Педагог мамандьіғьіна кіріспе

дамытуға толық мүмкіндік туғызу, қабілетіне қарай шығармашылық 
жүмыспен шүғылдануға машықтандыру, бойындағы қасиетіне қарай 
ізденуге жол көрсету, өз жүмысының нәтижесін көріп, өз-өзіне сын 
көзбен карауына және жеткен жетістігінен ләззат алуға мүмкіндік беру. 
Бүгінгі күнде қоғам қойып отырған талаптардың бірі, міне, осы 
шығармашылық адамын тәрбиелеу. Ендеше, осындай 
шығармашылыққа баулу, қалыптастыру процесі нақ мектепте 
басталады. 
Шығармашьшық - жаңа рухани және материалдық 
қүндылықтарды жасау жолындағы адам әрекетінің нәтижесі, жемісі. 
Шығармашьшық тек адамға ғана тән құбылыс. 
Шығармашылық іс-әрекеттің негізгі белгілері адамның жемісгі 
тіршілігін қамтамасыз ете отырып, оның қабілетгіліктеріне негізделеді. 
Тұлғаның белгілі-бір әрекетке қабілеттілігі қаншалықты жоғары болса, 
соншалықты оның бойында сол іс-әрекетке қызығушылығы көп артады. 
Оқушының шығармашылық әрекетінің негізгі сипатамаларын 
және оларға сәйкес қалыптасатын қабілеттіліктерін Ю.Г.Юдина мына 
түрде қарастырады: 
1. Оқушының шығармашылық іс-әрекетінің міндетті түрде талап 
егілуі: окушылардың ғылыми-практикалық конференциясы жыл 
соңындағы шығармашьшық емтихан, жылдық мектептік көрмеге 
қорытынды жүмыс тапсыру, т.б. 
2. Оқушының шығармашылык іс-әрекетінің пайда болуының жан-
жактылығы: жаңа ситуацияға байланысты білім, икемділіктерін қолдана 
білу, таныс объектілердің жаңа функцияларын көре білу, шешімдердің 
баламасьш таба білу, мәселенің белгілі шешіміне қоса шешімнің жаңа, 
тың әдістерін таба білу. 
3. Сыныптағы ерекше эмоционалдық шығармашьшық атмосфера 
және оқушының қызьіғушьшығы, белгілі эмоция, сезімдердің барльны 
оқушылардың шығармашылық әрекетінің шарты ретінде эмоциялық 
шығармашьшық атмосферасы болып есептеледі. Кейбір оқушьшар үшін 
эмоциялық қызығушылық белгілі-бір пәнді меңгеруге деген негіз болып 
табылады. Ал, кейбір оқушылар үшін эмоциялық кеңіл-күй олардың 
болашақ шығармашылық жүмыстарына бағыт береді. 
4. Оқушылардың жаңа бір нәрсені ашуы: оқушы өзін белгілі-бір 
жаңалықтардың авторы ретінде сезінеді, бүл оған сол пән төңірегіндегі 
кызығушылығын жүзеге асыруга мүмкіндік береді. Шығармашылық 
әрекет оқушыны өзіне тарта, баули түседі. 
Шығармашьшық қабілеті дамыған тұлға қалыптастыру - қазіргі 
оқу үрдісінің ең басты талаптарының бірі. Шығармашьшық тұлға 
қалыптастырудың бір жолы ең алдымен оқушылардың танымдьгк 
ізденістерін тиімді ұйымдастырумен жүзеге аспақ. Шьпармашылық 
75 

қабілет әр баланың табиғатына тән. Біздің міндетіміз, оқушыға оның 
бойында жасырын жатқан мүмкіндіктерін ашып көрсету. Окушыны 
шығармашылыққа баулу, өз еңбегінің нәтижесін көруге, оны бағалауға 
бағыттау. Оқушының шығармашылық мүмкіндігі оның жеке түлға 
ретінде қалыптастыру үрдісінде пайда болады. Егер шығармашылық 
оқушының жас кезінде бағалы бағдар болып қалыптаспаса, онда 
болашақта оның қалыптасуы екі талай. Жалпы алғанда, окушының 
шығармашылық қабілетін дамытуда түрлендірілген сабақтың берері 
мол. 
Оқушының шығармашылық қабілетін тәрбиелеуде бала 
қызығушылығын оятудың әдіс-тәсілдерімен қатар алуан түрлі тарихи 
және осы заманғы деректерді жүйелеудің, тұжырымдардьщ жеке 
қүжаттарды жан-жақты сын түрғысынан талдай білудің өзіндік зерттеу 
әдіс-тәсілдерін үйрету, бала бойына дарыту ұстаздың соңғы 
технологиялык үрдістерді пайдалануына байланысты. Оқушы қазіргі 
уақыттағы қоғамның даму мәселелеріне қорытынды жасайды және 
шығармашьшықпен дәйектей отырып, өзіндік түжырым жасайды. 
Оқушыларды шығармашылыққа даярлау ісіне зор мән беру керек. 
Шығармашылық қабілетгі дамыту ойлау қызметін жетілдірумен тығыз 
байланысты. Баланың ойлау қабілетін дамьпу мәселесі мектеп 
тәжірибесінде үлкен орын алады. Оқушы қабілетіне қарай ең басты 
мәселені айыра білсе, демек, ол күрделі шьгғармашьшық мәндегі 
тапсырмаларды орындай алады. 
Оқушының шығармашылық қабілеті оның ойлауы мен 
практикалық әрекеттері, ізденімпаздығы арқылы дамиды. Ойлауға 
үйрететін сабақтар - жаңа технологияларды қолдану болып табылады. 
Мұндай сабақтарда оқушыта ерекше ахуал, мүғалім мен оқушы 
арасында ынтымактастық қатынас қалыптасады. Мұғалім бұл жағдайда 
білімді түсіндіріп қоюшы, бақылаушы емес, бағалаушы емес, танымдық 
іс-әрекетін үйымдастыратын үжымдық шығармашылық істердің 
ұйытқысы. Тек осындай оқьггу ғана оқушы интеллектісінің кезін ашып, 
шығармашылығын дамытадьі. 
Қорыта келгенде, окушылардың шығармашылық қабілетін 
дамыта оқыгу, олардъщ білімге деген қызьгғушыльіғьш оятып, ой-
өрісін, ынтасын танымдық ізденімпаздығын дамыта түседі. Сондықтан 
оқушылардың шығармашылық дербестігін дамьпу - маңызды міндет, 
күрделі ғъшыми проблема. 
Білім беру мазмүнының түжырымдамасындағы мақсат ізгілікті 
ойлауға, әлеуметгік тәжірибенің барлық құрылымдық бөліктерінде 
педагогикалық бейімделуіне сәйкес келеді. Одан басқа білім мен 
тәжірибені іске асыру барысында бұл тұжырымдамада шығармашылық 
76 

іс-әрекеттік және құндылық эмоционалдық қатынас тәжірибесін 
енгізеді. 
ГШДАГОГТЪЩ КӘСГБИ ГІГЬГНДАЛУЬІ 
1. Кәсібилік және педагог тұлғасының өзін-өзі дамытуы. 
2. Білім берудің тарихы. 
3. Дамыған елдердегі білім беру жүйесінің ерекгяелігі. 
4. Мұғалімнің кәсіби-педагогикалық біліктілігінің маңыздылығы. 
5. Жаңа формациядағы ұстаз келбеті. 
Педагогтың кәсібилігі дегеніміз не? Бұл үрдістің ұзақтығы қанша? 
Кәсіби сатымен жоғары көтерілу үшін не керек? 
Бұл сүрақтың жауабы жоғары оқу орнын бігірген жас мамандарды 
толғандырады. Алайда, олардың кебі педагог карьерасы оқып журген 
кезден басталады деп ойлайды. 
Қазіргі қоғамдық өзгерістердің қарқындыльіғьі болшақ 
мамандарды даярлау үрдісінде оның мүмкіндіктерін бүгінгі күннің 
өлшемдерімен ғана қарастырмай болашаққа бағыттауды қажетсінуде. 
Бүгіші студент ертеңгі маманың өз кәсібіне қызьиуыішілығьш ояту 
оның табысты ізденстеріне ықпал етерін анық. 
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасындағы білім саласында 
қоғамдық-әлеуметтік және психологиялық, педагогикалық білім 
тұрғысынан мамандардың кәсібилігін жетілдіру бағыттарында 
А.Ш.Абдрахман, Г.КАхметова, А.Қ.Құсайынов, Қ.М.Арынгазин, 
Б.Әбдікәрімұлы, С.Ә.Әбдіманапов, Б.А.Әлмұханбетов, 
Б.З.Батталханов, Е.Ы.Бидайбеков, Ғ.К.Ділімбетова, В.В.Егоров, 
М.Ж.Жадрина, Қ.ҚЖампеисова, Г.Д.Жангисина, Д.М.Жүсіпәлиева, 
А.К.Қазмағамбетов, Ж.А.Қараев, М.А.Құдайқұлов, Ш.Таубаева, 
Г.Ж.Меңлібекова, Б.К.Момынбаев, Ы.Ә.Нәби, К.Өстемиров, 
А.П.Сейтешов зерттеулерінде келелі ой-пікірлер мен үсыныстар 
берген. 
Қоғамда больш жатқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістер, 
гуманитарлық білім беруді күшейту, оқу пәндерінің құрамы, көлемінің 
және оқытушылардың оқу-тәрбие үрдісіне қарым-қатынас сипатының 
өзгеруі үздіксіз кәсіби білім беру жүйесіне түбегейлі езгерістер 
қажетгілігін туғызды. 
Бүл тарауда педагогтың кәсібилігі туралы ғана айтылмайды. 
Сонымен қатар, кез келген адамның кәсіби дамуыньщ негізгі 
ұстанымдары туралы айтылады. 
77