70
бағдарламалық қамтамасыз етуді зерттеу өндірісінің иесі атанады.
Оның өкінетін бір ғана жағдайы болады. Ол басшылық қызметте
жүріп, сүйікті ісіне ден қоюға уақыты болмайды.
Еңбек жағдайы да мамандық таңдауда өз
рөлін атқарады. Жұмыс орнын ауыстыру кей кәсіп
түрлерінде еңбек жағдайын да ауыстырады.
Мысалы, бір геолог дала жағдайында (шатыр,
тайга, үздіксіз іссапарлар), екінші геолог мұнай
өңдеу зауытында инженер-геолог қызметінде (қала,
кеңсе, ешбір іссапарсыз) жұмыс істейді. Олар екеуі
де бір факультеттің түлектері.
Тағы бір себебі – оқудың қол жетімділігі.
Туған қалаңда, тұрғылықты қалаңда оқу мен ат
шаптырым жаққа барып жоғары білім алу – екеуі екі бөлек дүние. Ал
егер өзің кішкентай қалада тұрсаң, ондағы барлық мектептен кейінгі
білім беру орыннан тек бір ғана колледж болса, таңдау мүмкіндігі де
өте аз болмақ.
«МАМАНДЫҚ ТАҢДАУ»
балаларға қосымша білім берудің оқыту бағдарламасы
Түсінік
хат. Бұл
бағдарлама 13-16 жастағы
оқушыларға,
ата-аналар
мен педагогтерге арналып,
кәсіп
таңдауда
мәдени
көзқарасын тәрбиелеу мен
дамытуға
бағытталған.
Бағдарламаның
негізгі
материалдары
үйірме
жұмысына
бағытталған.
«Мамандық
таңдаймыз»
және «кәсіби өзін өзі анықтау» сөз тіркестері бұл бағдарламада
синонимдер.
Бағдарламаның
жалпы
сипаттамасы.
Бұл
бағдарлама
оқушыларда мектепті аяқтау кезеңінде «кәсіпке алғашқы қадамды»
жетілдіру түсінігін қалыптастыруға бағытталған. Бағдарлама апта
сайын оқушылар, ата-аналар мен мұғалімдер бірігіп, топ болып
формалды емес жағдайда психолог-кәсіби бағдарлау кеңесшісі
орындайды.
71
Бағдарламаның мақсаттары және міндеттері.
Бағдарламаның негізгі мақсаты: танымдық белсенділікті, еңбек
субъектінің дамуын қамтамасыз ететін жастардың еңбек танымы мен
өзін-өзі тануының ішкі (психикалық) реттегіштерін белсендіру.
Әрбір адам еңбекке қабілетін өзінше пайдалануға құқығы бар.
Бұл бағдарламада «еңбек еркіндігі» 30 мыңдай түрі бар мамандықтар
әлемінде болу деп түсіндіріледі. Ал «еңбекке қабілетін еркін
пайдалану» деген өз икемділігі мен қабілеттерін біле тұра оларды
мамандық қоятын талаптарды ескеру. Кәсіптану білімі географиялық
іліммен туыстас. Егер география сабағын оқыту мектепте ұзақ уақыт
алса, кәсіптануға тіпті технология сабағында да көңіл бөлінбейді. Осы
себептерге байланысты мамандықты өз бетімен таңдау әр адам үшін
қиын, сондықтан психологиялық-кәсіби бағдарлау бойынша кеңес беру
көмегін қажетсінеді.
Бағдарламаның міндеттері.
1. Мамандықтар әлеміндегі еңбек туралы ғылыми және
практикалық пәндердің мәнін сипаттайтын оқушыларды мамандықтар
әлеміне байланысты экономикалық, заңнамалық, психологиялық
әдебиеттермен таныстыру.
2. 5125 сипаттаманы қамтитын Халықаралық еңбек ұйымы
қабылдаған Мамандықтар әлемі бейнесінің моделімен таныстыру.
3. Әріптік-сандық түрде тіркей алатын күнделікті және еңбек
белсенділігінің 53 психологиялық сипаттамасының мазмұнын бірдей
меңгеру.
4. Оқушылар меңгерген сипаттамалардың негізінде 240 мамандық
пен кәсіпті қамтитын өзінің жекелей мамандықтар әлемінің моделін
жасау. Яғни, бағдарлама мамандар жұмысының бақылауын қоса
алғанда, кәсіби қызмет туралы дереккөздердің мәтіндік сипаттамасын
негізінде кез келген мамандық немесе кәсіп формуласын жасауға
мүмкіндік береді.
5. Өзін өзі бақылау жазбаларына сүйенсек, оқушылар өз бетімен
мамандық немесе кәсіп формуласын жасап, содан соң оны модульге
кіретін мамандық немесе кәсіп формуласын жасауға бейімдірек.
Осылайша, әуел бастан кәсіби таңдау субъектісіне қолайлы
жұмыс жобасын өлшеп көреді.
Сабақ нысаны мен кестесі.
Бағдарламаны жүзеге асыру уақыты: 1 жыл. Оқушылар жасы:
13-16 жас. Топтағы балалар саны: 15 адам. Сағат саны: 108 сағат (3
сағаттан аптасына 1 рет). Топқа жинау ерікті түрде.
Жұмыс әдісі. Бағдарламаны жүзеге асыруда келесі әдістер
қолданылады:
• әңгімелесу әдісі,
• схемалау әдісі,
72
• графикалық әдіс,
• моделдеу әдісі,
• бақылау әдісі,
• өзін-өзі бақылау әдісі,
• қызметті саралау әдісі,
• ойға шабу әдісі,
• логикалық салыстыру әдісі,
• құбылысты түсіністікке жеткізу әдісі,
• мамандық пен кәсіпті субъективті бағалау әдісі.
Бағдарламада тест әдісі мүлде қолданылмайды, себебі стандартты
жағдай әсерді тежейді, шығармашылық белсенділікті төмендетеді,
мамандық таңдаудағы оқушылардың жауапкершілігін жоқ қылады.
Оқу-тақырыптық жоспар
№
Сабақ тақырыбы
Сағат
саны
1.
Кәсіпті өзі анықтау үрдісінің жалпы сипаты мен мамандық
таңдаудағы-ауыстырудағы өзіне-өзі көмектесу мүмкіндіктері
6
2.
Мамандық таңдау жағдайы мен оны құрайтын факторлар
6
3.
Кәсіби бағдардағы ата-аналар мен отбасыдағы үлкендердің
пікірі
6
4.
Кәсіби болашақ туралы түсінік қалыптастыруда мұғалімдер
мен тағы да басқа әлеуметтік маңызы бар тұлғалардың пікірі
6
5.
Кәсіп таңдаудағы субъектінің кәсіби ниеттері туралы құрбы-
құрдастарының пікірі, жолдастарының ойы
6
6.
Адамның икемділігі кәсіби тағдыр анықтағышы ретінде
6
7.
Адам мүмкіндіктері өмірдегі шынайы жетістіктерінің
көрсеткіші ретінде
6
8.
Қоғамдық мойындау үшін талап деңгейі мен оның кәсіби
біліммен байланысы туралы
6
9.
Жалпы мамандықтар әлемі туралы және оның ішінде таңдаған
мамандығы ақпараттану деңгейі
36
10.
Жеке кәсіби жоспарлары мен оған жету жолдары
24
Барлығы
108
«Кәсіби өзін өзі анықтау“ қосымша білім берудің түрлендірілген
оқыту бағдарламасы
Түсінік хат. Қазіргі заманғы кадрлардың кәсіби дайындығына
деген талаптар бұрынғыдан да жоғары, жастарға кәсіби бағдарлау
мәселелері белсендірілуде. Жоғары сынып оқушыларымен жұмыс
жасайтын педагогтердің негізгі бағытының бірі – кәсіби бағдарлау
жұмысын жүргізу, кәсіби өзін өзі анықтауға дайындау. Мамандық
Достарыңызбен бөлісу: |
