-кесте – Деңгейлер ауытқуына байланысты суағарлардағы аэраторлар тиімділігін ескеретін коэффициент мәні

9.4.5 Барботажды құрылыстардағы ауаның шекті шығынын q_b, м³/м³, мына формула бойынша анықтау қажет:

Залалсыздандыруды тоспа суларды биологиялық тазалаудан соң жүргізу қажет (немесе егер биологиялық тазарту қолданыла алмаса, физикалық-химиялық тазартудан соң).

9.5.2 Тұрмыстық және өндірістік тоспа суларды бірлестірген биологиялық тазарту, бірақ жеке механикалық тазарту кезінде негізделген жағдайда биологиялық тазалау құрылыстарына бермес бұрын суларды хлорлай отырып, механикалық тазартылған соң тек тұрмыстық суларды залалсыздандыруды қарастыруға рұқсат етіледі.

9.5.3 Су объектілеріне тасталатын ағын суларды залалсыздандыруды ӘН 2.1.5.732. сәйкес ультракүлгін (УК) сәулелендіруді жүргізу ұсынылады.

9.5.4 УК-сәулелендіру мөлшері тоспа суларды тазарту сипаты мен сапасымен анықталады, бірақ ол 30 мДж/см² кем болмауы тиіс.

Залалсыздандыруға бағытталған тазартылған суда өлшенген заттар мен ОБТ₅ құрамы 10 мг/л, ХПК – 50 мг/л, 1 литрдегі термотолерантты колиформды бактериялар – 5×10^-6, колифагтер – 5×10^-4 БОЕ/л аспауы қажет.

Көрсеткіштердің тым болмаса біреуі бойынша рауалы деңгейлерден асқан жағдайда нақты құрылыстар үшін сәулеленудің нақты мөлшерін анықтау және УК-сәулеленумен тиімді зарарсыздандыруды мүмкіндігінше қамтамасыз ету бойынша қосымша зерттеу жүргізу талап етіледі.

9.5.5 Негіздеме бойынша тазартылған су сапасына жоғары талаптар қойылған жағдайда залалсыздандыру үшін озонды қолдануға рұқсат етіледі. Озонды қолдана отырып залалсыздандырушы қондырғыларды жобалауды пайдаланушы қызметкерлердің еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасының барлық талаптарын ескере отырып, ғылыми-зерттеу ұйымдарының және жабдықты дайындаушы-кәсіпорындардың ұсыныстары бойынша орындау қажет.

9.5.6 Су объектісіне тастамас бұрын залалсыздандырылған судың қайта хорлануын қамтамасыз еткен жағдайда, хлормен немесе басқа құрамында хлоры бар реагенттермен (хлорлы әкпен, ерітінді тұздары немесе минералдандырылған сулар электролизімен, тоспа сулардың тікелей электролизімен химиялық кәсіпорындардан өнім түріндегі алынатын натрий гипохлоридімен) залалсыздандыруға жол беріледі.

9.5.7 Белсенді хлордың есепті мөлшерін:

- механикалық тазартудан соң 10,0 г/м³;

- тұндыру тиімділігі 70% жоғары кезінде және толық емес биологиялық тазарту кезінде механикалық химиялық тазартудан соң 5,0 г/м³;

- толық биологиялық, физикалық-химиялық және терең тазартудан соң 3,0 г/м³.
1-ЕСКЕРТУ Белсенді хлор мөлшерін пайдалану процессінде нақтылау қажет, бұл ретте байланыстан соң залалсыздандырылған судағы қалдық хлордың мөлшері 1,5 г/м³ кем болмауы тиіс.

2-ЕСКЕРТУ  Тазарту құрылыстарының хлор шаруашылығы реагенттерге арналған қоймалар сиымдылығын өзгертпей хлордың есепті мөлшерін 1,5 есе ұлғайту мүмкіндігін қамтамасыз етуі қажет.

9.5.9 Негіздеме кезінде тік электролизді орнатуға тоспа суларды физикалық-химиялық немесе биологиялық тазартудан соң қолдануға жол беріледі.

9.5.10 Басқару шкафы мен электр жабдығын тазарту құрылыстарының басқа жайларымен бұғаттауға жол берілетін жылытылатын жайларда орналастыруға жол беріледі.

9.5.11 Хлорлы тоспа суды араластыру үшін кез келген типті араластырғыштарды қолдану қажет.

9.5.12 Хлор немесе гипохлориттің құбырлар мен бұрушы астаулардағы немесе резервуардағы тоспа сумен байланысының ұзақтығын 30 минут деп қабылдау қажет.

9.5.13 Байланыс резервуарларын қырғыштары жоқ бастапқы тұндырғылар ретінде; ал резервуарлар санын – екіден кем емес етіп жобалау қажет. Су барботажын жітілігі 0,5 м³/(м²сағ) кезінде қысылған ауамен қарастыруға болады.

9.5.14 Биологиялық тоғандардан соң тоспа суларды залалсыздандыру кезінде хлоры бар тоспа судың байланысы үшін бөлікті бөлу қажет.

9.5.15 Контактілі резервуарларына түсетін жауын-шашын мөлшерін 98% ылғалдылық кезінде тоспа судың 1,0 м³ –мөлшеріне л түрінде қабылдау қажет:

- механикалық тазалаудан соң 1,5 л/м³;

- аэротенктер мен биосүзгілерде биологиялық тазалаудан соң 0,5 л/м³.

9.6.1.2 Биологиялық тазартылған суды терең тазарту үшін қалқып алынған заттарды алып тастауға және фосфорды реагентті алып тастауға (әртүрлі конструкциялы сүзгілер мен ағартқыштар), органикалық және азотты ластанудың терең қышқылдау (әртүрлі конструкциялы биосүзгілер мен биореакторлар, биологиялық тоғандар) және спецификалық ластаушы заттарды алып тастауға (ауыр металлдардың тұздары, биологиялық шірімейтін органикалық қосылыстар және т.б.) арналған құрылыстар қолданыла алады.

9.6.1.3 Ағын суларды терең тазалауға арналған құрылыстар ретінде әртүрлі конструкциялы түйіршікті жүктемелі сүзгілер, торшалы барабанды сүзгілер, биологиялық тоғандар, тоспа суларды оттекпен қанықтыруға арналған құрылыстар қолданыла алады.

9.6.1.4 Терең биологиялық тазалауға арналған құрылыстардың түрі мен конструкциясын таңдауды бастапқы тоспа су сапасын, ғылыми-зерттеу, консалтингтік, инжинирингтік ұйымдардың ұсыныстары бойынша оларды тазалау деңгейіне қойылатын талаптарды, тазалау үшін жабдықты өндіруші ұйым ақпараттарын және осыған ұқсас объектілерді пайдалану тәжірибесін ескере отырып, техникалық-экономикалық есептер бойынша анықтау қажет.

9.6.1.5 Өндірістік тоспа суларды жинау, мөлдірету және сусыздандыруға арналған биологиялық тоғандар мен жинақтағыш-тоғандарды жобалауды ҚНжЕ 2.06.03 және ҚН 551 талаптарына сәйкес 9.3.15.1 - 9.3.15.19 сәйкес жүргізу қажет.
9.6.2 Түйіршікті жүктемелі сүзгілер
9.6.2.1 Түйіршікті жүктемелі сүзгілерді келесі конструкциялы: бір қабатты, екі қабатты және қаңқалы үймелі сүзгі (ҚҮС) түрінде қарастыру ұсынылады.

Сүзгілерді конструкциясы мен климаттық шарттарына байланысты ашық ауада немесе орын жайда орналастыру қажет. Сүзгілерді ашық ауа астында қалдырған жағдайда, құбырлар, тиекті арматура, сорғылар мен басқа да коммуникациялар өтпелі галереяларда орналасуы қажет.

9.6.2.2 Сүзуші материал ретінде кварцты құмды, қиыршық тасты, гранитті шағылды, түйіршіктелген доменді шлакты, Антрацитті, керамзитті, полимерлерді, сондай-ақ қажетті технологиялық қасиеттерге, химиялық тұрақтылық пен механикалық төзімділікке ие басқа да түйіршікті жүктемелерді қолдануға болады.

9.6.2.3 Сүзгілердің конструктивті элементтерінің есебін ҚР ҚНжЕ 4.01-02 және осы нормативке сәйкес жүргізу қажет.

9.6.2.4 Қалалық және құрамы бойынша оған ұқсас өндірістік тоспа суларды биологиялық тазалаудан соң терең тазалауға арналған түйіршікті жүктемелі сүзгілердің есептік параметрлерін 9.28-кесте бойынша қабылдау қажет.

Сүзгілер алаңын есептеуді 15% тең рауалы әркелкілікті ескере отырып, максимальды сағаттық ағын бойынша жүргізу қажет.

9.6.2.5 Түйіршікті жүктемелі сүзгілерді жүктеу кезінде келесілерді қарастыру қажет:

- биологиялық тазалаудан соң тоспа суларды беру кезінде –сүзгілерінің (ҚҮС-тан басқа) алдында барабанды торларды орнатуды;

- қаңқалы-үймелі сүзгілер үшін – су ауалы немесе сулы, екі қабатты сүзгілер үшін – сулы, бір қабатты сүзгі үшін ауа сулы жууды қарастыру керек; бұл ретте жууды хлорланбаған сүзілген сумен жүзеге асыру қажет;

- жуу сулары мен сүзгілерді жуудан қалған кір сулардың резервуарының сыйымдылығы екі жуғыштан кем болмауы тиіс;

- қажет болған жағдайда сүзілген суды 9.4.1 - 9.4.5 сәйкес оттекпен қанықтыру;

- үлкен кедергілі түтікті таратқыш дренажды жүйелер;

- суды жоғарыдан төменге қарай беретін сүзгілер үшін – жүктеменің жоғарғы қабатын механикалық немесе гидравликалық қопсыту құрылғысы.

9.6.2.6 Түйіршікті жүктемелі сүзгілердің биологиялық өсуін болдырмау үшін түсетін тоспа суларды 2,0 мг/л мөлшерле алдын ала хлорлауды және сүзгіні мерзімді түрде құрамында 150 мг/л дейін хлоры бар хлорлы сумен 24 сағат аралығында (жылына 2-3 рет) өңдеуді қарастыру қажет.

9.6.2.7 Өндірістік ағын суларды терең тазартуға арналған түйіршікті жүктемелі сүзгілерді жобалауды технологиялық зерттеу деректері бойынша жүргізу қажет.

9.28-Кесте - қалалық және оған құрамы бойынша жақын өндірістік тоспа суларды биологиялық тазалаудан соң ерең тазалауға арналған түйіршікті жүктемелі сүзгілердің есептік параметрлерінің мәндері