15
1.
Оқытушы туралы мәліметтер:
Байдаулетова Гүлнұр Омарқызы
«Қаржы» кафедрасы
Тел: 3095815
Уақыты: бекітілген сабақ кестесіне сәйкес
2. Пәннің предреквизиті : «Ақша, несие, банктер» пәні, «Экономикалық теория»,
«Экономикалық ілімінің тарихы», «Қаржы тарихы» пәндерінен студенттер танысқаннан
кейін оқытылады, ол алған білімін баянды етуге және қаржы-несие профилі бойынша
профессионалды маман дайындығынан кейін ӛтеді.
3. Пәннің постреквизиті: «Ақша, несие, банктер» пәні «Банк ісі», «Ақша-несиелерді
реттеу», «Банктегі есеп жүргізу және есеп беру», «Қаржылық бақылау және аудит» және
басқа пәндердің алдында жүргізіледі.
4.Пәннің сипаттамасыАқшаның, несиенің, банктің түрлері, формалары, теориялары, жүйесі,
атқаратын қызметтері, айналысы мен айналымы, заңдары мен реформалары.
5. Пәнді оқыту мақсаты
Студенттерге ақша, несие және банктердің теориялық аспектілері, ақша және несие
жүйесін, халықаралық несие – есептік және валюталық қатынастар, бағалы қағаздар
нарығын қалыптастыру негіздерінің толық білім жүйесін қалыптастыру;
- Ақшаның, ақша айналымының, банктік және биржалық қызметтің маңызын беретін
түсіндірме – терминологиялық аппаратты ұсыну;
- Барлық түсініктердің ӛзара байланысын, олардың ішкі логикасын ашу.
6. Пәнді оқыту міндеттері
- Ақша теориясы бойынша студенттерге қажетті теориялық білімнің минимумын ұсыну;
- Оларда, экономиканың ақша-несие саласындағы болашақ қызметі үшін тәжірибелік
дағды қалыптастыру;
- Ақша және несие түсініктерінің мәнін, ақша айналымы және несие сферасындағы
экономикалық заңдардың кӛріну нышандарын меңгеру;
- Экономика және әлеуметтік сферадағы ақша, несие және банктердің атқаратын ролін
анықтау;
- Дамыған елдер, ТМД елдерінің ақша және несие жүйесін, Орталық Банк пен екінші
деңгейдегі банктердің атқаратын қызметтері мен жүргізетін операцияларын оқып меңгеру;
- Қазіргі таңдағы ақша айналымы мен несие жүйесінің мәселелерін анықтау және оларды
шешу бойынша ұсыныстар жасауға бейімдеу;
7.1 Тараудың атауы
7.2 « Ақша, несие,банктер» пәнінің мазмұны
№
Тақырып атаулары
Тақырыптың мазмҧны
Сағат
саны
1-бӛлім. Ақша, несие, банктер туралы негізгі тҥсініктер
1
Ақшаның мәні және
оның атқаратын
қызметтері
Ақша түсінігі және оның пайда болуының қажеттілігі.
Ақшаның пайда болу
табиғаты бойынша рационалистік және эволюционистік
теориялары. Ақшаның тауарлы табиғаты. Тауардың қарама-
қайшылықтары және құн формаларының дамуы. Құнның
салыстырмалы және эквиваленттік формасы - құнның екі
қарама-қарсы жақтары. Эквиваленттік құн формасының
ерекшеліктері. Ақша жалпылама құн эквиваленті ретінде.
Ақша тауарының спецификасы. Ақшаның тарихи, қоғамдық
және экономикалық категория ретіндегі жаратылысы
туралы.
Ақшаның қызметтері және олардың ерекшеліктері.
Ақша құн ӛлшемі құралы ретінде және баға масштабы. Баға
2
16
– құнның ақшалай кӛрінісі. Құн заңы және оның орындалуы.
Ақша айналыс құралы ретінде. Ақша айналысы заңы.
Шаруашылық айналымының ақшаға деген қажеттілігін
бағалау. Ақша айналысының тұрақтылығының негізі.
Ақшаның тӛлем құралы ретіндегі қызметі. Тӛлем айналымы
және оны ұйымдастырудың негізгі заңдылықтары. Ақшаның
қор жинау немесе қазына жасау ретіндегі қызметі. Қоғамда
қор және қазына жасаудың негізгі формалары және олардың
перспективалары.
Ақшаның
дүниежүзілік
қызметі.
Ақшаның
дүниежүзілік
қызметіндегі
формаларының
дамуы.
Дүниежүзілік ақшаның құн ӛлшемі, айналыс құралы, тӛлем
құралы, қор жинау құралы ретіндегі қызметтері. Ұлттық
валюталарды
және
халықаралық
есеп
бірліктерін
дүниежүзілік ақша қызметінде қолдану. Алтынның
демонетизациялану процесі. Алтынның қазіргі кездегі рӛлі.
2. Ақша айналымы, ақша
айналысы және ақша
жүйесі
Ақша айналымы және ақша айналысы туралы
түсінік. Қызмет етуші ақшаның формалары: толық құнды,
толық құнсыз – қағаз және несиелік ақшалар. Қолма-қол
және қолма-қолсыз ақша айналысы. Ақшалай және тӛлем
құралдарының түрлері. Ақша айналысының эволюциясы.
Металл ақшалар айналысы. Несиелік айналыс құралдары.
Қағаз ақшалар айналысы. Электронды тӛлем құралдары.
Ақша базасы, ақша массасы және ақша агрегаттары. Ақша
айналысы заңы. Ақша жүйесі, оның элементтері мен негізгі
типтері. Қолма-қолсыз есеп айырысу формалары. Инфляция.
Инфляцияның түрлері және оның пайда болу себептері.
Инфляцияның әлеуметтік-экономикалық салдарлары және
мемлекет тарапынан оған қарсы күресу әдістері.
2
3. Ақша реформалары
және валютаны
тұрақтандыру әдістері
Ақшалай дағдарыстар. Ақша реформаларының
тарихи маңызы. КСРО-дағы 1922-1924 жылдардағы ақша
реформасы және оның кезеңдері. КСРО-дағы 1947 жылғы
ақша реформасы және оның экономиканы дамытудағы
маңызы. 1961 жылы КСРО-да баға масштабының ӛзгеруі.
Қазақстан
Республикасындағы
1993
жылғы
ақша
реформасы, оның қажеттілігі мен жүргізілу ерекшеліктері.
2
2-бӛлім. Несие және несие жҥйесі
4. Қарыз капиталы, пайыз
және несие
Несиелік қатынастардың пайда болуы және дамуы.
Тауар ӛндірісі және қоғамдық ұдайы ӛндіріс – несиелік
қатынастардың даму негізі. Несиеге деген қажеттілікті
тудыратын негізгі және айналым қорларының (капиталдың)
айналу заңдылықтары. Несиелік капиталдың құрылу кӛздері.
Біздің елімізде несие қорларын құрудағы ерекшеліктер.
Несиенің мәні және оның ӛзіндік экономикалық категория
ретіндегі сипаттамасы.
Несиелік капитал мен несие қорларының (несиелік
ресурстардың)
сипаттамалары,
олардың
арасындағы
айырмашылықтар мен ерекшеліктер. Несиелік капитал мен
несиелік ресурстар нарығы.
Несиелік проценттің экономикалық мәні. Тауар
ӛндірісі мен несиелік қатынастар – несиелік проценттің даму
негізі. Несиелік процент бойынша қарым-қатынастар
субъектілері. Процент мӛлшерін анықтаушы факторлар.
Проценттік
қойылымдар,
түрлері
және
олардың
2
