«роль транспортной науки и образования в реализации пяти институциональных реформ», посвященной

 

 

 

 

501 

 

 

«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ  «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» 

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

 

Оценка  надежности  объектов  при  помощи  математических  методов  на  основании 

обобщения  накоплено  статистической  информации  об  их  работе  в  реальных  условиях 

эксплуатации  позволяет  выявлять  вероятностные  закономерности  и  соотношения  между 

случайными  факторами,  в  различной  мере  влияющими  на  работоспособность, 

безотказность и долговечность объектов.  

Надежность работы  техники зависит от объективных и субъективных факторов.  

Объективные  факторы  –  действие  окружающей  среды,  механические  и  другие 

воздействия (износ, старение, нагрузка).  

Субъективные  факторы  –  зависят  от  действия  человека  (выбор  схемы, 

конструкции, режимов работы, ТО и ремонтов)  

Результат  действия  этих  факторов  на  машину  –  отказ

. 

Методы  исследований 

надежности  основаны  на  том,  что  отказ  -  случайное  событие  и  для  предупреждения 

необходимо знать физические причины и закономерности возникновения и развития его.  

Случайным  называют  событие,  которое  при  рассматриваемом  сочетании  условий 

может произойти, а может и не произойти.  

При  проведении  большого  числа  испытаний  обнаруживают  определенные 

закономерности  в  наступлении  случайных  событий.  Изучение  этих  закономерностей 

составляет одну из задач теории вероятностей  

Изучение  закономерностей  появления  отказов  как  случайных  событий  является 

центральным вопросом всей проблемы надежности.  

Испытание  (опыт)  –  это  практическое  создание  некоторых  условий,  правил, 

влияющих  на  некоторое  физическое  явление,  с  регистрацией  результатов.  В  результате 

испытаний происходят явления: единичные или массовые.  

Единичные  –  явления,  которые  возникла  однократно  и  при  многократном 

воспроизведении того же испытания не повторяется.  

Массовые – явление, повторяющееся при многократном воспроизведении опыта.  

Событие  –  это  качественный  результат  испытаний,  проводимого  при  выполнении 

определенных условий.  

Достоверным – называется событие, которое произойдет неизбежно при заданных 

условиях. 

Невозможным называет событие, которое при тех же условиях заведомо произойти 

не может. 

Несовместимыми  называют  два  события,  когда  при  испытании  появление  одного 

исключает возможность появления другого (отказ-работоспособность). 

Совместимыми  называют  два  события,  при  испытании  появление  одного  не 

исключает возможность появления другого. 

Единственно  возможными  называется  событие,  хотя  бы  раз  зафиксированное  при 

испытаниях. 

Равновозможными  называются  несколько  возможных  событий,  появившихся  в 

процессе  испытаний  и  при  этом  нет  оснований  предполагать,  что  появление  одних 

возможнее появления других. 

Независимыми  называют  событие,  появление  которых  не  зависит  от  того,  какое 

событие происходит перед этим (независимый отказ). 

Все  случайные  величины  можно  разделить  на  две  группы  непрерывные  и 

дискретные. 

Непрерывными  случайными  величинами,  называют  такие,  которые  в  некотором 

интервале могут принимать любое значение. 

Дискретными случайными величинами называют такие, которые могут принимать 

лишь определенное значение Число бракованных деталей в 

партии  изношенных  -  дискретная  случайная  величина,  а  величина  износа  этих 

деталей - непрерывная случайная величина. 

 

 

 

 

502 

 

 

«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ  «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» 

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

 

Случайное  событие  при  неоднократном  воспроизведении  одного  и  того  же  опыта 

или  испытания  в  одних  и  тех  же  условиях  протекает  всякий  раз  несколько  по-иному  в 

различные  моменты  времени.  Ввиду  этого  для  количественной  оценки  случайного 

события  используют  вероятность  того,  что  случайная  величина  окажется  в  указанном 

интервале ее возможных значений. 

Вероятность  —  это  объективная  математическая  оценка  возможности  реализации 

случайного  события  или  случайной  величины  Вероятность  события  А  —  это  отношение 

числа  случаев,  благоприятствующих  наступлению  данного  события,  ко  всему  числу 

несовместных, единственно возможных и равновозможных событий 

Р( А) 

= 

т/ N 

где т - число случаев, благоприятствующих наступлению события, 

N

- число несовместных, единственно возможных и равновозможных 

событий. 

Р( А)

=1 – событие достоверно, 

Р( А)

=0 – событие невозможно. 

Основные  характеристики  надежности  имеют  значительный  разброс,  т.е.  они 

случайные  величины,  а  поэтому  при  многократном  повторении  они  подчиняются 

определенным статистически устойчивым законам распределения случайной величины. 

Распределение  случайных  величин  -  это  совокупность  значений  случайных 

величин  расположенных  в  возрастающем  порядке  с  указанием  их  частот  для 

эмпирических распределений или вероятностей для теоретических распределений.  

Эмпирическое  распределение  случайных  величин  строится  в  виде  гистограммы  1, 

где  по  горизонтальной  оси  откладывают  показатель  надежности 

t 

(рисунок  1),  а  по 

вертикальной - опытную вероятность 

i Р 

или опытную частоту 

i m.

 

 

 

 

 

Рисунок 1 – Гистограмма (1), полигон (2), дифференциальная кривая закона нормального 

распределения (3) и закона распределения Вейбулла (4) 

 

Гистограмма,  полигон  и  кривая  опытных  вероятностей  дает  наглядное 

представление  об  опытном  распределении  и  позволяет  решить  ряд  инженерных  задач 

графическими способами. 

Показатели  надежности  транспортной  техники  и  их  элементов  определяют  в 

результате  испытания  или  наблюдения  группы  однотипных  машин  или  однотипных 

элементов  в  условиях  их  нормальной  эксплуатации.  Полученные  значения  отдельных 

 

 

 

 

503 

 

 

«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ  «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» 

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

 

показателей надежности обычно в дальнейшем переносят на все машины, т. е. на полную 

совокупность  машин,  в  результате  чего  оценивают  надежность  машин  данной  марки  и 

разрабатывают  мероприятия  по  повышению  качества  их  изготовления  и  ремонта. 

Полученный  показатель  надежности  может  быть  перенесен  на  отдельные  частные 

совокупности  машин  для  разработки  и  планирования  режимов  их  технического 

обслуживания и ремонта в конкретном хозяйстве. Такой перенос показателей надежности 

от одной группы машин на другую правомочен только в случае достаточной массовости и 

достоверности  первичной  информации.  Результаты  испытания  машин  на  надежность 

(количественные  оценки  показателей  надежности)  зависят  от  многих  факторов: 

квалификации  машинистов  и  наблюдателей,  почвенных  и  климатических  особенностей, 

сорта  и  чистоты  горюче-смазочных  материалов,  качества  запасных  частей  и  др.  Все  это 

вызывает  необходимость  внесения  коррективов:  определения  по  данным  первичной 

информации  для  данной  совокупности  машин,  общего  теоретического  закона 

распределения  показателя  надежности  для  полной  совокупности  машин.  Теоретический 

закон распределения выражает общий характер изменения показателя надежности машин 

и  исключает  частные  отклонения,  связанные  с  недостатками  первичной  информации. 

Такой  процесс  замены  опытных  закономерностей  теоретическими  называется  в  теории 

вероятностей процессом выравнивания (сглаживания) статистической информации. 

В  теории  надежности  для  выравнивания  опытной  информации  используют 

большое  количество  различных  законов  распределения.  К  таким  законам,  например, 

относятся:  нормальный  (Гаусса),  логарифмически-нормальный,  экспоненциальный, 

биноминальный, гамма-распределение, Пуассона, Вейбулла, Релея, Стьюдента и др. 

У  каждого  закона  своя  область  применения,  свои  параметры  и  расчетные 

уравнения, свои заранее приготовленные таблицы, упрощающие проведение расчетов. 

 

ЛИТЕРАТУРА 

 

1.  Г.  И.  Ивченко,  И.  Ю.  Медведев.  Введение  в  математическую  статистику.  Учeбник.  2010 

год. 600 стр.  

2.  КИБЗУН  и  др.  Теория  вероятностей  и  математическая  статистика.  Базовый  курс  с 

примерами и задачами. М.: Физматлит, 2002. - 224 с.  

3. Игорь Гайдышев. Анализ и обработка данных. Специальный справочник. 2001. - 742 стр.  

 

 

ӘОЖ 656 

 

Муратбекова  Г.В.  – 

т.ғ.к.,  доцент,  М.Тынышбаев  атындағы  Қазақ  Көлік  жəне 

Коммуникациялар Академиясы (Қазақстан, Алматы қ.)

 

Мукушева  Н.К.  – 

студент,  М.Тынышбаев  атындағы  Қазақ  Көлік  жəне 

Коммуникациялар Академиясы (Қазақстан, Алматы қ.)

 

 

НОВОИШИМСКАЯ СТАНЦИЯСЫНДА ПАЙДАЛАНУ ЖҰМЫСЫ 

 МЕН ТИЕУ ТУСІРУ ОПЕРАЦИЯЛАРЫН ТИІМДІ ЕТУ 

 

Новоишимская  станциясы  негізгі  мақсаты  жəне  жұмыс  сипаты  бойынша  телімдік 

станция болып табылады жəне 1-ші класқа жатады, ол Көкшетау-Қостанай телімінің 216 

км пк 5 орналасқан жəне үш бағыт бойынша жұмыс жасайды: 

Новоишимская – Пресногорьков 

Новоишимская – Көкшетау 

Новоишимская –  Қостанай 

 

 

 

 

504 

 

 

«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ  «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» 

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

 

Новоишимская  –  Қоскөл  аралығы  (Новоишимская  –  Қостанай  аралығында 

орналасқан)  –  бір  қатарлы  жол,  екі  жақты  автоблоктаумен  жабдықталған,  тепловоздық 

тартыммен қызмет көрсетіледі. 

Новоишимская  –  Первая  Целинная  аралығы  (Новоишимская  –  Көкшетау 

аралығында орналасқан)  – екі қатарлы жол, əрбір жол бойынша бір жақты автоблоктау 

бар, электрленген,  электровоз тартымымен қызмет көрсетіледі. 

Новоишимская  –  Белоградовка  аралығы  (Новоишимская  –  Пресногорьков 

аралығында орналасқан)  – екі қатарлы жол, əрбір жол бойынша бір жақты автоблоктау 

бар, электрленген,  электровоз тартымымен қызмет көрсетіледі. [3] 

Қосымша құрылғыларды қолдану арқылы автоблокировка екі  қатарлы аралықтың 

бір  қатары  бойынша  екі  жақты  қозғалысын  ұйымдастыруға  мүмкіндік  береді.  Станция 

тетіктер  мен  орталық  тəуелділіктері  бар  блоктық  типті  сигналдардың  маршруттық  – 

релелік  орталықтандырумен,  құрылғылардың  орталық  қоректенуімен  жəне  тетіктерді 

маршруттық басқарумен жабдықталған. 

Тетіктер мен сигналдарды басқару үшін пойыздардың қабылдануы жəне жөнелтуі 

кезінде,  орталықтандыру  орынының  бөлмесінде  марневрлік  жұмыстарды  жасау  кезінде 

ақпарат шығарғыш таблосы бар пульт-манипулятор орналасқан. 

Бекеттің  жұп  бағытында  құрамдардың  ажыратылуы  жəне  қалыптасыуы  үшін  аз 

қуатты  механикаландырылмаған  төбешік  бар.  Төбешіктің  қозғалмайтын  бөлігі  №  302 

тетіктен  төбешіктің  бүйіріне  дейін  210  метр,  ал  төбешіктің  түсірмелі  бөлігі  төбешіктің 

бүкірінен  №  308  тетігіне  дейін  –  60  метр.  Сұрыптау  төбешігі  екі  тежеуіш  позициямен 

жабдықталған.  1-ші  тежеуіш  позициясында  6  данамен  орнатылған  КНП-5  жартылай 

крестовиналы  типті  табандылақтырғыштар:  3  сол  жақты,  3  оң  жақты.  Жол  басындағы 

түзу  учаскелеріндегі  алғашқы  тежеуіш  позиция  –  вагондардың  қозғалыс  жылдамдығын 

реттеу үшін. Екінші тежеуіш позициясы «нысаналық», ол сұрыптау паркінің жолындағы 

тіркеуден  босату  жылдамдығын  реттеу  үшін  жəне  түйісу  5  км/сағ  жылдамдық  жоғары 

өтпеу үшін қызмет етеді. 

Қазіргі  таңда  көп  қолданысқа  ие  болған  айырлы  автотиегіштер  негізінен  жүкті 

ашық  алаңдарда,  логистикалық  орталықтарда,  тауарлық  немесе  іріктеу  станциялар  мен 

терминалдарда  жүктиеуге  немесе  түсіруге  арналған.  Бірақ  кейбір  кезде  газ  немесе 

бензиндік  қозғалтыштары  бар  машиналар  жабық  бөлмелерде  қолданылады.  Бірақ 

осындай қойманың ауданы, əдеттегідей, үлкен болады. 

Осы  машиналардың электртиегіштерге қарағанда, бірқатар артықшылықтары бар. 

Біріншіден,  олар  арзан.  Екіншіден,  отынды  қойманың  ішінде  бакқа  құйып,  сөйтіп  тез 

құюға болады. 

Машиналардың  кейбір  модельдері  жолдан  тыс  жүруге  арналған  протекторы  бар 

шиналармен  жабдықталған,  ол  бұдыр  бетте  пайдалану  кезінде  оларды  салыстырмалы 

түрде қауіпсіз етіп жасайды. 

Айырлы автотиегіштің қозғалтқышының типі оның жүк көтерімділігіне əсер етеді. 

Дизельдік  автотиегіштер  одан  да  қуаттырақ  болып  табылады  жəне  ашық  алаңда  жұмыс 

жасауда  өте  бағалы  болып  табылады,  өйткені  жабық  бөлмеде  олар  тез  қыздырылуы 

мүмкін  жəне  шу  мен  пайдаланылған  газдардың  қарқынды  шығарылу  салдарынан 

жұмыскерлерге  ыңғайсыздық  туғызуы  мүмкін.  Дизельдік  техника,  əдеттегідей,  порттар 

мен  ірі  логистикалық  қоймаларда  жүк  түсіру  кезінде  жəне  іріжүкті  тауарды  орын 

ауыстыруға  қажетті  болған  жағдайда  пайдаланылады.  Осы  машиналарды  басты 

артықшылығы – олардың экономдылығы болып табылады. [9] 

Айырлы  универсалды  тиегіштер  (автотиегіштер)  жүктеу-түсіру  жəне  құрылыс-

монтаждау  жұмыстарында  даналанған  жəне  оралған  жүктерді  ашық  алаңдарда  жəне 

қатты  төсемі  бар  жолдарда,  сонымен  қатар  қоймалық  шаруашылықта  шағын 

қашықтықтарға  тасымалдау  үшін  қолданылады.Тиегіштер  ауысымдық  жұмыс  органдар 

комплектімен  жабдықталады:  əртүрлі  даналанған,  таралық  жəне  ұзынөлшемді  жүктерді 

 

 

 

 

505 

 

 

«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ  «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» 

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

 

(құбырлар,  бөренелер,  контейнерлер,  құрылыс  блоктары  жəне  т.б.)  жүктеу-түсіру,  орын 

ауыстыру  жəне  қоймалау  үшін  айырлармен  жəне  арнайы  захваттармен;  үйілме  жүктер 

үшін  грейферлік  ковштары  бар  тілшемен;  жүктерді  биік  емес  қашықтыққа  көтеру  жəне 

əртүрлі  құүрылыстық  конструкцияларды  жəне  жабдықтарды  монтаждау.  Ауысымдық 

жұмыс  органдары  гидравликалық  вертикалды  жүккөтергішке  ілінеді,  оның  орналасуы 

алдыңғы  (фронтальды)  немесе  бүйір  болуы  мүмкін.  Айырлы  тиегіштер    (1,  а-сурет)  2 

алдыңғы  жетекші  екі  жағы  да  құламалы  дөңгелектері  жəне  6  артқы  басқарылатын  бір 

жағы  құламалы  дөңгелектері,  1  ауысымдық  жұмыс  органы  бар  3  фронталды 

гиромеханикалық  жүккөтергіштері,  5  ауырлығы,  4  іштен  жану  қозғалтқышы, 

гидромеханикалық немесе гидростатикалық трансмиссиясы бар, қозғалу механизмі, жүк 

көтергіштің  гидрожүйесі  жəне  басқару  жүйесі  бар  пневмодөңгелектік  қозғалыс 

құрылғысынан тұрады. 

Тиегіштің  рульдік  басқару  гидрокүшейткішпен  жабдықталған.  5  ауырлығы 

(противовесі) қозғалатын тиегіштің өзіндік жəне жүктік тұрақтылықты қамтамасыз етеді. 

Автотиегіштердің негізгі жұмыс органы тік бұрышпен майысқан екі-үш қоссырық 

түріндегі  айырлы  подхват  болып  табылады,  қоссырықтар  ұлтианшада  орналастырылған 

жүк  астына  жинақталады.  Айырлы  подхват  жүккөтергіштің  13  көтергіш  кареткасының 

шарнирды түрде ілінеді. 

Жүккөтергіш  машинаның  рамасына  шарнирді  бекітілген  9  негізгі  рамамсын 

қамтииды.Негізгі  раманың  ішінде  катоктарда  бағыттауыштар  бойымен  12  жылжымалы 

рама тасымалданады, ол бағыттауыштарда роликтерде13 жүк кареткасы оған бекітілген 1 

жұмыстық  органымен  бірге  тасымалданады.  Жылжымалы  рама  11  гидроцилиндрмен 

тасымалданады. 

 

 

1.1-сурет. Айырлы 

универсалды

 тиегіштер: а – жалпы түрі; б - жүккөтергіш схемасы 

 

Механизм  7  екі  жүктік  шынжырларда  ілінген,  олар  12  жылжымалы  рамада  8 

жұлдызшаларын  айналып  өтеді,  9  негізгі  рамада  бекітіліп,  жылдамдықта  ұту  үшің  екі 

ретті  полиспастты  құрайды.  Жылжымалы  раманы  гидроцилиндрмен  жоғарыға  қарай 

тасымалдағанда,  каретка  жəне  жүк  гидроцилиндрдің  штогының  қозғалысынан  екі  есе 

болған жылдамдықпен көтеріледі. Жүккөтергіштің негізгі рамасы вертикальдан 10 екілік 

əрекетті  екі  жылжымалы  цилиндрмен  ауытқиды:  запхватты  жеңілдеті  мен  жүктітүсіру 

үшін  4...6°  бұрышқа,  жүктің  тасымалдау  кезінде  тұрақты  орналасуын  қамтаммасыз  ету 

үшін 10... 12° бұрышқа «өзіне қарай». 

Даналанған,  орамданған  ұзын  өлшемді  жүктер  мен  контейнерлермен    жүктеу-

жүксіздену жұмыстарын жүргізу үшін жүктік платформасы бар жəне айырлы подхватпен 

немесе жүктік ілмегі бар жүктік консольды тілшесімен жабдықталған бүйір жылжымалы 

жүккөтергішпен  автотиегіштерді  қолданады.  Жүккөтергіш  жүк  платформасының 

 

 

 

 

 

«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ 

_______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

қуысында  бағыттауыштар  бойынша  екілік 

Айырмен  немесе  ілмекпен  ілінген  ж

жəне 

жүккөтергіштің 

бастап

орналастырылады. 

Тиегіштердің гидравликалы

берілісі алатын реттелетін аксиалды

Заманауи айырлы тиегіштер амортизаторларда орнат

FOPS пен ROPS қауіпсіздік жүйелеріне ж

аибро-шудан оқшаулау кабинасы бар.

Новоишимская  станциясында

тиеу – түсіру құрылғыны ұсынамын:

 

1.2-сурет Айырлы автотиегіш моделі

1.3- сурет. HELI AC20 айырлы автотиегіш

 

-

 

жүккөтерімділігі 2-7т; 

-

 

тартым түрі – электрлі; 

-

 

бұрылыс радиусы – 2065мм;

-

 

машина ұзындығы – 2383 мм;

-

 

машина ені – 1150мм; 

-

 

айыр(вил) ауданы – 920*122*45

Жоғарыда ұсынылған автотиегіштерді Новоишимская станциясына енгізе отырып, 

станциядағы тиеу – түсіру жұмысын тиімдетуге болады. 

506 

 

РАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ  «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ»

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________

 

ыттауыштар  бойынша  екілік  əрекетті  екі  гидроцилиндрмен 

Айырмен  немесе  ілмекпен  ілінген  жүк  жүктік  платформа  деңгейіне  дейін  ке

бастапқы 

қаплыпқа 

қайтуына 

нкейін 

плвтформа

гидравликалық жүйелері машинаның негізгі күштік қ

берілісі алатын реттелетін аксиалды-поршендік гидронасостар қызмет көрсетеді.

Заманауи айырлы тиегіштер амортизаторларда орнатылған  үш бағытта реттелетін 

йелеріне жəне оператор креслосы бар ірігабаритті термо

шаулау кабинасы бар. 

Новоишимская  станциясындағы  тиеу-  түсіру  жұмысын  тиімдету  үшін  мен  келесі 

сынамын: 

 

сурет Айырлы автотиегіш моделі 

 

 

 

сурет. HELI AC20 айырлы автотиегіш 

 

2065мм; 

2383 мм; 

920*122*45 

ан автотиегіштерді Новоишимская станциясына енгізе отырып, 

мысын тиімдетуге болады.  

РАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

«100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» 

________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

рекетті  екі  гидроцилиндрмен  қозғалады. 

гейіне  дейін  кеөтеріледі 

айтуына 

нкейін 

плвтформаға 

қондырғысынан 

рсетеді. 

ытта реттелетін 

не оператор креслосы бар ірігабаритті термо-

шін  мен  келесі 

ан автотиегіштерді Новоишимская станциясына енгізе отырып, 

 

 

 

 

507 

 

 

«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ  «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» 

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

 

Артықшылығы: 

-

 

Ыдысты  –  дара  жүкті  тиеу  –  түсіру  кезінде  автотиегіш  қолмен  тиеп  – 

түсіргеннен 7 – 10  есе, 1 т жүкті өңдеу  үшін өзіндік құны 6 – 10  есе,  вагонның бос тұру 

уақыты 2 есе төмендейді.  

-

 

Электрлі  автотиегіштер  компактты,  маневрлі  жəне  жоғары  эксплуатациялық 

көрсеткіштерге  ие.  Олар  салыстырмалы  түрде  аз  капитал  салымын  қажет  етіп,  қысқа 

уақытта өзіндік құнын ақтап шығарады. 

-

 

Жүккөтерімділігі  2  т  тең  электротиегіш  тиеу  –  түсіру  жұмысымен  айналасып 

жатқан 3 жұмысшыдан 7 жұмысшыға дейін босатады. Электртиегішті сатып алуға жəне 

эксплуатациялауға кеткен шығын  12  айда ақталады

. 

Автотиегіштердің  қазіргі  уақытта  көп  қолданыстағы  2  түрі  бар:  іштен 

қозғалтқышы  бар  (электртиегіштер)  бензин,  газ,  жəне  электроқозғалтышпен  қозғалатын 

автотиегіштер. Автотиегіштердің соңғы жылдары тез дамуы қойма техникасынынң жəне 

тиеп – түсіру жұмытсарының дамуына үлкен үлес қосуда.  

Автотиегіштің келесі негізгі ерекшеліктерін атап кетуге болады: 

-

 

Экологиялық тазалығы, яғни зиянды заттарды шығармайды;

 

-

 

Жұмыс барысында шу шығармайды;

 

-

 

Энергияны көп шығындамайды.

 

Электроқозғалтқышты тиегіштер бұрын келесідей жетіспеушіліктері болған:  

-

 

автотиегішпен салыстармалы түрде алғанда төменгі маневрлігі жəне мобильдігі; 

-

 

батарея аккамуляторларына қосымша зарядка; 

-

 

шаңданған  немесе  кір  алаңдарда  жұмыс  қиындығы  немесе  мүмкін  еместігі,  осыған 

қоса химиялық агрессивті ортада жəне ауа райының əсеріне байланысты  жұмыс істеуі. 

Автотиегіштер  электортиегіштердің  кемшіліктеріне  қарағанда  ашық  алаңдарда 

жұмыс  істеуге  жақсы  қабілеттелінген.  Қазіргі  кезде  станциялардың  көбінде  ашық 

алаңдарда  жəне  қоймалардағы  тиеу  түсіру  жұмыстары  үшін  автотиегіштерді  жаппай 

қолдануда.  

Қазіргі  таңда  ауыспалы  токты  қолданатын  электрліқозғалтқышты  технологиялар 

(АС  -  қозғалтқыштар),  соның  ішінде  айырлы  электротиегіштердегі  қазіргі  кездегі  бар 

кемшіліктерді  жоққа  шығаруы  тиіс.  Ең  алғашқы  ауыспалы  токты  қолданған  айырлы 

автотиегішті  5  жыл  бұрын  «STILL  GmbH»  неміс  жəне  «Rocla  Oyj»  фин  компаниясы 

ойлап тапты.  

Ауыспалы  токты  қозғалтқыштарты  электоротиегіштерге  қолдану  арқылы 

келесі жетістіктерге қол жеткіздік:

 

а)  Манервлілігі

:  белгіленген  сипаттамада  қойма  жұмыстарын  орындау  кезіндегі 

көрсеткіштердің  жақсаруы  ескеріледі.  Бұл  сипаттамаға  келесі  көрсеткіштер  жатады: 

тиегіштің  жүкпен  жəне  жүксіз  қозғалған  кездегі  жылдамдығы,  айырдың  жүкпен  жəне 

жүксіз көтеру жылдамдығы.   

«Caterpillar»,  компаниясының  берген  мəліметтеріне  қарағанда  ауыспаы  токты 

қозғалтқышты  тиегіштер  маневрлігімен  автотиегіштің  орыннан  қозғалу,  жүріс  кезінде 

жылдамдықты арттыру жəне тоқтау сияқты көрсеткішімен теңескен.  

б)  Зарядка  тәуелділігі

:  АС  қозғалтқышты  конструкциялар  тежеу  кезінде 

энергияны  иімдетіп қайтарып  береді  –  энергия  қайта  аккумулятор  батареясына    20-30%  

қайтып қосылады. АКБ батареясының интенсивті жұмыс уақыты 8 сағат.  

в)  Қолайсыз  жағдайда  жұмыс  істеу

:  АС  қозғалтқыштары  жұмыс  кезінде    DС 

қозғалтқыштары  сияқты  ысымайды,  яғни  ауа  температурасының  ауысуын,  қойма  жəне 

жабық  алаңдардың  желдетуін  талап  етпейді.  Бұл  электроқозғалтқышты  қорғау 

қабатымен 

қаптауға 

мүмкіндік 

туғызды. 

Яғни, 

герметикалық 

түрде 

жабық 

электртиегішпен ауа райы жағдайына қарамай жұмыс істей беруге мүмкіндік туды.  

 

 

 

 

508 

 

 

«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ  «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» 

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

 

г)  Бағасы  және  эксплуатациялау  шығыны:  Айырлы  тиегіш  бағасы 

қарапайым  тиегіштерге  қарағанда  қымбаттырақ,  себебі  оның  батареясы  және 

қуаттау  мүмкіндігі  бар. 

Бірақ 

екі  тиегіш  тиімділігін 

салыстыру 

үшін 

механизмдердің 

техникалық 

эксплуатациялауға 

кететін 

шығынын 

қоса 

есептегендегі  шығынымен  есептеу  керек.  Ал  автотиегіш  пен  электротиегіш 

шығынын  салыстырсақ  электротиегіштер  шығыны  салыстырмалы  түрде  аз. 

Себебі  автотиегіште  екі  ТОО  тексерілістердің  арасы  300  мотосағат,    ал 

электротиегіште  500  мотосағат.  Осыған  қоса  электротиегіштерде  мотор  майын, 

тозатын  элементтердің  ауыстыру  қажеттілігі  жоқ.  Электорэнергия  бензин,  дизель 

майына қарағанда арзанырақ. 

 

Сонымен,  жоғары  келтірілген  барлық  мəліметтерді  ескере  отырып  келесі  2 

постулатқа жүгінуге болады. 

-

 

1  Айырлы  электротиегіштер  кейбір  ерекшеліктеріне  байланысты,  яғни 

маневрлілігі, қолайсыз жағдайда жұмыс істеу мүмкіндігі автотиегіштермен теңесті.  

-

 

2  Электротиегіштердің  шығыны  қоймада  жұмыс  істейтін  механизмдерге 

қарағанда төмен.

 

Əрбір  кəсіпорын  шығындарды  қысқартуды  көздейді,  соның  ішінде  теміржол 

көлігі.  Новоишимская  станциясындағы  тиеу  –  түсіру  жұмысны  тиімдету  үшін  HELI 

AC20 айырлы автотиегішін ұсынамын.  

HELI  AC20  айырлы  автотиегіші  электротиегіш  тиеу  –  түсіру  жұмысымен 

айналасып  жатқан  3  жұмысшыдан  7  жұмысшыға  дейін  босатуға  мүмкіндік  береді. 

Инвестициялардың 

өтемділігі 

бойынша 

толық 

инвестиция 

жобасы 

бастапқы 

инвестицияның пайда есебінен бірнеше жылда қайтарылады. 

 

ƏДЕБИЕТ 

 

1.

 

Гоманков  Ф.  С.,  Омаров  А.  Д.,  Бекжанов  З.  С.,  Технология  организация  перевозок  на 

железнодорожном транспорте. Алматы, Бастау, 2003 г. 

2.

 

Гриневич  Г.П.  Комплексная  механизация  и  автоматизация  погрузочно-разгрузочных 

работ на железнодорожном транспорте. – М.:Транспорт, 1981. – 343 с. 

3.

 

Атамкулов 

Е.Д., 

Жаңғаскин 

К.К. 

Железнодорожный 

транспорт 

Казахстана: 

перевозочный процесс/ Под общей ред Б.К. Алиярово: Монография, 2 том. – Алматы,

 2004 

 

 

УДК 656

 

 

Битилеуова  З.К

.  –  к.т.н.,  доцент,  Казахская  академия  транспорта  и  коммуникаций 

им. М.Тынышпаева (г. Алматы, Казахстан)

 

Жанарыстан  Ж. 

–  студент,  Казахская  академия  транспорта  и  коммуникаций           

им. М.Тынышпаева (г. Алматы, Казахстан)

жүктеу 15,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: