84
9.Студентің ӛзіндік жҧмысына арналған әдістемелік нҧсқаулар
ЗЕРТТЕУ ЖҤРГІЗУ ЕРЕЖЕЛЕРІ.
Жалғыз бір ӛзі дербес білім алу мақсатында жасалатын шаралар зерттеулер деп
аталады.
Зерттеулердің келесідей түрлері бар:
Индуктивті зерттеу;
Дедуктивті зерттеу;
Эксперимент/жаңалық.
Индуктивті зерттеу кезінде оқытушы қойылған мәселені шешуге бағыттайтын
жағдайларды қамтамасыз етсе, ғылыми концепциялар жеке дербес ӛз бетінше
қарастырылады. Студент, сонымен қатар, сәйкессіздіктерді бейнелеуге, қазіргі
мәселелерді, дискомфорт туғызушы негізгі мәселелерді қарастыруы қажет.
Дедуктивті зерттеу кезінде негізгі концепциялар мен оқытушы ұсынатын
концепциялар негізге алынуы тиіс. Студенттер іс жүзіндегі аспектілерді ӛз бетімен
қарастырулары қажет.
СИНКВЕЙН ЖАЗУ ЕРЕЖЕЛЕРІ.
«Синквейн» – бұл белгілі бір тәртіп бойынша жазылатын, 5 жол тармақтан тұратын
ӛлең шумағы. Студенттен оқу материалын, алынған ақпаратты қысқаша ӛлең
шумақтарымен түйіндеу талап етіледі.
Синквейн жазу процесі: 4 жол тармақ – тақырыпқа қатысты айтылатын бірнеше
сӛздерден құралған толық фраза-ұсыныс. 5 жол тармақ – жеке ӛзінің кӛзқарасын білдіруге
мүмкіндік беретін, тақырыпқа жаңа кӛрініс беретін түйін-сӛз.
ТЕКСТПЕН ЖҦМЫС
Студент үшін маңыздысы – басқа адамнын текстіне қарап жұмыс жасай алуы,
бірақ, тек оқып қана қоймай, материалға қысқаша талдау жасай алуы. Меңгерген
материалының негізінде ӛзінің жеке текстін жасай алуға үйрену. Бұл жұмыс рефераттар,
баяндамалар мен эсселер жазу арқылы орындалады. Негізгі әдебиет құралдарымен қоса,
қосымша кітаптар ұсынылған дұрыс, ол талданушы материалды сауатты түрде ұсынумен
қатар, дәлелдемелер жасауға, қарсы пікір білдіруге және келіссӛздер жүргізуге мүмкіндік
береді.
Студенттердің текстпен жасайтын жұмыстарының қатарына мыналарды да
жатқызуға болады:
Маркерлік белгілер қолдану;
Текстте бұрыннан белгілі ақпараттар кездескен жағдайда, оларды «жалауша»
белгісімен оқшаулау;
«+» белгісімен жаңадан алынған ақпараттар, жаңалықтар белгіленеді. Белгілер
текстпен танысқаннан соң, студент бұл текстпен алғашқы рет кездесіп тұрған
жағдайда ғана қойылады.
ЭССЕ ЖАЗУ.
Эссе дегеніміз тақырып бойынша оған қатысты еркін талқылама жасау. Жалпы
кӛлемі 5-7 бет.
Бағалану критерийлері мыналар болып табылады: зерттелген материалдың онда
кӛрініс таба алу дәрежесі, мәселеге тоқталғандағы ӛзіндік ерекшелігі, дәлелдемелері, ӛз
кӛзқарасын, пікірін нақты және толық ұсына алу қабілеті.
ЭССЕ құрылымы:
85
Кіріспе. Белсенділігі, тақырыпқа байланысты пікірлер таласы және сӛздер мен
сӛз тіркестерінің құрастырылу деңгейі. Тақырыпты қарастыру құрылымы.
Негізгі бӛлімге кӛшу дәрежесі.
Негізгі бӛлім. Талқылаулар, талқылау кезінде қолданылған негізгі түсініктерге
автор (2-3) анықтама шығаруы қажет. Талқылауларды қолдайтын факттер
немесе мысалдар – дәлелдемелер мен қолдаулар. Контраргументтер немесе
қарама-қарсы талқылаулар қарастыру (неге олар әлсіз екендігі айқындалады,
бірақ, автордың пікірі ӛз күшінде қалады)
Қорытынды. Меңгерілген талқылауларды қайталау. Негізгі ұсынылып отырған
талқыламаны қорғаушы дәлелдемелерді қорытындылайтын бір-екі ұсыныс.
Ұсынылып отырған талқыламаны қабылдамаған жағдайдағы салдарлары
туралы жалпы ескертпелер мен берілген ұсыныстардың пайдалылығы туралы
жалпы қорытынды жасау.
ТӘЖІРИБЕ САБАҚТАРЫНЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ
Мұндай оқыту әдісін жалғыз бір ғана топқа жасауға немесе топ ішінде
коммуникацияны дамыту үшін қолданылуы мүмкін. Студенттер топ болып ойлану (бірдей
тәжірибенің болуымен байланысты пайда болған) немесе тәртіп стереотипін ӛңдеуі қажет.
Сабақ кезінде келесідей оқыту әдістерін қолдануға болады:
Мақалалар оқу.
Рӛлдік ойындар және импровизациялар.
Үлестік ойындар.
Дебаттар.
Қателерді табу.
Зерттеулер (жобалар).
Интернет.
Әлеуметтік оқытуды белсенді тәсілдері.(психограмма, радиотеатр, әлеуметтік-
психологиялық тренинг, артметодтар)
Кейс-стади.
Топпен пікірталастар.
Сабақ кезіндегі сұхбаттар.
Құрылымдық сабақтар.
Топ бойынша турнирлер.
Бұл бағыт ашық түрде талқылаулар жасауға, ӛз пікірін таластыруға,
дискуссия жасауға және пайда болған келіспеушіліктерді дау-жанжалсыз
шешуге үйретуді білдіреді.
Оқытушы теорияның қажеттілігін, оқу сатыларын (бастапқы, ілгері), кӛлемін және
бағалану критерийлерін анықтауы тиіс.
КЕЙС ЖАСАУ ӘДІСТЕМЕСІ
Оқытушы мұндай кейстерді жасау кезінде қоршаған орта ӛзгерістерін есепке ала
отырып, әртүрлі сыртқы кӛздер ақпараттарын, әртүрлі нақта немесе ойлап табылған,
мысалға алынған деректерді қолдана алады. Ақпарат ӛзіндік мәселеге қатысты және
сонымен қатар, жалпыланған теориялық материалдардан құралуы қажет. Студенттер бұл
жағдайда, сынды талдау жасайды және жеке дербес ӛз бетімен қосымша ақпараттық
ізденіс жасауы қажет. Ақпарат кӛздері ретінде – кезеңдік басылымдардағы мақалалар,
мамандандырылған және бизнес-конференциялардан алынған ақпараттар, студенттер мен
түлектердің жеке байланыстары және т.б. бола алады.
