80
бағыттардың төмен дəрежеде болуы;
- Отбасы институтының тəрбие ролінің əлсіреуі;
- Балалар қоғамдық ұйымының тəрбие потенциалының тиімділігінің төмендігі.
Осыған сəйкес тəрбиеге оның ішінде патриоттық тəрбиеге кешенді тұрғыда келу қажеттілігі
туындауда.
Қазақстанда жастардың бойында патриоттық сезімді қалыптастырудың негізгі құрамдас бөліктері:
- Азаматтардың жоғары патриоттық санасын, өз мемлекетін мақтан тұтуды, Отан мүдделерін қорғау
бойынша конституциялық міндеттер мен азаматтық борышты орындауға тəрбиелеуді қалыптастыру;
- Қоғамда дəстүрлі отбасы дəрежесін көтеру, жастарға отбасы құндылықтарын, салт-дəстүрлерін,
əке мен ана рөлін насихаттау жəне отбасы тəрбиесін үздіксіз білім беру жүйесіне қосу;
- Балалар мен жас өспірімдердің бойына адалдық пен əділдік, мейірім мен қайырымдылық, ізеттілік
пен қамқорлық, парасаттылық, қоғамға қызмет ету дағдылары сияқты рухани-адамгершілік қасиет-
терді көркемдік-эстетикалық қабылдау арқылы қалыптастыру;
- Балалар мен жастардың құқықтық түйсігінде ақпарат арқылы саяси ой қабілеттілігін, өз еркімен
талдау шеберлігін, жағдайды бағалауды, манипуляцияға төтеп бере алуын, алған жаңалықтары мен
шеберліктерін өмірлік жағдайда пайдалана білуді қалыптастыру жəне дамыту;
- Қоғамның əрі қарай сапалы дамуындағы саяси əлеуметтенуге жастардың белсенді азаматтық
тұрғыдан қатысуы негізінде жастарда саяси мəдениетті, саяси бірегейлікті қалыптастыру;
- Қоршаған ортамен нəтижелі қарым-қатынас орнатуға ықпалдасатын өзара түсінушілік, ынты-
мақшылдық, құрмет, толеранттылық тəрізді жалпы адами қасиеттерге негізделген көпмəдениетті
тұлғаны қалыптастыру.
Мемлекет Президенті Н.Назарбаев қазақстандық патриотизм туралы: «Бұл өз Отаның мен жеріңе
деген сүйіспеншілік, оның тарихы мен мəдениетіне деген зор құрмет, əркімнің өз күш-жігеріне де-
ген сенімі мен барша қоғамның топтасуы. Бұл бүгін тұрғызылып жатқан өз еліңнің тарихына қаты-
стылықтың жəне оның болашағы үшін жауаптылықтың жоғары сезімі. Бұл əрбір қазақстандықтың та-
быстары үшін мақтаныш жəне қандай тұрғыда болғанына қарамастан өз салаңда табыстарға қол жет-
кізу ниеті. Жəне бұл табысты əркім Отанына бағыштап, əлемде оның даңқын асыруы, беделін көтеруі
тиіс. Патриотизмді, əсіресе жастардың арасында, біздің балалардың бойында барша қоғамның ортақ
күш-қуатымен қалыптастыру керек. Біздің əр азаматтың табысы жəне халықаралық тұрғыда мойын-
далуы – бұл баға жеткізгісіз капитал, барша қазақстандықтардың мақтанатын нəрсесі жəне байлығы
екендігі сөзсіз. Осындай үлгілермен ұлттың рухын көтеру керек! Өз Отаныңның патриоты болу – бұл
Қазақстанды өз жүрегіңде ұялату. Мен сіздерді осыған шақырамын» деп жастарға үндеу тастаған бо-
латын [5].
Пайдаланған əдебиеттер тізімі:
1. Қазақстан Республикасы үздіксіз білім беру жүйесіндегі тəрбие тұжырымдамасы. Астана 2009. // 48.astana-
bilim.kz/.../7-aza-stan_respublikasy
2. «Қазақстан жастары – 2013» Ұлттық баяндамасы. Ж.Қ. Боқанова, Ж.К. Кəрімова, Г.Т. Ілиясова, Б.Б. Маса-
това, К.М. Хамчиев, Е.В. Варкентин, Р.А. Құдайбергенов, Р.А. Абраева жəне басқалар. – Астана: «Жастар»
ҒЗО, 2013 – 164 б.
3. Жастар саясатының 2005-2007 жылдарға арналған бағдарламасы туралы. // http://adilet.zan.kz/kaz/docs/
P050000734_
4. Барлық білім беру ұйымдарында оқыту процесінің тəрбиелік құрамдасын күшейту жөніндегі үлгілік ке-
шенді бекіту туралы // http://adilet.zan.kz/kaz/docs/P1200000873
5. Президент Н.Ə. Назарбаевтың 2006 жылы Қазақстан халқы Ассамблеясының ХІІ сессиясында сөйлеген
сөзі. // www.akorda.kz.
81
ПРОФЕССИОНАЛЬНОЕ РАЗВИТИЕ СТУДЕНТОВ В СИСТЕМЕ ОБУЧЕНИЯ В ВУЗЕ
Турсунгожинова Г.С.
к.псх.н., и.о. ассоциированного профессора кафедры
педагогической психологии
Государственный университет имени Шакарима г. Семей
Процесс становления профессионала – это сложный многоуровневый процесс. Различные стороны
становления профессионала конкретизированы в различных понятиях. «Профессионализация», явля-
ясь синонимом понятия «профессиональная социализация», подчеркивает роль социальных регуля-
торов в ходе профессионального становления. Понятия «профессиональное развитие» и «професси-
ональное научение» применяются для характеристики изменений, происходящих с индивидом в ходе
профессионализации: первое понятие описывает становление профессиональных способностей и мо-
тивов, а второе – профессионального опыта. Понятие «профессиональный путь личности» подчер-
кивает личностный смысл процессов профессионального становления, их управляемость человеком
и включенность в контекст реальной жизни. В качестве интегрального понятия, учитывающего все
аспекты данного процесса, будем опираться на понятие профессиональное становление.
Профессиональное становление личности в отечественной психологии понимается как процесс раз-
вития личности в. ходе выбора профессии и профессионального образования и подготовки, а так же
продуктивного выполнения профессиональной деятельности [1, с. 342].
Проблеме развития личности специалиста в период обучения в вузе по священы фундаменталь-
ные, экспериментальные и прикладные исследования (Б.Г. Ананьев, JI.C. Выготский, А.И. Донцов,
Э.Ф. Зеер, Е.А. Климов и многие др.).
В период обучения в вузе происходит не только ознакомление со спецификой выбранной профессии,
приобретение базовых профессиональных навыков и умений, но и формируется ценностное отноше-
ние к профессии и мотивация будущей профессиональной деятельности. Иными словами, на этапе
обучения в вузе формируются ключевые компоненты, которые необходимы для становления субъекта
профессиональной деятельности. Здесь также складываются личные контакты и связи, которые позво-
ляют приобрести «начальный социальный капитал», дающий возможность войти в профессиональное
сообщество. В связи с этим особое значение для понимания специфики формирования профессиональ-
ной позиции психолога имеет изучение отношения студентов психологических вузов к содержанию –
получаемого ими образования.
Изучением особенностей профессиональной подготовки практических психологов в вузе занима-
лись Г.М. Белокрылова, А.И. Донцов, H.H. Зотова, Г.Ю. Любимова, О.Н. Родина и др.
В процессе получения высшего профессионального образования происходят весьма существен-
ные трансформации в профессиональном становлении студентов-психологов. Ценностное профес-
сиональное самоопределение (интересом к профессии, определением ее гуманитарного характера и
общественной значимости) на рубеже третьего курса сопровождается повышенной критичностью к
содержанию получаемого профессионального образования, переоценкой студентами своих професси-
ональных планов относительно дальнейшей работы в сфере психологии [2, с. 24]. Большинство важ-
нейших характеристик, определяющих особенности профессионального становления личности специ-
алиста-психолога в целом и профессиональной позиции в частности, формируются и закладываются в
процессе профессионального психологического образования.
В связи с этим необходимо подробнее остановиться на особенностях и содержании профессиональ-
ной подготовки психологов в нашей стране и про анализировать, в какой мере современное профессио-
нальное психологическое образование вносит свой вклад в становление специалиста-психолога.
Специфика психологического образования заключается в особенностях самого предмета психологи-
ческой науки. Уникальное положение психологии в системе наук о человеке связано в-первую очередь
с тем, что в ней сливаются объект и субъект познания. Это порождает не только проблему создания
объек тивных научных методов, но и сложность изучения этой науки [3, с. 30].
Во-первых, на формирование профессионального самосознания и на осо бенности профессиональной
мотивации накладывает отпечаток багаж житейских представлений о психических явлениях. Во-вторых,
дает реальную возможность примерить на себя изучаемые психологические теории и концепции, что
порождает личную, эмоциональную включенность студента, которые обес печивают более интенсивную
динамику личностных изменений студентов. В-третьих, спецификой психологического образования яв-
ляется полифоничность психологического знания, поэтому студентам-психологам необходимо не только
Достарыңызбен бөлісу: |