291
тәжірибемде бұрынғы дәстүрлі сабақтарда қойылатын сұрақтарды қоймауға
тырысамын, олар оқушылардың сыни тұрғыда ойланып жауап айтуларына
мүмкіндік бере алмайтын ашық түрдегі сұрақтар.Себебі диалогті бұлай
қолдану оқушының терең ойлауына, алған білімін талдап, сараптауына
мүмкіндік бермегенін түсіндім. Егер оқушы ортада ӛз пікірін еркін жеткізе
алмаса, ол білімін толықтырып, жетілдіре алмайды. Сондықтан диалогтік
қарым-қатынас жоғары деңгейде болу керек.Ғалымдардың зерттеуі бойынша
нәтижелер дәлелдегендей, сабақта диалогтің орны бӛлек. Оқушылар осы әдіс
арқылы сабаққа қызығушылықпен қатысатын болды. Оқытудың қай
технологиясымен жұмыс жүргізсем де диалогтік тапсырмаларды қамтуға
тырыстым. Себебі диалог барысында сабақтарда сыни ойлауға бағыттайтын
сұрақтарды пайдалану арқылы оқушы пікірін біліп, сұрақ қойып диалогқа
түсуге жетеледім.
Диалогтік оқытудың тиімді жақтары мынада болғанын байқадым:
– Сабақ барысында уақытты тиімді пайдалануға кӛмектеседі;
– Оқушылар бір- бірін тыңдай білуге үйренді. Сұраққа жауап бере
алмаған оқушы басқаларды мұқият тыңдайды;
– Оқушыларға сыни ойлауға кӛмектеседі, пікір алмасады.
– Оқушылар бір- бірін оқытады;
– Оқушылар ӛздері қызықтыратын тақырыптарды зерттейді;
– Оқушылардың деңгейлік сұрақтарды қою арқылы жан- жақты іздену
белсенділігі артады.
Себебі оқушылар қысқа ғана жауап беретін мұғалімнің сұрағымен
салыстырғанда диалогтік сұхбаттасу мұғалімдер де, оқушылар да білім алуға
қомақты үлес қосатын ӛзара іс-қимылдыңшын мәніндегі тиімді түрі болып
табылады. Сол себепті мұғалім ретінде сабақты жоспарлауда нені ескеруіміз
қажет:
- оқушылардың қажеттіліктеріне
қарай жоспарлау,
- ынтымақтастық атмосферасын құра отырып жоспарлау;
- белсенділігі мен қызығушылығын арттыруға жағдай жасай отырып
жоспарлау;
- оқушылардың ой-пікірлерімен келісе отырып, оны дәлелдеуге
мүмкіндік беру;
- рефлексия, кері байланысты үнемі қолдану;
Ӛз ойларымды қорыта келе, диологтық оқыту жүйесін сабақта
қолданғанда оқушылардың ой – пікірлерін білуге, олардың кӛзқарастарының
алуан түрлілігі мен ӛзара ынтымақтасуға әкелетініне сӛзсіз сенемін. Сұрақ қоя
отырып, оқушылар бір-бірімен түрлі ой алмаса отырып, білімдерін тереңдете
алуға мүмкіндік алады. Сабақтардың мазмұнды, сапалы ӛткізілуіне барлық
күш-жігерді, білімді, біліктілікті болашақ ұрпақ үшін жұмсау ол барлық
педагогтың міндеті деп ойлаймын.
Әдебиеттер:
1.
Мұғалімдерге арналған нұсқаулық. Үшінші (негізгі) деңгей.
292
2.
Мирсеитова С. Оқыту әзденіс ретінде және ізденіс оқыту ретінде:
оқушылардың сын тұрғысынан ойлауын дамыту нысандары мен әдістері.
ЖЕКЕ ТҦЛҒАНЫҢ АДАМГЕРШІЛІК - РУХАНИ ҚАСИЕТТЕРІНІҢ
ДАМУЫНА ЫҚПАЛ ЕТЕТІН ІЗГІЛІКТІ БІЛІМ БЕРУ ОРТАСЫН ҚҦРУ:
ӚЗІН - ӚЗІ ТАНУ, ӚЗІН - ӚЗІ ІСКЕ АСЫРУ
Шонова Б.А., Зулкарнаева Ж.А.
Ш.Уалиханов атындағы Кӛкшетау мемлекеттік университеті
Кӛкшетау қ., Қазақстан
Zhamilya1972@mail.ru
Қай заманда болмасын адамзат алдында тұратын ұлы мұрат-
міндеттерінің ең бастысы – ӛзінің ісін, ӛмірін жалғастыратын салауатты,
саналы ұрпақ тәрбиелеу. 12 жылдық білім тұжырымдамасында «мақсаты-
ӛзінің және қоғамның мүддесінде ӛзін-ӛзі белсенді етуге дайын, ӛзгермелі даму
үстіндегі орташа ӛмір сүруге бейім, бәсекеге қабілетті және құзыретті,
шығармашыл, білімді тұлғаны дамыту және қалыптастыру» - делінген. Осы
мақсатты жүзеге асыруда «Бӛбек» қорының президенті Сара Алпысқызының
«Ӛзін-ӛзі тану» рухани-адамгершілік білім жобасы мектептерде пән ретінде
оқытылуда. Рухани-адамгершілік тәрбиесінде алдымен баланы тек
жақсылыққа-қайырымдылық, мейірімділік, ізгілікке тәрбиелеп, соны мақсат
тұтса, ұстаздың, ата-ананың да болашағы зор болмақ.
Жаңа кезеңдегі білім берудің ӛзекті мәселесі жас ұрпаққа-адамгершілік-
рухани тәрбие беру, ізгілікті білім беру ортасын құру. Құнды қасиеттерге ие
болу, рухани бай адамды қалыптастыру оның туған кезінен басталуы керек.
Халықта «Ағаш түзу ӛсу үшін оған кӛшет кезінде кӛмектесуге болады, ал үлкен
ағаш болғанда оны түзете алмайсың» деп бекер айтылмаған. Сондықтан
баланың бойына жастайынан ізгілік, мейірімділік, қайырымдылық, яғни
адамгершілік құнды қасиеттерді сіңіріп, ӛз-ӛзіне сенімділікті тәрбиелеуде,
ӛзіндік таңдау жасауына ықпал етуде отбасы мен педагогтар шешуші роль
атқарады. Рухани -адамгершілік тәрбие - екі жақты процесс. Бір жағынан ол
үлкендердің, ата-аналардың, педагогтардың балаларға белсенді ықпалын,
екінші жағынан - тәрбиеленушілердің белсенділігін қамтитын қылықтарынан,
сезімдері мен қарым-қатынастарынан кӛрінеді. Адамгершілік тақырыбы -
мәңгілік. Жас ұрпақтың бойына адамгершілік қасиеттерді сіңіру - ата-ана мен
ұстаздардың басты міндеті. Адамгершілік әр адамға тән асыл қасиеттер.
Адамгершіліктің қайнар бұлағы- халқында, отбасында, олардың ӛнерлерінде,
әдет-ғұрпында. Әр адам адамгершілікті күнделікті тұрмыс -тіршілігінен, ӛзін
қоршаған табиғаттан бойына сіңіреді. Кӛрнекті педагог В. Сухомлинский «Егер
балаға қуаныш пен бақыт бере білсек, ол бала солай бола алады», - дейді.
