Ғылыми міндеттер әдетте ғылыми зерттеудің нақты тақырыбына қатысты ғылыми тапсырмалар түсіндіріледі

Ғылыми міндеттер әдетте ғылыми зерттеудің нақты тақырыбына қатысты ғылыми тапсырмалар түсіндіріледі.

Ғылыми зерттеудің тақырыбын таңдау кезінде бағытталған мәселені талдау негізінде қалыптасады, және жалпылама түрде күтілетін нәтиже анықталады. Содан кейін мәселенің құрылымы жетілдіріліп тақырыптар, міндеттер, өндіріске енгізулер мен әксперименттік бағыттары тұрақтандырылады.

Мәселенің негізін қалағаннан кейін және құрылысын тұрақтағаннан кейін ғылыми зерттеу тақырыбын анықтайды. Яғни ол өзектілігін (маңызды, тез арада шешуді талап ету), ғылымға пайдалы жаңалық енгізу, халық шаруашылығы үшін экономикалық тиімді болуы керек. Сондықтан тақырыпты таңдау арнайы техника-экономикалық есептеулер жүргізілуі қажет.

Тақырыпты таңдауға белгілі мамандық бойынша отандық және шет елдің әдебиет көздерімен түпкілікті танысуымен жүргізілуі қажет.

Ғылыми-зерттеу жұмыстарының кезеңдері.

Ғылыми-зерттеу жұмысы белгілі тәртіппен орындалады. Алғашқыда мәселемен толық танысу нәтижесінде тақырыптың өзі қалыптасады. Яғни осының шеңберінде зерттеуді және жоба алдындағы негізгі құжат техника-экономикалық негіздемені (ТЭН) жетілдіруді орындау күтіледі. Тек осындай негіздеменің негізінде тақырыпты тапсырушы тарапынан ары қарай жобалау және қаржыландыру мүмкін болып табылады.

ТЭН тақырыбының бірінші тарауында жетілдірудің себебі, қысқаша әдеби шолу, яғни онда зерттеудің жеткен деңгейі және бастапқы алынған нәтижелер жазылады. Ерекше көзқарас әлі де шешілмеген сұрақтарға, негіздемеге, елдің халық шаруашылығы мен саласы үшін жұмыстың өзектітілігі мен маңыздылығына бөлінбейді. Мұндай шолу зерттеудің кезеңдері мен тапсырмаларын шешу тәсілдерін белгілеуге, тақырыптың соңғы мақсатын анықтауға мүмкіндік береді.

ТЭН-ді құрау сатысында күтілетін ҒЗЖ нәтижелерін қолдану төңірегі. Оларды белгілі салада тәжірибеде қолдану мүмкіндігі, жаңа техниканы қолдану кезіндегі күтілетін экономикалық тиімділік анықталады.

ТЭН-ді құрау нәтижесінде мақсатқа жету және ҒЗЖ орындау қажеттілігі туралы қорытынды жасалады. Техника-экономикалық негіздеме салалық министерствомен бекітіледі. ТЭН-ді бекіткеннен кейін зерттеудің мақсаты мен міндеттері нақтыланады. Отандық және шет елдік әдебиеттердің библиографиялық тізімі, әртүрлі ұйымдардың саласына сәйкес тақырып бойынша ғылыми-техникалық есеп беру құрайды және қажет болған жағдайда тақырып бойынша рефераттар, процестер, пәндер, құбылыстар нақтыланып, бұлар нақты зерттеулерді, сонымен қатар зерттеу тәсілдерін қамтуы қажет.

Теориялық зерттеудің мақсаты – пәннің физикалық болмысын танып білу болады. Нәтижесінде физикалық модель қаланып, математикалық моделдер жетілдіріліп және осындай жағдайда алынған бастапқы нәтижелер талданады.

Ұйым алдында эксперименттік зерттеулердің тапсырмалары жетілдіріліп, эксперименттің әдістемесі (методикасы) мен бағдарламасы таңдалып алынады.

Қабылданған әдістемелік шешімдер, эксперименттер жүргізу үшін әдістемелік көрсетулер түрінде жасалады. Зерттеудің әдістемесі жетілдірілгеннен кейін жұмыс жоспары жасалады, онда эксперименталды жұмыстың көлемі, әдістері, техникасы, жұмыс сыйымдылығы және мерзімі көрсетіледі.

Теориялық және эксперименттік зерттеуді аяқтағаннан кейін алынған нәтижелерге жалпы талдау жасалады, гипотезалар эксперимент нәтижелерімен жүзеге асырылады.
Өзін - өзі тексеруге арналған сұрақтар:

1. Ғылыми тақырыптар қалай таңдалады?

2. Теориялық зерттеулер дегеніміз не?

3. Ғылыми-зерттеу бағыттары

№ 3 дәріс

Дәрістің тақырыбы: Ғылыми таным мен шығармашылықтың әдістемелік негіздері.
Дәріс жоспары:

1. Ғылыми зерттеудің жалпы схемасы

2. Ғылыми-зерттеу сатылары
Қазіргі заманғы ғылыми‑техиникалық ойлау қарастырылатын құбылыс пен процессті толық түсінуге бағытталған. Осылайша қарастыру меңгерілетін тыңғылықты қарым – қатына жасау, ол заттың пайда болу кезеңін, дамуын және оның тарихи қолдануын қарастыра отырып мүмкін болды.

Белгілісі сол жаңа ғылыми нәтижелер мен бұрыннан бар білім диалектикалық қарым – қатынаста болады.

Ғылыми зерттеуде барлығы маңызды. Барлық назарды негізгі немесе басты проблемаларға аудара отырып, бір қарағанда маңыздылығы аз көрінетін жанама фактілерді де ұмытпау керек. Жиі байқалатыны мұндай фактілер маңызды жаңалықтың ашылуының көзі болып табылады.

Ғылымда қандай да бір ғылыми фактіні орнату жеткіліксіз, сонымен қатар оны қазіргі ғылым тұрғыдан түсіндіріп, жәнеде оның қоғамдық, теориялық және практикалық маңызын көрсету керек.

Практикадан, қоршаған әлемді бақылаудан жәнеде өмір қажеттілігінен идея туады. Идея негізіне нақты фактілер мен оқиғалар жатады. Өмір нақты тапсырмаларды жүктейді, бірақта өнімді идея мен шешім бірден пайда болмайды. Сол кезде зерттеушінің таңсық дүиеге жаңа шешім беру қасиеті келеді.

Ғылыми зерттеудің жалпы схемасы

Ғылыми зерттеудің барлық сатысын келесі логикалық схема түрінде қарастыруға болады:

1 Таңдалған тақырыптың өзектілігі.

2 Нақты мақсат пен тапсырмалар жүктеу.

3 Затты анықтау және зерттеу заты.

4 Зерттеу жүргізудің әдісін таңдау.

5 Зерттеу процесін суреттеу.

6 Зерттеу қортындысын талқылау.

7 Қортындыны дайындау және алынған нәтижені бағалау.

Ғылыми зерттеудің ең маңызды сатысына – арнайы отырыстарда, ғылыми кеңесте алдын – ала диссертацияның практикалық және теориялық құндылығы бағаланатын нәтижені талқылау жатады.

Ғылыми зерттеудің соңғы сатысына өткізілген диссертациялық жұмыстың ғылыми және практикалық нәтижесінен тұратын қорытындылау жатады.
Өзін - өзі тексеруге арналған сұрақтар

1 Ғылымың мағынасы қандай?

2 Ғылыми зерттеудің жалпы схемасына қандай талаптар қойылады?

3 Тақырыптың өзектілігін негіздеу дегеніміз не?

1. Ғылыми-зерттеу бағытын таңдау

2. Ғылыми-ізденіс жұмыстарының кезеңдері
Ғылыми зерттеу бағытын таңдау мақсаты зерттеу әдісін анықтау және берілген тапсырмаларды шешу қабілеті арқылы анықталады. Осы сатыда ғылыми – техникалық әдебиетті жинау және таңдау нормотивті – техникалық құжат, аналог жайында ақпарат және тақырыпқа қатысты басқа да материалдар іске асады.

Ғылыми зерттеу бағытын таңдау сатысында тапсырманы шешу мүмкіншілігі қалыптасады; жаңа өнімді енгізудің экономикалық эффективтілігі анықталады.

Нәтижені бағалау жұмыстың жалпыланға нәтижесі жазылған есеп жасау мен оны безендірумен сипатталады.

Ғылыми - техникалық жұмыстардың орындалу тізбегі, саты сапасы мен олардыдың орындалу тізбегі, саты сапасы мен олардың мазмұны зерттеу бағытымен байланысты, ҒТЖ сипаты мен қиындылығы, тақырыптың дайындалу дәрежесіне байланысты. ҒТЖ – ға келесі сатылар тән:

• 
  Техникалық тапсырманы орындау;
  
• 
  Зерттеу бағытан таңдау;
  
• 
  Теоретикалық және эксперименттік зерттеулер;
  
• 
  Зерттеу нәтижесін жалпылау мен бағалау;
  
• 
  ҒТЖ қабылдауы.
  

Соңғы саты ҒТЖ қабылдауы. Бұл сатыда ҒТЖ қабылдау комиссиясының қарауына дайындалады. ҒТЖ қабылдау түрі техникалық тапсырмада орындалады және зерттеу маңызы мен құнына байланысты. Комиссия ҒТЖ – ны ол берген бағдарламаға сәйкес қабылдайды. Жұмыс техникалық тапсырмада орнатылған нәтиженің талаппен сәйкес келуімен бағаланады

Ғылыми зерттеу жұмысының есебі бекітілсе, ғылыми – техникалық кеңесте жұмыс жоспары оң болса жәнеде комиссия бекіткен акт бекітілсе Ғылыми зерттеу жұмысы орындалған және қабылданған деп есептеледі.
Өзін - өзі тексеруге арналған сұрақтар:

1 Ғылыми – зерттеу жұмысыың сатыларын атаңдар.

2 Соңғы саты дегеіміз не?

№ 5 дәріс

1. 
   Ғылыми зерттеудегі ақпардың ролі.
   
2. 
   
   жүктеу 264 Kb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: