Анықтамасы,классификациясы,изомериясы,номенклатурасы

Көмірсутектердің галогентуындылары деп көмірсутектердің сутек атомдарын галоген атомдары орын басқан органикалық қосылыстарды айтады.

Қанша сутек атомы галогенге орын басқанына қарай 1)моно 2)ди 3)три 4) полигалогентуындыларылар бөліп бөлінеді.

Алдымен,көмірсутектердің моногалогентуындыларын қарастырамыз.Галоген орын басқан атомына қарай 1)біріншілік, 2)екіншілік, 3) үшіншілік галогентуындылар болып бөлінеді.Мысалы:

Мұнда,Х-галоген атомы,R,R1,R2,R3-алкил радикалдары,олар бірдей немесе әр түрлі болуы мүмкін.

Галогентуындылардың изомериясы екі факторға байланысты:

1)көміртек қаңқасының изомериясы екі факторға байланысты;

2)галогеннің қаңқасының құрылымы;

Метан мен этанда изомер жоқ. Пропанда екі изомер болады:

Бутанда изомер саны одан да көп: қ-бутанда екі изомер,изобутанда екі изомер болуы мүмкін (олар шынымен де бар):

Рационал номенклатура бойынша моногалогентуындылардың аттары сәйкес алкил радикалдарының аттарының алдына хлорлы,бромды,йодты немесе соңына хлорид,бромид және т.б. сөздерді қосу арқылы құралады:

Егер екі галоген атомы екі көміртек атомында тұрса,онда алкил радикалдарының атына -ен жұрнағы жалғанады:

Молекуладағы барлық сутек атомдары галогендерге орынбасқан галогентуындылар сәйкес көмірсутектің атының алдына пер- қосымшасы қосылып аталады:

Ароматты қосылыстардың галогентуындыларын атау үшін орынбасарларды олардың өзара орналасуын көрсетіп атап шығады да,негізгі ареннің атын қосады (бензол,толуол,т.с.с).Орынбасарлар екеу болса о-, м-, және n- деп белгілейді:

Нафталиннің галогентуындылары үшін орынбасарлардың орны a-,B-, арқылы көрсетіледі.Бір сақинада екі орынбасарлардың болуы о-, м-, және n- әріптерімен белгіленеді.