханның  арғы  тегі  түркі  тайпаларынан  емес  пе  екен  деген  сауал  туындайды. 

Көшпелі  түркі  Қытайдың  солтүстігі  мен  қазіргі  Моңғолия  жеріне  қалай  барған?  Біздің 

пікірімізше, ғұндардың Ұлы қоныс аударуынан бұрын ежелгі түрік рулары мен тайпалары 

осы  аймаққа  қоныс  аударуы  мүмкін  деп  ойлаймыз.  Түріктерден  қорғану  үшін  салынған 

Ұлы Қытай қорғаны да осының айғағы емес пе? Олардың көптігіне таң қалған жергілікті 

тайпалар немесе түріктердің өздері көшпенділерді 

жүктеу 15,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: