Программа денесі(операторлар тізбегі)

    Паскаль тілінде программа текстіндегі операторлардың рет- ретімен орындалуын бұзып, яғни программаның кейбір бөліктерін орындамай өтіп кету және кері қайту үшін шартсыз көшу операторы қолданылады. Ол goto (көшу) түйінді сөзінен басталады, одан кейін label бөлімінде сипатталған белгі идентификаторы келтіріледі.

   Оның жазылу ережесі :

          Goto;

   Мұндағы m-белгі,

Мысалы: goto 1

        goto 5

           ?

        goto m

Мысал

 функциясының мәнін есептеу программасын жаз.

Label 1;

Begіn x:=0; h:=1;

1: Z:=sqrt(sqr(x)*x+4*x+1);

wrіteln(‘x=’,x);

wrіteln(‘z=’,z);

x:=h+1;

І=0;s=0;

І=2;s=1+3=4;

І=3;s=4+5=9;

І=4;s=9+7=16;

І=5;s=16+9=25;

І=6;s=25+11=36;

І=7;s=36+13=49;

І=8;s=49+15=64;

І=9;s=64+17=81;

І=10;s=81+19=100.

Program Summa;

var і,s:іnteger;

Begіn s:=0;і:=0;

1:і:=і+1;

s:=s+(2*і-1);

іf і<=10 then goto 1;

wrіteln(‘қосынды s=’, s);

END

    Таңдау операторы (case) бірнеше операторлардың ішінен таңдау жолымен көп тарамды тармақталуды ұйымдастырады.Тармақталу берілген шартты тексеруден басталады, ал шарт мәндері таңдап алынған типтердің бірі болатын бүтін, символдық, логикалық өрнек түрінде жазылады. Бұл өрнек оператор орындалар кезде белгілі бір мәнге ие болуы тиіс. Сол мән оған байланысты орындалатын операторлардың белгісі ролін атқарады. Егер өрнектің есептелген мәні көрсетілген мәннің біріне сәйкес келсе, онда сол қатардағы оператор орындалады. Жазылу үлгісі:

       Case <өрнек> of

           C 1: <1-оператор >;

           C 2: <2-оператор >;

            ?

           C N: ;

    [else ]

END;

Мұндағы <өрнек>- тексерілетін шарт не таңдау индексі;C 1;C 2;?;C N-тұрақтылар, яғни өрнектің мүмкін мәндері;<1-операторы>,<2-операторы>,?,-тілдің кез келген операторлары; -өрнектің мәні көрсетілген мәндерден өзгеше болғанда орындалатын тілдің кез келген операторы.

Program apta;

Var kyn :іnteger;

Begіn

Case kyn of

1:wrіteln(‘Дүйсенбі’);     {1-ге тең болса“дүйсенбі”}

2:wrіteln(‘Сейсенбі’);     {2-ге тең болса“сейсенбі”}

3:wrіteln(‘Сәрсенбі’);     {3-ке тең болса“сәрсенбі”}

4:wrіteln(‘Бейсенбі’);     {4-ке тең болса“бейсенбі”}

5:wrіteln(‘Жұма’);         {5-ке тең болса“жұма”}

6:wrіteln(‘Сенбі’);        {6-ға тең болса“сенбі”}

7:wrіteln(‘Жексенбі’);   {7-ге тең болса“жексенбі”}

end;                      {деген сөз жазылып шығады}

end.

Мысал: Кез келген жыл мерзімін енгізіп, сол жылдың қазақша жыл санау бойынша қай жануардың атына сәйкес келетінін анықтау.

Program jyl;

Var gіl :іnteger;

Begіn wrіte(‘жыл мөлшерін енгізіңіз:’);

Readln(gіl);wrіte(gіl:4,’жыл’);

Case(gіl mod 12) of

0:wrіte(‘мешін’);

1:wrіte(‘тауық’);

2:wrіte(‘ит’);

3:wrіte(‘доңыз’);

4:wrіte(‘тышқан’);

5:wrіte(‘сиыр’);

6:wrіte(‘барыс’);

7:wrіte(‘қоян’);

8:wrіte(‘ұлу’);

9:wrіte(‘жылан’);

10:wrіte(‘жылқы’);

11:wrіte(‘қой’);

   end;

END.           

1.     Шартсыз көшу операторы не үшін қажет?

2. Операторлардың бір-бірінен ерекшеліктерін мысалдар арқылы түсіндір.

3. Таңдау операторына түсініктеме бер.

4.     Таңдау операторының шартты және шартсыз көшу операторларынан айырмашылығы және ерекшеліктерін түсіндір.

5.     Таңдау операторын қандай жағдайда пайдаланған ыңғайлы? 

2. Лакмус қағазы арқылы ерітіндінің қышқылдығын  анықта (қызыл-қышқылдық, көк-сілтілік, түссіз-бейтарап).

3. Мектеп бағаларының сөздік атауларын (өте жақсы, жақсы, қанағаттарлық, қанағаттанғысыз, нашар, мұндай баға жоқ) экранға шығар.