Подготовка учителя новой формации в республике казахстан – приоритетное направление деятельности высшего педагогического учеб

Казахский государственный женский педагогический университет. Вестник № 4(5), 2010             
 
120 
Ертедегі дәуірде білім беру үкіметтік қамқорлық пен қоғам мүшелерінің ықыласы 
кейінгі  ұрпақтарда  реми  дәстүрге  айналды.  Сауаты  жоқ  адам  санда  болса  да  санатта 
болмайтын  тұстар  болған.  Оның  керісінше,  білім  мағлұматтарының  жоғары-
тӛмендігіне  қарай,  оқымыстылар  түрлі  дәрежедегі  әкімшілік  басқару  орындарына 
тағайындалып  отырған.  Бәсеке  бар  да,  озу  бар  емес  пе,  содан  ендігі  жерде  елдің 
ішіндегі  оқумен  емес,  шетелден  білім  алудың  үрдісі  мен  бәсекесі  басталады.  Атап 
айтсақ,  сонау  таң  дәуірінде  (840  жыл)  Қытай  елі  маңайындағы  Корея,  Жапон,  Үнді 
сияқты елдермен жүздеп мыңдап оқушы алмастырып оқыта бастаған [3]. 
Дегенмен  білі  берудің  ол  замандардағы  томаға-тұйық  әрі  таза  діни-феодалдық 
жүйесі  бүкілхалықтық  мәдениетті  кӛтеру,  ғылыми  техниканы  ӛркендету,  ел  еңсесін 
биіктету деген мақсаттардан гӛрі елді қалай басқару, қара халықты қалай қанау, тақты 
қайткенде  ұрпақтан-ұрпаққа  жалғастыруға  болады  деген  сияқты  сұрақтарға  кӛбірек 
жауап  беретін.  Сондықтан  да,  қоғам  дамуының  алғашқы  кезеңдерінде  адамзат 
мәдениетінің  үлкен  ошақтарының  бірі  болған  Қытай  орта  ғасырдың  межесінде 
мешеуліктің жаппай сауатсыздықтың батпағына белшесінен батып бара жатты. 
Сол  замандарда  әдеби  шығармалар  хандар  мен  бектердің  ермегі  үшін  жазылып,  
солардың  оқуына  беріліп  отырды.  Мектептің  ӛзі  барған  сайын  таланты  бар-жоғына 
қарамастан, есігін бар адамдарға ғана ашты. Содан да 1949 жылға ддейін бүкіл қытай 
жұртының 80 пайызы сауатсыз болып келді. Қытайдың ертедегі (ХХ ғасырдың басына 
дейінгі жүйесі) Коң-Зыңының классикалық діни оқуына негізделген болатын.  
1902-1903  жылдар  оқу  жүйесіне  тұңғыш  реформа  жасалып,  соның  нәтижесінде 
Еуропа елдері үлгісіндегі жаңаша мектеп жүйесі қалыптаса бастаған. 
1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылды да, білім беру жүйесіне күрделі 
ӛзгерістер  енгізілді.  Дәлірек  айтқанда,    1951  жылғы  жаңа  реформа  бағдарламасы 
бойынша,  елдің  оқы  жүйесі  мынадай  ретке  келтірілді:  бірінші  басқыш,  3-7  жас 
аралығындағы  бӛбектерге  арналған  балалар  бақшасын  іске  қосу;  екінші  басқыш,  7 
жасқа  толған  балалар  алтыжылдық  бастауыш  мектепке  бару;  үшінші  басқыш,  орта 
мектепте (толық орта мен орталауды қамтиды) алтыжылдық мерзімге тұрақтану [4]. 
Міне,  осы  жүйе  бойынша  жап-жақсы  даму  арнасына  түсіп,  түлектерін  ӛз 
деңгейінде  тәрбиелеп,  ел  кәдесіне  жаратып  келе  жатқан  Қытай  білім  беу  жүйесін 
«мәдени  тӛңкеріс»  (1966-1976)  бейне  бір  суық  ағыстай  ызғарын  шашып  келді  де, 
үсіріп,  ӛшіріп  жіберді.  Жоғары  оқу  орындары  дерлік  жабылды.  Мектептер 
МаоЦзедунның «Хуңвейбіңдерін» (Қызыл қорғаушы) дайындаумен ғана айналысатын 
күйге  түсті.  Ұлағатты  ұстаз,  білікті  мамандар  оқу  орындарының  босағасынан 
алыстатылды.  Тіпті,  бұл  процесс  1978  жылға  дейін  жалғастыдеуге  болады.  Тек  Ден 
Сияопин  таққа  қайта  шығып:  «Біздің  оқу-ағарту  істеріміз  ең  кемінде  халық 
шаруашылығының дамуына жауап бере алатын қарқынмен дамуға тиіс» деген ұранды 
ортаға  қойған  соң,  әсіресе,  оның  «Оқу-ағарту  саласындағылар  идеяны  азат  етіп, 
белсенділікпен  іске  асыру  керек»  деген  үндеуінен  кейін,  ҚХР-ның  білім  беру  жүйесі 
қайтадан  ретке  алынып,  бұрын-соңды  болып  кӛрмеген  жүйелі,  нысаналы,  тәртіпті 
жағдайға  келтірілді  [21].  Содан  бүгінге  дейін  ақаусыз  келе  жатқан  қытай  білім  беру 
жүйесі дүниелік деңгейдің талабына сай мамандарын  ӛздері  дайындап келеді. Бүгінгі 
ҚХР-ң 23 ӛлке, 5 автономиялы аймақ, 3 тӛте қарасты қаласында жиыны 400-ден астам 
жоғары  оқу  орны  бар.  Аса  ірі  әрі  ежелгі  оқу  орындарынан  Пекин,  Нанкай,  Чинхуа, 
Ухан, Фудан, Нанжин, Хуадуң университеттерін айтуға болады.  
 
ӘДЕБИЕТТЕР 
1.Боревская Н.Е. Образовтельная политика в Китае и Россси. //Педагогика 1999 1с 
92-102 
2.Кравцова М.Е. История культуры Китая // Сравнительная педагогика 1999 с416 
3.Кусайнов А.К. Развитие образовния: проблемы и перспективы –А2005. с 279 
Машкина О.А. Конфуции и его школа. –М., 1996. с 176. 

 Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің
 Хабаршысы № 4(5), 2010 
 
121 
ТҮЙІНДЕМЕ 
Мақалада Қытайдағы мектептік білім  беру реформасының кезеңдері туралы сӛз 
етіледі. 
РЕЗЮМЕ 
В  статье  говорится  об  этапах  реформирования  системы  образования  школ  в 
Китае. 
 
 
 
 
ПРАВОВОГО ВОСПИТАНИЯ И ФОРМЫ  
ПРОБЛЕМЫ УПРАВЛЕНИЯ СИСТЕМОЙ ОБРАЗОВАНИЯ КЫРГЫЗСКОЙ 
РЕСПУБЛИКИ 
 
Сейдакматов М.Ж.- доцент 
( Кыргызстан. Кыргызского государственного университета им. .Арабаева) 
 
Современность  требует  радикальных  изменений,  которые  позволили  бы 
учащимся  адаптироваться  в  быстро  меняющемся  мире.  Разработанная  в  Кыргызской 
Республике  концепция  реформирования  структуры  и  содержания  общего  среднего 
образования  ставит  развитие  и  воспитание  человека  правовой  культуры,  способного 
влиять  на  собственную  траекторию  поведение,  соотнося  ее  с  личностными  и 
общечеловеческими ценностями. 
Очевидно, что для того,  чтобы роль закона возрастала и имела превалирующее 
значение,  люди  должны  не  только  защищать  свои  права,  но  и  знать  их,  обладать 
правовой  культурой.  При  этом  реализация  этих  идей  предполагает  демократизацию, 
гуманизацию и гуманитаризацию образования. 
В  процессе  такой  образовательной  деятельности  возникают  нового  вида 
отношения  —  образовательные  правоотношения,  которые  требуют  механизмов 
регулирования в процессе реализации факторов управления образованием. 
Нормативно-правовой  основой  создания  органов  общественного  управления 
образованием, способствующего сформировать правовую культуру учащихся, является 
Конституция  Кыргызской  Республики.  В  соответствии  с  п.1  ст.1  «Наша  страна 
является  демократическим  правовым  государством  с  республиканской  формой 
правления»,  что  означает,  что  все  сферы  жизнедеятельности  человека,  в  том  числе  и 
образования, обязаны функционировать на основе права. 
Закон  Кыргызской  Республики  «Об  образовании»  в  качестве  принципа 
государственной  политики  в  области  образования  провозглашает  правовой, 
государственно-общественный характер управления образования (ст.2), устанавливает, 
что  управление  образовательными  учреждениями  строится  на  принципах 
единоначалия,  самоуправления  и  соуправления  (ст.38,  ст.39).  Закон  предоставляет 
право  на  участие  в  управлении  образовательным  учреждением'всем  участникам 
образовательного процесса (ст.37, ст.38, ст.39 и др.). 
Для  меня,  очевидно,  что  активными  субъектами  образовательной  политики  по 
формированию  правовой  культуры  учащихся  должны  стать  все  граждане  нашей 
страны,  семья  и  родительская  общественность,  общественные  институты,  органы 
государственной  власти,  местного  самоуправления,  профессионально-педагогическое 
сообщество,  научные,  культурные,  коммерческие  и  общественные  институты. 
Расширение  участие  общества  в  выработке,  принятии  и  реализации  правовых  и 
управленческих решений в  образовании должен  обеспечиваться как соответствующей 
нормативно-правовой  базой  и  реальными  механизмами  действенного  общественного 
участия в развитии образования.