Дәріс. Әлеуметтік саланы мемлекеттік реттеу

2. Әлеуметтік саясаттың принциптері ж/е моделі.

Әлеуметтік қолдау жүйесі дегеніміз – қоғамның табысы аз мүшелеріне қаржылай көмек ретінде көрсетілетін үкімет бағдарламасы. Оларға жұмыссыздық б-ша жәрдемақы қарттар мен мүегдектерге берілетін зейнетақы ж/е әл ауқаты нашар отбасыларға берілетін әлеуметтік көмектер жатады. Әлеуметтік қорғау жүйесі - әлеуметтік тәуекелділік п.б-н жағдайда тұрғындарды қолдаудағы эк-қ құқықтық ж/е ұйымдастырушылық мінезді қамтитын мем-к шаралардың кешені б.т. әлеу-к қорғау жүйесі адамның барлық өмірлік жолын қолдауды ж/е барлық өмірлік жолда оның құқықтары мен қызығушылықтарын қорғауы керек.

Тұрғындардың әлеу-к қорғау жүйесі мемлекетті әлеум. саясаттарынңбасты бағыты болуы керек. Ал бұл жағдайда әлеу-к саясат мем-гі саясаттың бір бөлігі болып табылады ж/е өз ішінде мынадай бағыттарды қосады:

1) жұмыспен қамту саласы ж/е салалар б-ша жұмысшылардың кірістік қалалай теңестіру керек екендігін.

2) жекелей жұмыспен, категориямен қамтылғандардың кірістерінің деңгейін қалай өтелуін керектігін

3) тұрғындардың жұмыспен қамтылғандарды реттеудің белсенді әдістерін қолдану.

Кез келген елдің эк-қ жүйесінің функциясын қамтамасыз етуге басты рольді мем-т атқарады. Әлеу-к қорғаудың талай ғасырлар бойы негізгі субъектісі болып мем-т табылады, яғниолар әлеу-к қорғаудың қызметін жүзеге асыратын институттар мен ұйымдар.

Мем-т өзінің барлық өмір сүру тариихында ішкі тәртіпті, заңды сақтау, ұллтық қорғанысты ұйымдастыру сияқты бірқатар міндеттемелер мен бірге эк-ка саласында белгілі бір қызметтер атқарады. Яғни ақаш айн. реттеу, салық жинағын ұйымдастыру ж/е т.б. Ал қазіргі жағд-да кез-келген дамыған нарықтық эк-ка мәні б-ша аралыс эк-ка мемл.сектордағы еркін кәсіпкерлікпен қатар мем-ң ұлттық шаруашылықты реттеуі де жатады.

Әлеуметтік инфрақұрылым

денсаулық білім беру тұрмыстық көлік ж/е тұрмыстық мәдениет,

сақтау ғылым номиналды байланыс қызмет өнер,

шаруашылық көрсету туризм

Әлеуметтік индикаторлар

еңбек тұрғындардың тұтынушы жұмыссыздық тұрмыстық білім берудің

ресурстық ақшалай нарығының деңгейі жағд. ж/е мәдениеттің,

саны (эк-қ табыстарының жағдайы (кедейшілік) коммуналды денсаулық

белсенді ж/е деңгейі қызмет сақтаудың ж/е

белс.емес көрсетулер демалыс деңгейі

тұрғын

Әлеуметтік қорғау

• 
  міндетті әлеуметтік сақтандыру жұмыспен қамтылған тұрғ. барлығы.
  
• 
  әлеуметтік көмек – тұрғ. басқа категориясына әртүрлі көмек көрсетулер мен төлемдерді төлеуді жүзеге асырады.
  

Әлеуметтік саясат мыналарды қамтуы тиіс:

• тиімді демографиялық саясат

• адамдық капиталдың дамуы мен кедейшілікті төмендетуге жағдайлар жасау

• қоғамдық капиталды дамыту н/е халықтың қоғамдық өміріне қатысуы мүмкіндіктерін кеңейту

Осы спецификаға б-ты тұрғ-ды әлеум. қорғауда келесідей белгілерін бөліп көрсетуге б-ды:

1) Объективті негізделу-адам өмірінің анықталған деңгейін қам-з етуге ж/е оны қолдауға бағытталған механизм.

2) Өмір сүру үшін әртүрлі әдістер мен тәсілдерді ұсыну

3) Әлеу-к қорғауда ұсынылған ережелерді қорытындылау.
ҚР-дағы тұрғындардың әлеуметтік қорғау жүйесі

Әлеуметтік төлемдер Әлеуметтік қызмет көрсетулер

Әлеуметтік қам-з Әлеуметтік көмек Әлеу-к көмекті үйлерде

ету (зейнетақы- (адрестік әлеуметтік көрсету, дәрілік әлеу-к қамсыздандыру, суды

ларды,мем-к жәр- көмек, тұрмыстық кө- өнімдермер қам-з ету протезна артепидиялық өн-

демақыларды төлеу) мек, туған балаға төле- імдермен қам-з ету ж/е басқа да әлеу-к қызмет

нетін бір уақыттық тө- көрсету.

лемдер
Сондықтан әлеу-к қоғаудың құрылу принциптері:

• 
  Шаралардың адрестілігі
  
• 
  Көмектің түрін ж/е өлшемін анықтаған кездегі дифференцияларын жағдай қолдану
  
• 
  Бірнеше түрлі ұсынатын әлеу-к көмектің кешенділігі
  
• 
  Әлеу-к қорғаудың мақсаттарын шешуге тұрғ-ң барлық деңгейлерінің әлеу-к бірігуі ж/е кеңестілігі.
  

СӨЖ: ҚР-ң әлеуметтік саланы реттеу реформаларының негізгі бағыттары

2. ҚР-ның инвестициялық саясатының негізгі бағыттарын қалыптастыру негіздері

3. Инвестициялық саясатты мемлекеттік құқықтық реттеу жолдары
1. Инвестициялар – кәсіпкерлік қызметінің ж/е нәтижесінде пайда құралатын н/е әлеуметтік теңділікке толық жеткізілетін қызметін басқа да түрлерінің объектілеріне жұмсалған мүліктік ж/е интеллектуалдық құндылықтардың барлық түрлері. Капиталдың өз ішіндегі эк-ға ұзақ мерзім жұмсалуы. Инвестициялар нақты ж/е қаржылық инвестициялар б.б.

Нақты инвестициялар – капиталдың өнеркәсіпке, ауыл шаруашылығына, құрылысқа ж/е т.б. жұмсалуы.

Қаржылық инвестициялар – мем-н басқа бір кәсіп-ң инв-лық қорларды, бағалы қағаздар мен инв-ды сатып алуға бағытталған.

Коммерциялық тәжірибелер мұндай инв-қ түрлері бар:

1) Табиғи активтерге инв-я

2) Ақша активтеріне инв-я

3) Материалдық емес активтерге инв-я.

1) Табиғи атив-ге - өндірістік ғиматтар мен құрылымдар қызмет ету уақыты 1 жылдан асатын әр түрлі машиналар мен жабд-р ж/е өндіріс процесінде қолданылатын басқа да мүліктер жатады.

2) Ақша активтеріне – басқа да жеке ж/е заңды тұлғ-н ақша қаражатын алуға болатын құқық жатады.

3) Фирма жұмыстарының қайта жеке оқыту ж/е біліктіліктерін жасау тапқыштың потентер мен лицензиялар. Өнеркәсіп өнімдерінің куәлік алу, өнімге сертификат алу. Олар жерді қолд. құқық алу арқылы алынған құндылықтар жатады.

1) Мемлекеттік бюджеттік қорларды пайдалану арқылы

2) Ішкі несие қорларымен жеке, заңды тұлғ-ң өзіндік қаражаттарын тиімді қолд-ды ынталандыру арқылы

3) Шетелдік инв-р тартумен тиімді пайдалану механизмі арқылы.

Осы бағыттар ішінен басымдысын таңдап алу ж/е халық шаруашылығының барынша тиімді аймақтық-салалық құрылымын қолдау мақсатында олардың үлесімін қамтамасыз ету мем-ң инвес-қ қамтамасыз ету-мем-ң инв-қ саясатын негізін құрайды. Оны қалыптастыру барысында ҚР-ның президенті бөлетін күрделі ұлттық бағдарламаларды іске, асыру қажеттілігіне ескеріледі қазіргі жағдайда, ҚР-ң үкіметінің құрылымдық саясаты келесідей желеледі дамытуға тиіс:

1. Дайын өнім шығару арқылы ғы-ты арттыратын салалар дамуына басымд. беру.

2. Ішкі нарық талап-н қанағ-тын ж/е шен-ты алмастыру өнім өнд-н кеңейту

3. Негізінен отандық өндіріс есебінен халық шаруа-ғы барлық салалардың өнд. аппаратын жаңарту

4. Халық қажеттіліктерін қанағ-ға бағытталған салалар дамуын қамтамасыз ету

5. Эк-ны аграрлық секторының дамуын тездетуге бағытталған қаржы ж/е несие қорларын арттыру ж/еэк-ны тиімді басқару жүйесіне шетелдердің капиталын саналы тарту жатады. Өтпелі кезеңнің тарихи ерекшеліктерінің бірі – шетел инвестицияларындағы тарту мен пайданың оңтайлы жолын табу б.т.

Шетел инв-н пайд-у ел эк-ң, халықаралық еңбек бөлінісінің жүйксіне қатсуымен ж/е капиталдың кәсіпкерлік үшін бос салаларға құйылуымен анықталатын объективті қажеттілік б.т. Қ-да басқа елдер сияқты шетел инв-н келесі факторлар есебінен қарастырады:

1) эк-қ ж/е техникалық өзгерісті жеделдету

2) өнеркәсіптік аппаратты жаңарту ж/е жаңғырту

3) өнд-ті ұйымдас-ң алдыңғы қатарлы әдістерін өңдеуі

4) нарықтық эк-ң талаптарына сай кадрлар дайындауды ж/е жұмыспен қамтуды іске асыру.

Ең алдымсн аса маңызды скі моселсге ерекшс коңіл бөлу керек: біріншіден, халық шаруашылығының құрылымдық өзгерістеріне нарықтық механизм әсср етс алмайды, сондықтан бұл өзгерістерді мемлскет тарапынан реттеу қажет; екіншіден, өзгерістсрді инвестициялық процестермсн жәнс шаруашылық жүргізуші субъектілердің инпестициялық белсенділігін ынталандырумен тығыз байланыста қарастырмасақ ондірістің әлеуметтік-экономикалық тиімділігін арттыру мақсатында құрылымдық реттеу мәселесін шешу мүмкін емес. Сондай-ақ, болашақтағы ғылыми негізделген құрылымдық өзгсрістердің қажеттілігі - әсіресе экономиканы басқарудың жоғарғы деңгейінде инвестициялық шешімдер қабылдауға қатысты мақсатты сипатта болады.

Экономикадағы құрылымдық өзгерістерді сипаттайтын корсеткіштер жүйссі мен дсңгейі кобінесс мсмлекеттің экономикалық саясатын жүзеге асыру мсн болашақтағы кезендерге белгіленген мақсаттарга қол жеткізу жөніндегі нақтылы макроэкономикалық шараларға байланысты. Басқаша айтқанда, жалпы мемлекеттік экономикалық саясат — макроэкономикалық, салық жәнс аймақтық дсңгейлердс құрылымдық саясатты қалыптастыру негізгі болып табылады.

Макроэкономикалық түрғыдан алғанда қүрылымдық саясатты қалыптастыру нсгізіне өзара тиімді қатынастарды қамтамасыз ету жөніндегі бірқатар мәселелер жатады. Олар: қоғамдық өнім өндіру бөлімшелері арасындағы, аралық және дайын өнім, өнсркәсіптсгі өндіріс құралдарының өндірісі ("Л" тобы), үлттық табыстағы тұтыну қоры мсн қор жинау, өндірістік және өндірістік емес күрдслі қаржы жұмсау, құрылыс-монтаж жұмыстары мен өндіріс жабдықтарына шыпғын жұмсау арнларындағы қатынастар. Олардың негізінде тиімділікке қол жеткізу дсгеніміз - қоғамның табиғи-шикізат, материалдық-техникалық және интеллектуалдық қорларын қолдана отырып, халықтың материалдық жәнс мәдени қажсттіліктерін, жақсы тұрмыс жағдайын қамтамасыз ету. Мұнда аталған мәселені шсшуді тездетудің, негізі әрдайым аз шығын жұмсап коп нәтижсге қол жсткізуге бағыттайтын шаруашылық жүргізудің нарықтық моделі.

Макроэкономикалық салада оңтайландыру ісі халық шаруашылығының салапық құралымына: да әсер етеді. Өйткені мұнда өзгсрістсрді жүзегс асырудың маңызды тетігі - макроэкономикалық жағдайға айтарлықтай әсер етстін салалық басымдықтарды ғьлыми негіздсу болып табылады. Рсспубликамыздын, жағдайында салалық құрылымның тиімді жағдайын анықгау экономиканың шикізаттық бағытын жою және өнсркосіпті дамыту мәселслсрімсн тығыз байланысты.

Болашақтағы салалық өзгерістсрді нсгіздеудс есксрілстін маңызды фактор - жиыптық сүраныс құрылымы жайлы болжамды мәлімсттср. Олар ішкі қорлар мен импортты алмастыратып өндірісті ұйымдастыру сссбінен тиісті жиынтық үсыныс құрылымын қажст стсді. Әлемдік тәжірибс, басқа елдсрдсн алынатын ресурстар экономикалық егемеңдікті нығайтуға септігін тигізбсйтіндігін долелдеп отыр. Ал, егсрде мәселе азық-түлік онімдеріне деген сұранысты өтеу жонінде болса, онда импортқа бағытталу елдің азық-түлік бойынша қауіпсіздігін айтарлықтай нашарлатады.

- «Инв-қ жекешелендіру қорлары жөніндегі ереже» (1993ж.)

- «ҚР-ң шетел инв-ы б-ша ұлттық агенттігін құру туралы» ҚР-ң Президентінің жарлығы (1992ж.)

- «Инвестициялар б-ша ҚР-ң Мемлекеттік Комитетін құру жөніндегі ҚР-ң Президентінің жарлығы» (1996ж.)

- «ҚР-ғы инв. қорлар туралы ҚР Заңы» (1997ж.)

- «Шетелдік инв. туралы ҚР-ң Заңы» (27 желтоқсан 1994 ж.)

- «Тікелей инв-ды мемлекеттік қолдау туралы ҚР-ң Заңы» (28 ақпан 1997 ж.)

- «Инв-я туралы ҚР-ң Заңы» (8 қаңтар 2003ж.)

Инв-ды мемлекеттік қорғаудың мақсаты – эк-ң дамуы үшін қолайлы инв-қ ахуал жасау ж/е осы замнғы техникларды қолдана отырып, жаңа өндірістер құруға, жұмыс істеп тұрғандарын кеңейту, жаңа жұмыс орындарын сақтауға сондай-ақ қоршаған ортаны қорғауға инв-ды ынталандыру б.т. Инв-ды мемлекеттік қолдау инв-қ референциялар:

• инв-қ-салықтық реф-р

• кеден баждарын салудан босату

• мемлекеттік заттай, гранттар

Инв-қ реформалар:

1) көзделетін инв-қ қызметтің басым түрлерінің тізбесіне сәйкес болған

2) осы заманғы технологиялар қолданыла отырып, ҚР-сы заңды тұлғасының тіркелген активтерінен жаңа өндірістер құру, жұмыс істеп тұруларын кеңейту ж/е жаңарту үшін инв-р жүзеге асырылған

3) инв-қ жобаны іске асыру үшін инв-қ қаржылық , тех-қ ж/е ұйымдастырушылық мүмк-ң болуын растайтын қажетті құжаттар табысы берілген жағд-да беріледі.

2. Қ-ның қоршаған ортаны, табиғатты қорғауға арналған заң шығарушылық базасы

3. Табиғатты пайдаланудағы эк-қ инструменттер

4. Қоршаған ортаны қорғаудағы халықаралық ұйымдар

ҚР-ң министрлер кабинеті атқарушы орган ретінде ауылшаруашылықтың басқару салалары мен т.б. заңдардың орындалуы ж/е т.б. мем-т қоршаған ортаны қорғау ж/е табиғатты дұрыс пайдалану актілердің орындалуын ж/е дұрыс бағытта жүлгізілуін қадағалайды. Сонымен қатар мем-к комитеттердің ж/е осы сұрақтарға б-ты облыс әкімшіліктердің істерін басқарады. Мем-к орган білім беру ж/е ғылыми министрліктері табиғатты пайд. саласында алты техника мен технологияларды жасау ж/е енгізу, табиғи ресурстарды қорғау, оны сақталуы мен қайта қалпынр келтіоһру сұрақтарын басқарады.

Денсаулықты сақтау министрлігі-қоршаған ортаның жағд-н адам денсаулығына зиянды келтіру мақсатында ведомствалық бақылауды жүргізеді. Ауыл шару-қ химиялық жабдықтарды қолдануы, өсімдіктер мен миниралды ресурстарға зиян келтірмеуі, «Жер кодексі» б-ша сақталуына бақылау жүргізеді.

Ішкі істер министрлігі. Атмосфералық ауаның ж/е су қойнауларын тұрақты техникамен қорғалуын, ережелердің сақталуын қадағалайды. Практикалық табиғатты қорғау ісінде мем-к басқару ж/е табиғат орталарын қорғау органдарымен қатар бұл істе маңызды орынды халықтық ынталы көмегіне сүйенеді.(жасылдар, табиғат достары, Green peace ж/е т.б.) табиғатты қорғау ұйымдары бүгінгі таңда үлкен күшіне айналуда.

1. 1980ж. «Атмосфералық ауанын қорғау жағд-ғы заң»

2. 1990ж. «Жер кодексі»

3. 1991ж. «Қоршаған ортаны ұорғау туралы заң»

4. 1992ж. «Халықтың денсаулығын қорғау заңы», «Жер қойнауы мен миниралды шикізатты қайта өңдеу Кодексі»

5. 1993ж. «Орман Кодексі», «Су Кодексі», «Жануарлар әлемін қорғау, қолдану, қайта қалпына келтіру заң»

«Қоршаған орта Заңы», «Табиғатты қорғау» заңын бұзғаны үшін қоршаған ортаға залал келтірсе н/е оның болуына шынайы қауіп тудырса әкімш. ж/е қылмыстық жауапкершілікке тартылады. Қоршаған ортьа заңдарының тәртіптерін бұзған жауаптылар (қызметшілер), басшылар, ұйымдар, мекемелер дисциплинарлық жауапқа тартылады.

Негізінде бұл бұзушылықтар жеке және глобалды қатерлікті туғызбайды. Соның ішінде жаза түрлері: байқау, ескерту, қатаң ескерту, төмен жалақылы жұмысқа ауыстыру, жұмыстан босату. Бұл салалар көбінесе тәрбиелік мәнде өткізіледі. Қызметшілер ж/е азаматтар табиғатты қорғау заңдарын ж/е оған келтірілген залалдары үшін материалдық жауап-кершілікке тарталады. Қызметшілерге сыйақы бермеуімен шығынды төлеумен, ал азаматтарға штрафтарды төлеумен жазаланады. Бұл шаралар броканиерлермен табиғат қолдану ережелерін бұзу шараларға бағытталған. Әкімшілік жауапкершілікке қызметшілер мен азаматтар ластанған ортада стандарттардың жоғалуына рұқсат етсе броканиерлікті тартса ж/е табиғатты, ресурстарды дұрыс пайдаланса осы әкімшілік жауапкершілікке тартылады.

Қазіргі кезде адамның қоршаған ортамен табиғи ортаның тұтастық даму заңдарын ескеруде сапалы жана сипаты қажет. Қажетті кешенді шаралар бүгіннің өзінде жүзеге асырылуда. 2001-2012 жылдарға арналған Қазақстан Республикасында қоршаған ортаны сактау жэне табиғи ресурстарды ұтымды пайдаланудьщ мемлекеттік бағдарламасы әзірленді, онда табиғи ортаның қазіргі күй-жайына бағалау берілген. Табиғатты ұтымды пайдаланудьщ стратегиялық мақсаттары мен міндеттері белгіленген және жақын арадағы жылдарға қоршаған ортаны сауықтыру шаралары анықталған. Нарық жағдайында табиғи ортаның элементтері сатып алу-сату объектілерімен анықталады, шаруашылық қызметі өнімінің кұн формасы болатыңдықтан, оларды бағалау кажеттілігі бар, ал табиғат ресурстарының кептеген түрлері тек еңбек заттары ғана болып қалмайды, сонымен бірге оньщ нәтижесі де болады.

Ғасырлар тоғысында (XXI ғасырдың табалдырығында) Қазақстан экологиялык дағдарыс аймағында болып шықты. Арал Қазақстан табиғатын «экологиялық инфаркке» әкелді. Кәсіпорындар мен табиғат арасындағы байланыс жүйесін ашу тек адамды қоршаған ортаның өзгеруін болжап қана қоймайды, сонымен бірге оған парасатты әсер етуге мүмкіндік береді. Егер кәсіпорынның дамуы нарыктық қатынастарды ойдағыдай шешумен баштанысты болса, онда бүл процесте кәсіпорын деңгейімен қатар экологиялық проблемалар басынды орындардың бірін алады. Бүгінгі экологиялық жағдай экологиялық мәдениеттің төмендігін, біліксіздігін, адамның сезіну санасының таяздығын корсетеді. Қазіргі кезде биосфера табиғи тепе-теңдікті сақтай алмайтын жағдайда. Адам экологиялық факторларды реттеу атқарымын бірте-бірте өзіне алуда. Табиғатқа келтірген зияны үшін ешкім де дербес жауап бермейді.

Адам мен табиғат арасындағы қатынас үдерісі ең алдымен кәсіпорынның еңбек қызметімен реттелуге тиіс. Табиғи ортаның жағдайы нарыктық қатынастардың дамуын киындатады немесе тездетеді. Неғұрлым табиғи орта жақсы болса, солғұрлым нарық-тық қатьшастарды дамыту жағдайы жақсара түседі жэне өндірістің шапшаңдатылған түрде алға басуына әсер етеді. Кәсіпорынның өнім өндірудегі көлемі белгілі бір шамада қандай табиғи ортада өтуіне де байланысты болады. Сондыктан кәсіпорындар мен табиғи орта арасындағы қатынастардың нарыктық негізі болуга тиіс. Мұнда кәсіпорын тек өз мүдделерін ескеріп қана қоймай табиғи ортаға әсер етеді және оның ресурстарын ұтымды пайдаланады.

Табиғи орта кәсілорынға пайдасын тигізеді, бірақ дұрыс пайдаланбаған жағдайда ол теріс әсер етуі мүмкін. Осындай теріс жағдайды жою белгілі бір шығынды талап етеді. Қазіргі кезеңде кейбір табиғи ресурстарды пайдаланғаны үшін кәсілорындар төлемейді, олар ресурстарды ұтымды пайдалану мен болған шығысты үнемдеуді шарттастыратьш технологаяны әзірлеуге мүдделі емес. Мүның нәтижесінде бүгінгі күні топырақтың кұнарлылығының төмендеуі, оның құрылымыньщ нашарлауы, жүз мыңдаған гектар жерді істен шығаратын эрозияның дамуы, жердің сортаңдануы мен су айдынының ластануы сияқты үрдістер кауіп-қатер тудыруда. Қолайлы қоршаған ортаның материалдық қүндылыктарды үдайы өңдіру үдерісінде әрқашанда қажетті шарты және құрамдас элементі болды. Оның бұзылуы өндірістің шикізатпен қамтамасыз етілуін қысқартады.

Табиғатты пайдалану заңдары айппұл салу арқылы ғана емес, ол қоршаған ортаны ластанудан сақтайтын техникаларды енгізуі үшін мекемелерге әртүрлі жеңілдіктерді белгіленеді (қалдықсыз технологиялар), табысы аз шығынды кәсіпорында жоғартылған толық құнын төлеуі, оларды қолайсыз тұғырыққа әкелір тіреуі мүмкін, өйткені олардың тапқан табыстары басқа салаға жұмсалады, ал ірі кәсіпкерліктер экологиялық мәселелер туралы ойламай, айыппұл төлей салғанды жөн көреді. Өйткені олардың табысы шығындарынан әлдеқайда жоғары. Бұл жерде эк-қ санкцияларға мекемелердің «сезімталдық шегі» мүмкіндігін ескеру керек. Сондықтан әр мекемеге жекелей жан-жақты талдаудан кейін, оның эк-қ жағдайына қарй айыппұлды белгілеу қажет.

Ластау құқығын сатуда нарықтық механизмнін дамуына үлкен мүмкіншіліктері бар, Бұл нарық АҚШ-та белсенді дамуда. Мұндай нарықтық басты принциптерінің бірі қоқыстар мен лақтырулардың иелену құықтары б.т. Бұларға белгіленген мем-т (норма) енгізілген.
4. Табиғатты қорғау мәселелеріне арналған 1-ші халықаралық жиналыс 1971 жылдың сәуір айында Чехия елдерінде өткен. 1972ж. Стокгольм қаласында БҰҰ-ң «қоршаған орта жөніндегі» конференциясы ұйымдастырылған. Көптеген экол-қ мәселелерді бірнеше мемлекеттер қосылып, БҰҰ ж/е халықаралық үкіметтік емес ұйымдарының басшылығымен шешуге тырысады. Ондай үкіметтік емес ұйымдар: Кеңес Одағы «Бағдарлама» деген атпен жұмыс істей алады:

1. «Халықаралық ғылыми Одағы». Бұл одақ әлемнің мемлекеттердің ғылыми одақтарымен академияларының қосады ж/е ғарыштық-кеңестік Антрактиданы, әлемнің мұхиттарын зерттеумен айналысады. Қоршаған орта мәселелерін халықаралық бағдарламаларда қарастырады.

2. «Қоршаған орта жөніндегі ғылыми комитеті». Осы комитет табиғи ортаны бақылау мәселелерімен айналысады ж/е биохимиялық циклдарды, қоршаған ортаның токсикалогиясын құрастырады.

3. ЮНЕСКО-ның «Адам ж/е биосфера» бағдарламасы. Тропикалық ж/е субтропикалық эко жүйелрдің, орман ландшафтерінің, адам ісінен соң экологиялық зардаптардың күшеюін қарастырады.

4. «Халықаралық табиғатты қорғау одағы». Осы одақ табиғат байлықтарын ұтымды пайд-у ж/е қорғау мәселелерін зерттейді.

5. «Дүниежүзілік денсаулықты сақтау ұйымы». Қоршаған ортаны санитарлық тазалық жөніндегі мәселелерді бағалайды ж/е бақылайды.

6. «Дүниежүзілік метеорологиялық ұйым». Жер шары ауасындағы құьылыстарды ж/е өзгерістерді бақылайды.
СӨЖ: Қоршаған ортаға зиянды әсер етуді төмендетумен ресурстарды ынталандарудың негізгі жолдары ж/е мемлекеттік шаралары.

СӨЖ: Ауыл шаруашылығындағы жерлерді тиімді пайдалану мен оның өндірісті ұйымдастыру технологиялық негіздермен байланысты мәселелер.

2) Мемлекеттің аймақтық саясаты, оның мақсаттары және принциптері

3) Аймақтық саясаттың бағыттары мен жетістіктері
1. Аймақтық (әлеуметтік-экономикалық) жергілікті мемлекеттік басқару елдегі саясаттық, эк-қ әлеу-к ж/е экологиялық дамудың бас-н қызметі саласы болып табылады. Мұның бәрі мемлекет ж/е аймақ арасындағы қарым-қатынасты көрсетеді. Сонымен қатар аймақ арас-ғы қатынасты білдіреді. Әлеу-к эк-қ қатынастар жүйесі біріккен әртүрлі аймақтар өз ішінде аймақтыцқ саясаттың көптеген бағыттарын анықтайды. Соның ішіндегі ең бастылары:

- Экономикалық саясат – аймақтық эк-қ тепе-теңдігін жұмсартуға бағытталған.

- Әлеуметтік саясат – бұл өмірдегі аймақтық дифференцияцияны жақсартуға бағытталған. Сонымен қатар әлеум-к ортадағы жалпы қоғамдық сапаны жақсартуға бағытталады.

- Демографиялық саясат – мем-т тарапынан жаратылыс ж/е механикалық қоз-ғы халық тығыздығын қалып-ға бағытталған.

- Экистикалық саясат – бұл өндірісті оптимал түрде тарату арқылы белгіленген бір айдағы аумақтық ресурстарды пайдалану сапасын көтеруге бағытталған. Сонымен бірге коммуникацияны ж/е жергілікті табиғи эк-қ архитектуралық құрылыс ж/е инженерлік-техн-қ факторларды тарату арқылы бақыланады.

- Экологиялық саясат – аймақтағы экол-қ мәселелерді жақсарту арқылы бағытталады.

- Ғылыми-техн-қ саясат – бұл ғылыми орталықта ж/е өндіріс күшін өндіру кадрларды аймақта жылжыту арқылы олардың арасындағы қатынастарды қалыптастырады.

Негізінен аймақтық саясаттың ең негізгі ядросы болып аймақтағы дамудың эк-қ мақсатын жүзеге асыру табылады. Өйткені әлеуметтік соц-қ шарттар, яғни жүзеге асыру үшін керекті мех-р қаржылық ресурстардың көлемі ж/е қаржылық эк-на әдістерін пайдалануымен өте тығыз б-ты. Аймақтық саясаттың жіктелуі:

1. Арнайы белгіленген аймақтық-әлеум-к эк-қ жүйеге бағынуы: әлеуметтік, экон-қ, демогр-қ , ғылыми-тех-қ , экистикалық

2. а) Қолданудың мақсаты аймақтағы әлеум-к-эк-қ дамуының сатыларын тегістеу

б) Аймақтағы ресурстарды оптималды түрде қолдану.

3. Өндірудің механизмі:

- автоматты түрде (көрсет-ң саны б-ша тарату)

- проблемалық (арнайы бағд-ма б-ша тарату)

- мақсатты (арнайы аймақ б-ша тарату)

4. Өндіру формасы: * қаржылық

* әкімшілік

* инфрақұрылым

5. Адресаттары: фирмалар, азаматтар, салалар, үкіметтің аймақтық органдары.

Мсмлскеттің аймақтық саясатын қалыптастыру

Мемлекеттік әлеумсттік-экономикалық саясаттың аймақтық аспектісі бүгінгі күні ғылыми зерттсулсрдің ең әлсіз зсрттслінген объскті болып табылады. Оның нсгізгі себептсрі: