Программа Форма ф со пгу 18. 2/06 Қазақстан Республикасының ғылым және білім министрлігі

Еңбек психологиясы – еңбек және еңбекші туралы психологиялық білімдер саласы ретінде. Еңбек психологиясы құрылымының жалпы сипаттамасы. Еңбек психологиясы оқу пәні және кәсіп ретінде. Адам және кәсіп туралы психологиялық және пәнаралық ғылыми білімдерддің аралас аймақтары.

Адам мен кәсіп арасындағы сәйкестілік сұрағын шешетін ғылыми білім саласы ретіндегі еңбек психологиясының пәні мен мақсат-міндеттері.

Еңбек психологиясының эмпирикалық танымдық әдістері: бақылау және оның түрлері; И.Н.Шпильрейн және С.Г.Геллрштейн өңдеген еңбек әдісінің маңызы; сұрақтама әдістер (әңгімелесу, интервью, анкета); құжаттарды зерттеу әдісі; экспериментті бағалау әдісі; іс-әрекет өнімдерін талдау әдісі; қате әрекеттерді талдау әдісі; биографиялық әдіс; А.А.Лялуновтың алгоритмдік әдісі; тәуелсіз сипаттамаларды жалпылау әдісі.

Диагностикалау әдістері: еңбек психологиясындағы эксперименталды әдіс (лабораториялы және табиғи); субъектінің әр түрлі психологиялық психофизиологиялық және тұлғалық мінездемелерін диагностикалаудың блпнкілі және құралды әдістері.

Эмпирикалық мәліметтерді қайта өңдеу және талдау әдістері: сапалық сипаттамаларға салыстырмалы талдау жасау; статистикалық талдау жасау әдісі. Өндірістік жағдайларды психологиялық интерпретациялау әдістері; еңбек психологиясындағы салыстырмалы, лонгитюдты және кешенді әдістер.

Еңбектің психологиялық белгілері. «Эргатикалық функция», «эргатикалық жүйе» түсінігі, эргатикалық функцияның негізгі түрлері және оның еңбек тарихындағы эволюциясы.

Еңбек объектісі және негізгі түрлері. Еңбек пәні еңбек объектісі белгілерінің психикалық бейнелерін бағдарлаушы және тұрақты әлеуметтік жүйе ретінде. Еңбек мақсаттары (объективті тапсырылған және субъективті қабылданған). Психикалық ақиқат ретінде еңбек әрекеті, оның түрлері. Еңбек құрал-жабдықтары және оның түрлері (қолдық, механикалық, автоматикалық және автоматтандырылған, функционалды). Еңбектің объективті және субъективті жағдайлары.

Еңбек субъектісі «еңбек процесі» жүйесіндегі ең негізгі компонент ретінде. Еңбек субъектісі әр деңгейлі жүйе ретінде. Еңбек субъектісінің сыртқы құрылымы: («бөлек іс-әрекет»), психологиялық әрекеттер мен операциялар (іскерліктер мен дағдылар). Еңбек субъектісінің ішкі құрылымы (іс-әрекеттің ішкі жағдайлары): кәсіби іс-әрекеттің мотивациялық, когнитивті, эмоционалды-ерікті көрсеткіштері.

Кәсіби іс-әрекет құрылымындағы басқарушы және коммуникативті процестер. Қабілеттер кәсіби іс-әрекет факторы ретінде. Қабілет және интеллект. Интеллект кәсіби іс-әрекет басқарушысы ретінде. Адамның еңбек процесіне керек, өзекті кәсіби маңызды сапалар. Іс-әрекеттің жеке-дара стилі.

Еңбектің психикалық басқарушыларының негізгі топтарына қысқаша шолу (объект бейнесі; субъект бейнесі; субъект-объектілі қатынас бейнелері). Кәсіпкердің өзіндік сана-сезімі, оның құрылымы, қалыптастыру жағдайлары. Еңбек іс-әрекетіндегі, тұлғаның кәсіби қалыптасуындағы өзіндік ұйымдастырушылықтың рөлі.

Адамның жастық дамуы еңбек субъектісі ретінде. Еңбек субъектісінің кәсіпке дейін дамуы (Д.Б.Эльконин, Е.А.Климов типологиясы). «Кәсіп таңдау» кезеңіндегі еңбек субъектісінің дамуы (кәсіби «старт» және өмірлік жолды жобалау. Кәсіби дайындық кезеңіндегі даму және кәсіпкер қалыптасуы.

Кәсіптендірілу тұлғаны кәсіпкерге айналдыру процесі ретінде. Кәсіптендірілудің негізгі кезеңдері. Тұлғаның кәсіби қалыптасуындағы прогрессивті кезең. Кәсіби іс-әрекет мотивтерінің қалыптасуы. Кәсіби білімдер мен көзқарастардың қалыптасуы. Кәсіби маңызды сапалардың қалыптасуы. Тұлғаның кәсіби қалыптасуындағы регрессивті кезеңнің дамуы. Тұлғаның кәсіби деформациясы.

«Кәсіп», «мамандық», «іскерлік», «лауазым» түсініктері. Еңбек топтасының құрылымы (еңбектің тапсырылған мақсаттары, еңбек міндеттері, еңбек құралдарының жүйесі, кәсіби міндеттер жүйесі; құқық жүйесі, өндірістік орта, еңбектің заттық және әлеуметтік жағдайлары).

Кәсіпті топтастыруды құрастырудың психологиялық белгілері. Қолдану мақсаттары. Кәсіпті топтастырудың принциптері. Кәсіпті психологиялық топтастыруға қысқаша шолу. Кәсіптің көп белгілі және көп деңгейлі психологиялық топтастыруы (Е.А.Климов бойынша кәсіптің негізгі түрлері, кластары, білімдері, топтары), оның құрылымы және қолдану мүмкіндіктері. Дж.Холланд бойынша кәсіпті топтастыру.

Профессиография адамның кәсіби іс-әрекетін жән кәсіпті психологиялық зерттеу құралдары ретінде.

Психологиялық профессиографияның принциптері мен әдістері. Кәсіби іс-әрекетті жүйесі зерттеу әдіснамасы. Профессиография бағдарламасы. Профессиография қорытындыларын көрсету формалары (профессиограмма және психограмма). Профессиография әр түрлі кәсіптік іс-әрекет түрлеріне тахникалық және психофизиологиялық мінездеме беруші ретінде. Профессиографияны құру ерекшеліктері. Профессиография сызбалары: ақпараттық диагностикалық, әдістемелік болжамалылық.

Қолданбалы еңбек психологиясы.

12 тақырып. Кәсіби бағдар және кеңес берудің психологиялық негіздері.

Кәсіби бағдар кешенді әлеуметтік мәселе ретінде. Кәсіби бағдардың негізгі міндеттері: жақын және перспективті. Кәсіби бағдар мақсаты. Кәсіби бағдар формасы. Кәсіби кеңес беру. Кәсіби кеңес беру жағдайларының түрлері. Кәсіби кеңес беру анықтамасы және негізгі бағыттары. Кәсіби кеңес беру әдістері.

Кәсіби таңдау және кадрларды іріктеу. Кәсіби таңдау анықтамасы. Салыстырмалы және абсолютті кәсіпке жарамдылық. Кәсіби таңдау аспектілері: медициналық, физиологиялық, педагогикалық және психологиялық. Кәсіби таңдау тиімділік жағдайлары. Кәсіби таңдау кезеңдері.

Өндірістік оқыту аймағындағы еңбек психологиясының міндеттері. Аналитикалық әдістерімен оқыту. Оқыту әдістері. Жұмысшыларды оқыту және іскерліктерін жоғарлату.

«Өнімділік», «жұмысқа қабілеттілік», «еңбекке қабілеттілік» түсініктерінің анықтамасы. Еңбек өнімділігінің детерминаттары. Өнімділік көрсеткіштері. Өндірістік іс-әрекет ұзақтығының өнімділік өзгеруіне тәуелділігі. Э.Крепелин және Е.А.Деревянко бойынша өнімділік қисығы. Адам ағзасының Гессе бойынша жұмыстың эрготропты және трофотропты кезеңдеріндегі жұмыс қабілеттерінің өзгеруі.

Еңбек іс-әрекеті процесіндегі адамның функционалды күйі. Психикалық қажу теориясы (Л.Дюрич, М.Губач, А.Губсер және Э.Крепелин). Монотондық күйі және психикалық сатурация. Жұмыс уақыты кезіндегі еңбек режимі мен еңбек демалыстары. Психикалық қажу және басқа да жүйелерді өлшеу әдістері. Іс-әрекеттің экстремалды жағдайлары және стресс күйі.

Травматизмге байланысты Марбе теориясы. Жүйке жүйесі сапасы жән травматизм. Травматизмге байланысты факторлар. Аяқ-асты болатын жағдайлардың әлеуметтік-психологиялық қайнар көздері. Травматизмді анықтайтын психофизиологиялық көрсеткіштер.

1. 
   Еңбек психологиясының әдіснамалық және теориялық негіздері
   
2. 
   Ењбек психологиясыныњ негізгі єдістері
   
3. 
   Ењбек психологиясыныњ негізгі т‰сініктері
   
4. 
   Ењбек объектісі жєне ќ±рылымы
   
5. 
   Ењбек субъектісініњ сыртќы жєне ішкі ќ±рылымы
   
6. 
   Ењњбектіњ психикалыќ регуляторлары
   
7. 
   Психологиялыќ кєсіпке кіріспе
   
8. 
   Профессиография
   
9. 
   Ењбек іс-єрекеті мотивациясы
   
10. 
    Т±лѓаныњ индивидуалды-типологиялыќ ерекшеліктері мен кєсіби мањызды сапалары
    
11. 
    Адамныњ ењбек субъектісі ретінде дамуы жєне кєсіби µмірлік жолы
    
12. 
    Кєсіби µзін-µзі аныќтау. Кєсіби тањдау мен кєсіби кењес беру
    
13. 
    ¤ндірістік оќыту кєсіби дайындыќ мєселесі ретінде. Кєсіби кадрлар ќалыптасуындаѓы психологиялыќ мєселелер
    
14. 
    Кадрлар бейімделуініњ психологиялыќ с±раќтары. Ењбек іс-єрекетіндегі адамныњ психикалыќ к‰йлері
    
15. 
    Ењбек ќауіпсіздігініњ психологиялыќ с±раќтары
    

Жеке дара және топтық еңбек субъектілердің қалыптасу мен жұмыс жасау аймағындағы тәжірибелік мақсаттардың шешімдер, әдістері мен жолдарды өңдеу және олардың жағдайларын зерттейтін Еңбек психологиясы, еңбек пен еңбек ететіндер туралы ғылыми білімдер бағыты ретінде. Осы аталған сұрақтар бойынша конспект әзірлеу.

Әдебиеттер: [1] 19-35 бет, [6] 15-36 бет, қосымша әд. [4] 95-111 бет

2 тақырып. Еңбек үрдісі және оның компоненттері

Еңбек өнімдері мен объектілері және олардың түрлері. Еңбек мақсаттары қалаған болашақтың субъектілік образдар ретінде. Еңбек құралдары мен құрал-саймандары және олардың жіктелуі.

Еңбек жағдайлары. Әр түрлі еңбек үрдістеріндегі объектік еңбек жағдайлардың жалпы түрлер сипаттамасына шолу. Аталған мәселелер бойынша семинар сабағына дайындалу.

Әдебиеттер: [2] 25-46 бет, [3] 39-60 бет, [6] 58-84 бет

Еңбек субъектісі эргатикалық жүйесінің басты компоненті ретінде. Еңбек субъектісінің зерттеу деңгейлері. Еңбек іс-әрекетінің психикалық реттеуіштері: білімдер, икемдер, мамандық тәжірибесі, құндылықтар бағыттаулары, қызығушылықтар, мақсаттар, түрткілер, мамандық сана-сезімі.

Аталған сұрақтар бойынша конспект дайындау.

4 тақырып. Еңбектегі жеке даралық мәселесі

Аудиториялық сабақ мазмұнына кірмеген материалды зерттеу. Қысқаша конспект әзірлеу.

Әдебиет: [2] 128-189 бет, [4] 96-107 бет, [5] 87-103 бет, [6] 108-122 бет.

5 тақырып. Психологиялық мамандықтану

Профессиографияның принциптері. Мамандықтың мақсаттары және оларды жүзеге асыруының еңбек әрекеттердің ерекшеліктері. Аталған сұрақтар бойынша отандық және шет елдердің әдебиеттерін қарастыру.

Әдебиет: [7] 22-35 бет, [8] 71-83 бет, қосымша. [6] 33-45 бет

6 тақырып. Еңбек мотивациясы

Хоторн эксперименттері, ғылыми басқаруындағы адамдар қатынасының концепциясы және еңбекпен қанағаттау мәселесі. Аталған сұрақтар бойынша семинар сабағына дайындалу.

Адамды дамыту мамандық өмірлік еңбегі мен еңбек субъектісі ретінде. Тұлғаның мамандық дамуының нормативтік күйзелістері. Еңбек психологиясы мен акмеология. Аталған сұрақтарды ескере отырып қысқаша конспектәзірлеу. Әдебиет: [3] 10-12 бет, [7] 13-59 бет, қосымша. [5] 24-35 бет

1. 
   Еңбек психологиясының пәні және міндеті
   
2. 
   Еңбек психологиясының әдістері
   
3. 
   Еңбек туралы психологиялық білімінің мәдени-тарихи негіздерінің дамуы
   
4. 
   Ғылым жүйесінде еңбек психологиясының орны және оның негізгі әдістемелік принциптері
   
5. 
   Мамандық іс-әрекет туралы түсінік
   
6. 
   Психологиялық іс-әрекеттің психологиялық құрылымы
   
7. 
   Іс-әрекеттің негізгі түрлері мен типтері
   
8. 
   Іс-әрекет қалыптасуында психологиялық механизмдер
   
9. 
   Еңбек процестерінің физиологиялық негіздері
   
10. 
    Кәсіби іс-әрекет құрылымдағы коммуникативті процестер
    
11. 
    Қабілет кәсіби іс-әрекеттің факторы ретінде
    
12. 
    Негізгі кәсіби қасиет түсінігі
    
13. 
    Кәсіби іс-әрекеттің функционалды қалып регулятор ретінде
    
14. 
    Кәсіби іс-әрекеттің регуляциясында эмоционалды-еріктік процестер
    
15. 
    Еңбек іс-әрекетінің мотивациясы
    
16. 
    Кәсіби іс-әрекеттегі ұжымдық субьект түсінігі
    
17. 
    Маман тұлғасының дамуы
    
18. 
    Кәсіби дайындық
    
19. 
    Кәсіби бағыттау
    
20. 
    Кәсіби кеңес беру
    
21. 
    Кәсіби аттестация
    
22. 
    Науқастар мен мүгедектердің әлеуметтік-еңбектік психологиялық аспектілер
    
23. 
    Кәсіби іс-әрекеттің түсінігі
    
24. 
    Еңбек процесінің физиологиялық негіздері
    
25. 
    Қабілет кәсіби іс-әрекеттің факторы ретінде
    
26. 
    Функционалды қалып кәсіби іс-әрекеттің регуляторы ретінде
    

Выписка из рабочего Форма

специальности(ей)