Рахымбаев А.Б., Сабатаева Б.О.,
Бельгибаев А.Қ.
Оқу құралы
Алматы
2006
1
ББК 65.290-2я7
М 45
Авторлық ұжым:
экономика ғылымының кандидаты, доценті – А.Б. Рахымбаев,
экономика ғылымының кандидаты
ассоциацияландырылған профессорі – Б.О. Сабатаева.
М 45 «Менеджмент». – «Нұр-пресс», Алматы: 2006. – 164 бет.
ISBN 9965-620-57-9
«Менеджмент» оқу құралында дəріс мəліметтері, жаттығу
сабақтарының сұрақтары, семинарлық сабақтарын жүргізу үшін
қисынын жəне тəжрибелі есептердің мысалдары келтірілген.
Оқу құралында қазіргі уақыттағы менеджмент принциптері мен
əдістемелеріне кеңінен түсінік берілген.
Оқу құралы оқытушылар мен студенттерге аспиранттарға,
кəсіпкерлерге жəне экономистерге арналған.
ББК 65.290-2я7
М
06
00(05)
0605010201
−
© Авторлық ұжым, 2006.
ISBN 9965-620-67-9
© «Нұр-пресс», 2006.
2
Кіріспе
Осы оқу құралын құрудың мақсаты Қазақстан Республикасының
мемлекеттік индустриалды-инновациялық бағдарламасын жүзеге
асыру бойынша, біздің еліміздің дүниежүзілік сауда ұйымына кіруі,
қазіргі кездегі басқару жүйесін өзгертуі қажет, отандық жəне шетелдік
тəжірибеге негізделе отырып халықаралық талаптарға сəйкес жоғары
нəтижелі жəне сапалы деңгейде реформалау.
Бұл
оқулықта
өндірісті
жəне
қызметкерлерді
басқару
қағидаттарының,
нысандарының,
əдістерінің
тəсілдері
мен
құралдарының жиынтығы, онда басқару ғылымының соңғы
жетістіктерін қолданылады – ол дегеніміз менеджмент.
Менеджменттің инновациялық қызметі келешек кезеңде өндірістік-
экономикалық жоспарды өндіруі үшін бағытталу керек, жəне сыртқы
бəсекелес ортада кəсіпорынның экономикалық қатынасын жəне
келешектегі қауіпсіздікті басқаруы қажет.
Елімізде экономикалық реформа жүргізілуімен қатар жоғарғы
мектептің бағдарламаларына, оқу жоспарларына күрделі жаңалықтар
енуде.
Барлық
мамандықта
даярланатын
экономистерге
«Менеджмент» пəні оқытыла бастауы да сондай жаңалықтың бірі.
«Менеджмент пəні экономикалық оқу орындарында оқытылатын
негізгі теориялық базалық курстың бірі болып есептеледі.
Бұл оқулықта келесі тақырыптардың мазмұны қарастырылған:
жалпы менеджмент негізгі, жүйе ретіндегі ұйым құрылымы, менеджер
тиімді басқару ұйымдастырушысы, кəсіпорынның қызметкерлерін
басқару жəне кадрлардың саясатын қалыптастыруы, ұйымдағы
байланыстың мəні жəне мағынасы, басқару шешімін қабылдау
теориясы, студенттердің өзіндік жұмысының тақырыптары мен
тапсырмалары.
Оқулықты дайындаған кезде авторлар оқу жоспарын жəне пəннің
типтік бағдарламасын басшылыққа алды. Көптеген əдебиеттер
пайдаланылады. Шет мемлекеттерде, Ресейде менеджмент пəнінен
жазылған оқулықтардың ұйымды əдістемелері, менеджмент пəнін
оқыту барысында жинақталған тəжірибелердің нəтижесі де көмек
болды.
Оқу құралының мақсаты білім беру, кредиттік жүйесінде өз
бетінше жұмыс істеудің көлемін көбейту болып табылады. Сонымен
қатар экономикалық мамандық студенттерінің қазіргі менеджмент
саласындағы ғылымды оның əдістемелік негіздерін, ұйымдық басқару
жүйесінің формасын, мотивацияны, процестерді реттеу жəне
3
функцияны бақылауды меңгеруі қажет, фирмалардағы еңбек
орындаушы кəсіпорын персоналына əсер етуі кезінде.
4
ҚЫСҚАША ТАҚЫРЫПТАРДЫҢ МАЗМҰНЫ
Нарық шаруашылығының негізгі элементі менеджмент болып
табылады. Менеджмент – ғылым ретінде ұйымды басқарудың
нəтижелі əдісін оңдеу болғандықтан, көбінесе алға басқан
экономикалық жүйені толығымен анықтайды.
Менеджменттің басты мақсаты – өндірістің жоғары тиімділігіне
қол жеткізу, кəсіпорынның, фирманың, компанияның ресурстарын
ұтымды пайдалану, кəсіпорынның, фирманың басшылығы, басқарушы
орган.
Қазіргі
заманғы
менеджмент
əртүрлі
бағыттар
түрімен
стратегиялық əрекет жасайды, бір қарағанда олар бір-бірімен
байланыссыз болып көрінеді. Тек қана менеджментте үш бағыт
бірігеді олар: технология жəне өндіріс ұйымы; адам қарым
қатынастарын зерттеу психологиясы.
Сондықтан бұндай менеджменттің ерекшелігі басқару бойынша
мамандық дайындап жатқандарға, экономикалық мамандықты
дайындауға өте маңызды. Қазіргі заманғы басқарушы осы тəртіпті
меңгеру үшін, ол осы бағыттарды жақсы білу керек. Осы себептен
«менеджмент» пəні бойынша қосымша оқулықтардың маңызы артады,
олар əртүрлі ұйымдарды, қазіргі заманғы басқарумен басқаруды
үйретеді.
Бұл оқулықтар экономикалық басқарулардағы барлық өзгерістерді
қамтып отырады. Бұл көмек оқулықтары дəріс, семинар жəне жаттығу
сабақтарының қалай өткізу керек жөнінде жəне студенттердің өзіндік
жұмысында мына тақырыптарды дұрыс орындауды талап етеді:
– Жалпы менеджменттің негізі;
– Ұйымның жүйе ретіндегі құрылымы;
– Менеджер – тиімді басқарудың ұйымдастырушысы жəне олардың
сапасы;
– Қызметкерлерді басқару жəне кадрлық саясатын қалыптастыру;
– Ұйымдағы байланыстың мəні мен маңызы;
– Басқару шешімдерін қабылдау теориясы.
Бұларға тек қана экономикалық категориялар ғана қаралмайды,
сонымен қатар жалпы ғылыми əдісі жəне басқару шешімін қабылдау
əдісі қарастырылады.
Ұсынылған
материалды
оқу
менеджер-студенттерге,
маркетологтарға жəне де басқа экономикалық мамандықтарға
жаттығулық көмек береді. Олар Ұйымды нарық қатынастарының
қарқынды даму шартында басқару бойынша құрама білім алады. Оқу
құрамында теоретикалық аспектілер, менеджментті функционалдау
5
Достарыңызбен бөлісу: |
