Пәннің қысқаша сипаттамасы

Әлеуметтік медицина негіздері пәнін оқыту болашақ әлеуметтік қызметкерлер мен педагогтардың кәсіби мамандықтарының сапасын арттыруда маңызы зор. Ең үлкен байлық – денсаулық, ол әр адамның өз қолында деген қағиданы студенттер дұрыс түсініп, оны жұмыс бабында ел арасына тиімді насихаттау үшін көп үйреніп, білу керек және теориялық білімдерін іс жүзінде қолдану әдістерін осы пәнді игеру барысында үйренеді.

Клиникалық және әлеуметтік медицина. Әлеуметтік медицинаның технологиялары. Жеке дара мен қоғамдық денсаулықтың көрсеткіштері. Аурулардың, жарақаттар мен өлім себептерінің классификациясы. Халық денсаулығын қорғау ісінде денсаулық қорғауды Дүниежүзілік ұйымдастырудың стратегиясы.

Тұқымқуалаушылық. Денсаулыққа себепші, әлеуметтік факторлар. Генетикалық қор және қиратушы факторлар. Хромосомдық және гендық тұқымқуалаушылық аурулары. Медициналы-генетикалық кеңес берудің негізгі міндеттері. Тіршілік әрекеті мен әлеуметтік жеткіліксіздігінің шектеулі түсінігі.

Тұрмыс қалпының әлеуметтік-экономикалық факторлары (еңбек шарты, тұрғын-үй шарты, материалдық әл-ауқаттылық және т.б.); экологиялық және табиғи-ауа райы жағдайы мен сыртқы орта факторлары (лас мекен ету ортасы, орташа жылдық температура, күн радиациясының деңгейі және т.б.); әлеуметтік – биологиялық жағдайлар мен факторлар (ата-ананың жасы, жыныс, антенаталды кезең ағымы және т.б.); ұйымдастырушылық немесе медициналық жағдай (медициналық көмек көрсетуді ұйымдастырылуы және деңгейі).

Рационалды емес қоректену (артық мөлшерлі қаныққан май мен тұз, дәрумендердің жетіспеушілігі және т.б.); төмен қозғалу белсенділігі (тұрмыс қалпының аз қозғалысы); алкогольді ішу, темекі тарту, есірткі қолдану; әдепсіз жыныс байланыстар және солармен байланысты аурулар.

Қалалық және ауылдық тұрғындарға медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру; балалар мен әйелдерге; өнеркәсіп кәсіпорындарының жұмысшыларына; жедел медициналық көмек көрсету; жалпы тәжірибе дәрігерінің қызмет қағидаттар бойынша медициналық көмек көрсету (жанұялық дәрігер); дәрімен қамтамасыздандырылуы.

Қазақстанда денсаулық қорғау жүйелерін ұйымдастыру қағидаттары; денсаулық қорғау мүшелерінің қызметінің әлеуметтік-медициналық алдын алушылық бағыты; денсаулық сақтау жайлы заңнама; Қазақстан Республикасының халқының әлеуметтік қорғау мен денсаулық сақтау министрлігінің ведомстволық құжаттары.

Халықтың санитарлы-эпидемиологиялық берекелігі. Санитарлық заңнама. Санитарлы-эпидемиологиялық қызметтің міндеттері, қызметтері, құрылымы, Қазақстандағы санитарлы-эпидемиологиялық қызметінің басты даму бағыттары мен жетілдірілуі.

Негізгі жұқпалы аурулар және ауруларға әлеуметтік-медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру. Туберкулез; ВИЧ-инфекция және СПИД; Жыныстық жолмен берілетін, аурулар; вирустық гепатиттер; тыныс мүшелерінің аурулары.

Остеохондроз; остеопороз; гипертониялық ауру, ми бұзылуы; варикоздық ауру; тромбофлебит; қант диабеті; онкологиялық ауру.

Мүгедектерге медициналық-әлеуметтік көмек; мүмкіндігі шектеулі балаларға медициналық-әлеуметтік көмек, девиантты мінез-құлықты жасөспірімдер мен балаларға медициналық-әлеуметтік көмек.

Жан ауыратын жағдайларда, қатты улануларда, жарақаттарда, сынуларды, күюлер мен үсіктерде, терминалдық жағдайларда шұғыл көмек көрсету. Ауруды тексерудің әдістері; ауруларды күту тәсілдері мен әдістері; жұқпалы ауруларға ағзаның төзімділігін арттыру әдістері; жұқпалы, паразиттік пен саңырауқұлақтық аурулары кезінде шұғыл көмек көрсету.

Әдеп пен деонтология. Әлеуметтік жұмыс қызметіндегі психотерапия әдістері. Өлі туған балаларды сақтаудағы қазіргі медицинаның мәселелері мен ем қонбайтын немесе қарттылықтың өмірден ерікті күтімінің медициналық мәселелері – эвтаназия. Белсенді эвтаназияның жазылмайтын себептері. Мүшелер мен талшықтарды ауыстырудағы медициналық-әлеуметтік мәселелері.

Қазақстанда аналық пен баланы қорғауды ұйымдастырудағы әлеуметтік жұмыс бойынша маманның қызметтері. Аналық пен баланы қорғау жүйесін басқару. Отбасыны жоспарлаудың әлеуметтік-медициналық қызметін ұйымдастыру.

Жасөспірімдердің денсаулығын нығайтудағы білім берудің рөлі. Ересек халықтың денсаулығын нығайтудағы білім берудің рөлі. Қазақстанда медициналық білімді насихаттауды ұйымдастыру.

Әлеуметтік-медициналық көмек мекемесінің қызметінің құқықтық қамтамасыз етілуі. Медициналық сақтандыру және ақылы медициналық көмек. Әлеуметтік жұмысты ұйымдастыру.

1. 
   Қоғамдық және жеке дара денсаулық түсінігі.
   
2. 
   Аурулардың, жарақаттар мен өлім себептерінің классификациясы.
   
3. 
   Әлеуметтік медицина технологиялары.
   

1. 
   Денсаулыққа себепкер, әлеуметтік факторлар.
   
2. 
   Генетикалық қор және қиратушы факторлар.
   
3. 
   Хромосомдық және гендік тұқымқуалаушылық аурулар.
   
4. 
   Медициналық-генетикалық кеңес берудің негізгі міндеттері.
   

Тұрмыс қалпының әлеуметтік-экономикалық факторлары (еңбек шарты, тұрғын-үй шарты, материалдық әл-ауқаттылық және т.б.);

1. 
   Экологиялық және табиғи-ауа райы жағдайы мен сыртқы орта факторлары (лас мекен ету ортасы, орташа жылдық температура, күн радиациясының деңгейі және т.б.);
   
2. 
   Әлеуметтік – биологиялық жағдайлар мен факторлар (ата-ананың жасы, жыныс, антенаталды кезең ағымы және т.б.);
   
3. 
   Ұйымдастырушылық немесе медициналық жағдай (медициналық көмек көрсетуді ұйымдастырылуы және деңгейі).
   

1. Төмен қозғалу белсенділігі (тұрмыс қалпының аз қозғалысы);

2. Рационалды емес қоректену (артық мөлшерлі қаныққан май мен тұз, дәрумендердің жетіспеушілігі және т.б.);

3. Алкоголді, темекі тарту, есірткі қолдануды теріс пайдалану;

4 . Әдепсіз жыныс байланыстар мен солармен байланысқан аурулар.

5 тақырып. Халықтың жеке топтарына медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру

Қалалық пен ауылдық халыққа медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру; өнеркәсіп кәсіпорындарының жұмысшыларына; жедел медициналық көмек көрсету; дәрімен қамтамасыздандырылуы.

1. 
   Қалалық халыққа медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру;
   
2. 
   Ауылдық халыққа медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру;
   
3. 
   Балалар мен әйелдерге;
   
4. 
   Өнеркәсіп кәсіпорындарының жұмысшыларына;
   
5. 
   Жалпы тәжірибе дәрігерінің қызмет қағидаттар бойынша медициналық көмек көрсету (жанұялық дәрігер);
   
6. 
   жедел медициналық көмек көрсету;
   

1. Қазақстанда денсаулық қорғау жүйелерін ұйымдастыру қағидаттары;

2. Денсаулық қорғау мүшелерінің қызметінің әлеуметтік-медициналық алдын алушылық бағыты;

3. Денсаулық сақтау жайлы заңнама;

4. Қазақстан Республикасының халқының әлеуметтік қорғау мен денсаулық сақтау министрлігінің ведомстволық құжаттары.

7 тақырып. Халықтың санитарлы-эпидемиологиялық берекелігі. Санитарлық заңнама.

1. Халықтың санитарлы-эпидемиологиялық берекелігі.

2. Санитарлық заңнама.

3. Санитарлы-эпидемиологиялық қызметтің міндеттері, қызметтері, құрылымы.

4. Қазақстандағы санитарлы-эпидемиологиялық қызметінің басты даму бағыттары мен жетілдірілуі.

8 тақырып. Негізгі жұқпалы аурулар және ауруларға әлеуметтік-медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру.

1. Негізгі жұқпалы аурулар және ауруларға әлеуметтік-медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру.

2. Туберкулез;

3. ВИЧ-инфекция және СПИД;

4. Жыныстық жолмен берілетін, аурулар;

5. Врустық гепатиттер;

1. Остеохондроз; остеопороз;

2. Гипертониялық ауру,

3. Ми бұзылуы;

4. Варикоздық ауру; тромбофлебит;

5. Қант диабеті;

6. Онкологиялық ауру.

10 тақырып. Мүмкіндігі шектеулі тұлғаларға медициналық-әлеуметтік көмек көрсету

1. Мүгедектерге медициналық-әлеуметтік көмек;

2. Мүмкіндігі шектеулі балаларға медициналық-әлеуметтік көмек,

3. Девиантты мінез-құлықты жасөспірімдер мен балаларға медициналық-әлеуметтік көмек.

1. Жан ауыратын жағдайларда, қатты улануларда шұғыл көмек көрсету,

2. Жарақаттарда, сынуларды, күюлер мен үсіктерде, терминалдық жағдайларда шұғыл көмек көрсету.

3. Ауруды тексерудің әдістері;

4. Ауруларды күту тәсілдері мен әдістері;

5. Жұқпалы ауруларға ағзаның төзімділігін арттыру әдістері;

6. Жұқпалы, паразиттік пен саңырауқұлақтық аурулары кезінде шұғыл көмек.
12 тақырып. Әлеуметтік- медициналық әдеп.

1. Әдеп пен деонтология. Әлеуметтік жұмыс қызметіндегі психотерапия әдістері.

2. Өлі туған балаларды сақтаудағы қазіргі медицинаның мәселелері мен ем қонбайтын немесе қарттылықтың өмірден ерікті күтімінің медициналық мәселелері – эвтаназия.

3. Белсенді эвтаназияның жазылмайтын себептері.

4. Мүшелер мен талшықтарды ауыстырудағы медициналық-әлеуметтік мәселелері.

13 тақырып. Аналық пен баланы қорғауды ұйымдастыру

1. Қазақстанда аналық пен баланы қорғауды ұйымдастырудағы әлеуметтік жұмыс бойынша маманның қызметтері.

2. Аналық пен баланы қорғау жүйесін басқару.

3. Отбасыны жоспарлаудың әлеуметтік-медициналық қызметін ұйымдастыру.

1. Жасөспірімдердің денсаулығын нығайтудағы білім берудің рөлі.

2. Ересек халықтың денсаулығын нығайтудағы білім берудің рөлі.

3. Қазақстанда медициналық білімді насихаттауды ұйымдастыру.

1. Әлеуметтік-медициналық көмек мекемесінің қызметінің құқықтық қамтамасыз етілуі.

2. Медициналық сақтандыру және ақылы медициналық көмек.

3. Әлеуметтік жұмысты ұйымдастыру

4. 
   Қоғамдық және жеке дара денсаулық түсінігі.
   
5. 
   Аурулардың, жарақаттар мен өлім себептерінің классификациясы.
   
6. 
   Әлеуметтік медицина технологиялары.
   

5. 
   Денсаулыққа себепкер, әлеуметтік факторлар.
   
6. 
   Генетикалық қор және қиратушы факторлар.
   
7. 
   Хромосомдық және гендік тұқымқуалаушылық аурулар.
   
8. 
   Медициналық-генетикалық кеңес берудің негізгі міндеттері.
   

Тұрмыс қалпының әлеуметтік-экономикалық факторлары (еңбек шарты, тұрғын-үй шарты, материалдық әл-ауқаттылық және т.б.);

4. 
   Экологиялық және табиғи-ауа райы жағдайы мен сыртқы орта факторлары (лас мекен ету ортасы, орташа жылдық температура, күн радиациясының деңгейі және т.б.);
   
5. 
   Әлеуметтік – биологиялық жағдайлар мен факторлар (ата-ананың жасы, жыныс, антенаталды кезең ағымы және т.б.);
   
6. 
   Ұйымдастырушылық немесе медициналық жағдай (медициналық көмек көрсетуді ұйымдастырылуы және деңгейі).
   

1. Төмен қозғалу белсенділігі (тұрмыс қалпының аз қозғалысы);

2. Рационалды емес қоректену (артық мөлшерлі қаныққан май мен тұз, дәрумендердің жетіспеушілігі және т.б.);

3. Алкоголді, темекі тарту, есірткі қолдануды теріс пайдалану;

4 . Әдепсіз жыныс байланыстар мен солармен байланысқан аурулар.

5 тақырып. Халықтың жеке топтарына медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру

Қалалық пен ауылдық халыққа медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру; өнеркәсіп кәсіпорындарының жұмысшыларына; жедел медициналық көмек көрсету; дәрімен қамтамасыздандырылуы.

7. 
   Қалалық халыққа медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру;
   
8. 
   Ауылдық халыққа медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру;
   
9. 
   Балалар мен әйелдерге;
   
10. 
    Өнеркәсіп кәсіпорындарының жұмысшыларына;
    
11. 
    Жалпы тәжірибе дәрігерінің қызмет қағидаттар бойынша медициналық көмек көрсету (жанұялық дәрігер);
    
12. 
    жедел медициналық көмек көрсету;
    

1. Қазақстанда денсаулық қорғау жүйелерін ұйымдастыру қағидаттары;

2. Денсаулық қорғау мүшелерінің қызметінің әлеуметтік-медициналық алдын алушылық бағыты;

3. Денсаулық сақтау жайлы заңнама;

4. Қазақстан Республикасының халқының әлеуметтік қорғау мен денсаулық сақтау министрлігінің ведомстволық құжаттары.

7 тақырып. Халықтың санитарлы-эпидемиологиялық берекелігі. Санитарлық заңнама.

1. Халықтың санитарлы-эпидемиологиялық берекелігі.

2. Санитарлық заңнама.

3. Санитарлы-эпидемиологиялық қызметтің міндеттері, қызметтері, құрылымы.

4. Қазақстандағы санитарлы-эпидемиологиялық қызметінің басты даму бағыттары мен жетілдірілуі.

8 тақырып. Негізгі жұқпалы аурулар және ауруларға әлеуметтік-медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру.

1. Негізгі жұқпалы аурулар және ауруларға әлеуметтік-медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру.

2. Туберкулез;

3. ВИЧ-инфекция және СПИД;

4. Жыныстық жолмен берілетін, аурулар;

5. Врустық гепатиттер;

1. Остеохондроз; остеопороз;

2. Гипертониялық ауру,

3. Ми бұзылуы;

4. Варикоздық ауру; тромбофлебит;

5. Қант диабеті;

6. Онкологиялық ауру.

10 тақырып. Мүмкіндігі шектеулі тұлғаларға медициналық-әлеуметтік көмек көрсету

1. Мүгедектерге медициналық-әлеуметтік көмек;

2. Мүмкіндігі шектеулі балаларға медициналық-әлеуметтік көмек,

3. Девиантты мінез-құлықты жасөспірімдер мен балаларға медициналық-әлеуметтік көмек.

1. Жан ауыратын жағдайларда, қатты улануларда шұғыл көмек көрсету,

2. Жарақаттарда, сынуларды, күюлер мен үсіктерде, терминалдық жағдайларда шұғыл көмек көрсету.

3. Ауруды тексерудің әдістері;

4. Ауруларды күту тәсілдері мен әдістері;

5. Жұқпалы ауруларға ағзаның төзімділігін арттыру әдістері;

6. Жұқпалы, паразиттік пен саңырауқұлақтық аурулары кезінде шұғыл көмек.

12 тақырып. Әлеуметтік- медициналық әдеп

1. Әдеп пен деонтология. Әлеуметтік жұмыс қызметіндегі психотерапия әдістері.

2. Өлі туған балаларды сақтаудағы қазіргі медицинаның мәселелері мен ем қонбайтын немесе қарттылықтың өмірден ерікті күтімінің медициналық мәселелері – эвтаназия.

3. Белсенді эвтаназияның жазылмайтын себептері.

4. Мүшелер мен талшықтарды ауыстырудағы медициналық-әлеуметтік мәселелері.

13 тақырып. Аналық пен баланы қорғауды ұйымдастыру

1. Қазақстанда аналық пен баланы қорғауды ұйымдастырудағы әлеуметтік жұмыс бойынша маманның қызметтері.

2. Аналық пен баланы қорғау жүйесін басқару.

3. Отбасыны жоспарлаудың әлеуметтік-медициналық қызметін ұйымдастыру.

1. Жасөспірімдердің денсаулығын нығайтудағы білім берудің рөлі.

2. Ересек халықтың денсаулығын нығайтудағы білім берудің рөлі.

3. Қазақстанда медициналық білімді насихаттауды ұйымдастыру.

1. Әлеуметтік-медициналық көмек мекемесінің қызметінің құқықтық қамтамасыз етілуі.

2. Медициналық сақтандыру және ақылы медициналық көмек.

3. Әлеуметтік жұмысты ұйымдастыру

Академиялық мінез-құлық саясат және оқытушы әдептанулары және студенттерді университет ішкі тәртібі ережелеріне тиісті талапқа сай болу. Оқу процесіне белсенді қатысу қажет. Жұмыстар дер кезінде өткізілмегенде (ауру оқиғасында немесе басқа орынды себептерге байланысты), жіберілген жұмыстарды оқытушымен айқын уақытқа келісіп тапсыру . Жұмыстарға кешікпеу (кешігудің объективті себебін алдын ала хабарлау). Үй тапсырмаларын талапты орындау. Дайын жазбаша материалдарды дер кезінде тапсыру. Бақылау жұмысы, тестілеулер, емтихан тапсыру кезінде көшіруге тиым салынады.

Тапсырмалар дәл және дер кезінде орындалғанда және жұмыстардың барлық түріне үзбей қатысқанда барынша көп балл жиналады.

- лекцияларға қатысу , материал конспектілеуі -2 балл ( қатысу 1 балл , конспекті барысы 1 балл );

- қатысу практикалық жұмыста және топта белсенді жұмыс -4 балл

( қатысу 2 балл, белсенді жұмыс тапсырма дұрыс орындалуы 2 балл );

- орындалу және үй тапсырма қорғанышы -6 балл.

Бірінші бақылау-10 балл құрастырады , екінші -10 балл . Емтихан тестілеу түрінде өткізіледі . 25 сұрақ алдын ала дайындалады : сұраққа дұрыс жауап -4 балл .

Дұрыс жауаптардың саны қосындыланады .

100 балл - қойылған сұрақтарға жүйелі және жеткілікті жауап береді ;

85-75 балл – материалды нақты біледі, және жетекші сұрақтарсыз жауап береді , проблемалармен әдебиеттерден танысады ;

74-50 балл - тек ең басты материалды біледі, проблемамен әдебиетте шатасады , берілген сұрақтарға жеткіліксіз жауап береді ;

49-0 балл - берілген сұрақтарға дұрыс жауап бере алмайды, проблема бойынша әдебиеттермен таныс емес.
12 Ұсынылған әдебиеттердің тізімі.

Негізгі әдебиеттер:

1. 
   Е.Н. Назарова, Ю.Д. Жилов. Основы социальной медицины. М.: 2010
   
2. 
   Белов В.И., Михайлович Ф.Ф. Валеология; здоровье, молодость, красота, долголетие. Москва "Недра Коммюникейшенс Лтд", 2000.
   
3. 
   Куинджи Н.Н. Валеология. Пути формирования здоровья школьников. М., 2000.
   
4. 
   Лисицын Ю.П. Социальная гигиена и организация здравоохранения М.: Медицина, 1999.
   
5. 
   Марков В.В. Основы здорового образа жизни и профилактика болезней. М.: Академия, 2001.
   
6. 
   Москвина Л. Энциклопедия психологических тестов. М, 2001.
   
7. 
   Приходько Н.Г., Лукьяненко М.В. Валеология, Курс лекций. Алматы, 2002.6.Тель Л.З. Валеология человека - философия жизни. Астана. 2009.
   
8. 
   Токарев В.А., Таткеев Т.А. Проблемы формирова­ния, укрепления и сохранения здоровья. Караганда, 2001.
   
9. 
   Чумаков Б.Н. Валеология. Избранные лекции. М., 2009.
   
10. 
    Амосов Н.М. Раздумья о здоровье, М.,2000.
    
11. 
    Абдиров Ч.А., Агаджанян Н.А., Северин А.Е. Экология и здоровье человека. Нукус. 2000.
    
12. 
    Аланасенко Г.Л., Попова Л.А. Медицинская валео­логия. Р/Дону, Киев, 2000.
    

14. Ж. Валеология: денсаулық және өмірлік дағдылар. – Ж. Валеология: денсаулық және өмірлік дағдылар.

1. Ж. Денсаулық. – Алматы, № 9,10 2010ж.

2. Ғылым және білім – аймақтық даму стратегиясында – республикалық ғылыми-тәжірибелік конф. материалдары. – Павлодар: С.Торайғыров атындағы ПМУ, 1999.

3. 
   Дубровский В.Й. Здоровый образ жизни. М.; Меди­цина. 1998.
   
4. 
   Климова В.И. Человек и его здоровье. М., Знание, 1990
   
5. 
   Руководство по социальной гигиене и организации здравоохранения в 2-х томах (под ред. Ю.П.Лисицына). М., Медицина. 1987.
   
6. 
   Сердюковская Г.Н., Сухарев А.Г. Гигиена детей и подростков. М., 1986.
   

«Әлеуметтік медицина негіздері»

Шартты белгілеулер: 1 ДҮТ – №1 дәрісті дайындау үшін берілетін үй тапсырмасы; Қ – оқу үрдісіне қатысу; ПҮТ 1 – №1 практикалық сабақтарға дайындалу үшін үй тапсырмасы; Т – тексеру; ӨОҮТ1 – материалды өздігінен оқуға №1 үй тапсырмасы; Б – бақылау; 1Т –№1 тест.